Sjabloon voor presentatie Dit is een sjabloon voor

Sjabloon voor presentatie § Dit is een sjabloon voor een presentatie over scheidingsbegeleiding. § Bouwstenen uit deze presentatie kunnen gebruikt worden voor het maken van een eigen presentatie. § Wij hebben diverse thema’s verwerkt 1

Presentatie scheiden in Nederland Drs. J. O. Horsthuis MFP RFEA 2 (Jasper)

Agenda van de dag § Het scheidingsproces § Belangrijkste financiële en fiscale knelpunten § MC vragen 3

Register Financieel Echtscheidingsadviseur 4

RFEA § Doelstellingen RFEA – Waarborgen deskundigheid van scheidingsbegeleiders • Juridisch, financieel en fiscaal • Vaardigheden – Circa 175 leden 5

Scheiden algemeen 6

15 september 1796 § Eerste scheiding in Nederland – Gevolg van Franse bezetting Zuid Nederland – Invoering burgerlijke stand – Na 1804 beperking mogelijkheden scheiding (kerk) – Vanaf 1971 toename mogelijkheden echtscheiding 7

Huwelijk ↔ (echt)scheiding 8

Scheiden in Nederland • Cijfers – 34. 232 scheidingen in 2015 (4% minder dan 2014) – 1. 800 ontbindingen GP – Circa 70. 000 informele scheidingen • 1, 3 miljoen reeds gescheiden mensen Bron: CBS 9

Oorzaken (echt)scheidingen 10

11

Het scheidingsproces 12

Het scheidingsproces § Procedurele en juridische aspecten § Financiële en fiscale aspecten § Sociale en emotionele aspecten § Vaardigheidsdag Sociale en emotionele aspecten 13

Het scheidingsproces 14

Sociaal emotionele kant 15

De scheidingsmelding § Scheidingsignalen § Scheidingsoverwegingstijd § De scheidingsmelding 16 § Gebaseerd op: Hoefnagels (1995)

De scheidingsmelding § Scheidingsignalen – Het huwelijk voldoet niet aan verwachtingen – Eén van beide partners groeit sneller dan de ander – Een van de partners raakt gestoord (vader-moederbeding) – Interesse in anderen § Kans of duurzame ontwrichting? 17

De scheidingsmelding § Scheidingsoverwegingstijd – Vanaf het moment dat één van beide partners stelt dat het huwelijk duurzaam is ontwricht – Er zal geen verbetering meer komen – Emotionele periode • angst/ verdriet • agressie /schuldgevoel 18 § Gebaseerd op: Hoefnagels (1995)

De scheidingsmelding § De scheidingsmelding (het adieu) – Duidelijke melding – Horen van de scheidingsmelding door andere echtgenoot – Onvoltooide scheidingsmelding • Bepalend voor het verdere verloop van het scheidingsproces 19 § Gebaseerd op: Hoefnagels (1995)

De scheidingsmelding § Hoe kunt u toetsen of de scheidingsmelding is doorgedrongen? § Is hier acceptatie van de andere partner voor nodig? 20 § Gebaseerd op: Hoefnagels (1995)

Het verwerkingsproces 21

Kinderen en scheiden 22

Kinderen en scheiden(2) § Film Sire 23

Kinderen en scheiden § Een scheidingsproces is voor kinderen een meerjarig proces § Verdubbeling van internaliserende problemen (angst, depressies) § Verdubbeling gedragsproblemen (agressie, drank en drugs) § Lagere schoolprestaties § Problemen in vriendschapsrelaties § Een zwakkere band met de ouders (vooral vader) 24

Kinderen en scheiden § Mogelijke gevolgen tot ver in volwassenheid – Lager eindniveau opleiding (lager inkomen) – Groter risico op depressieve gevoelens (meer medische zorg noodzakelijk) – Een groter eigen scheidingsrisico 25

Kinderen en scheiden § Conflictbeheersing – Vader en moeder moeten hun conflicten beheersen (Niet aanvallen en niet vermijden) 26

Kinderen en scheiden § Ouderschapsplan (sinds 2009) – Inhoud ouderschapsplan • Verdeling zorgtaken, opvoedingstaken en omgang • Informatieverstrekking • De kosten van de verzorging van de kinderen – Kinderen ouder dan 12 jaar 27

Kinderen en scheiden § Villa pinedo § https: //www. youtube. com/watch? v=p 8 z. EZf. Bdh. F 0 28

Dienstverleners § Welke dienstverleners kunnen betrokken zijn bij een scheidingsproces? 29

Dienstverleners § § § § 30 Advocaat-mediator (v. FAS) Mediator (NMI) Financieel planner Accountant Notaris Kindercoach Et cetera

Scheidingsbegeleiding § Scheiden op tegenspraak § Scheiden op gemeenschappelijk verzoek § Verschillende manieren om door het scheidingsproces te komen § Afhankelijk van verhoudingen tussen partners 31

Latent en manifest 32

Knelpunten 33

Belastingdienst Individuen die in scheiding liggen maken meer fouten maken in hun aangifte. 'Logisch, ' zegt Hans Blokpoel. 'Scheiden is complex’ 34

Belastingaangifte tijdens relatie Voorbeeld: Henk en Wilma zijn gehuwd en beiden voor 50% eigenaar van de woning: • • WOZ waarde bedraagt € 300. 000 EWF bedraagt (0, 75%* € 300. 000): € 2. 250 Eigenwoningschuld bedraagt € 250. 000 Aftrekbare hypotheekrente bedraagt: € 10. 000 • Hoe loopt e. e. a. fiscaal? 35

Belastingaangifte tijdens relatie • Het belastbare inkomen uit eigen woning kan in verband met het fiscaal partnerschap aan de partner met hoogste inkomen uit werk en woning worden toegedeeld (2 x € -3. 875 = € -7. 750). 36

Scheidingsregeling • Wilma en Henk gaan scheiden. Het verzoekschrift is inmiddels ingediend bij de rechtbank. Zij spreken voorlopig mondeling af dat Wilma in de woning blijft en de hypotheekrente voor haar rekening zal nemen. Henk is inmiddels vertrokken naar een huurwoning (BRP) waar hij alle lasten van draagt. • Hoe loopt e. e. a. fiscaal? 37

Scheidingsregeling (1) • Scheidingsregeling (art. 3. 111 lid 4 Wet IB 2001) – Vanaf feitelijk vertrek – Gewezen partner in de woning achterblijft • Fiscaal partner • Duurzaam gescheiden levende echtgenoot 38

Scheidingsregeling • Hypotheek drukt niet op Henk -> geen aftrek • Wilma kan slechts de helft van de hypotheekrente aftrekken omdat zij 50% gerechtigd is in de woning • Woongenot Wilma op basis van art. 3. 101 lid 2 Wet IB 2001 • Woongenot Henk op basis van art. 6. 3 lid 2 Wet IB 2001 • Geen aftrek partneralimentatie i. v. m. hypotheekrente Wilma voor het deel van Henk 39

Scheidingsregeling (1) • Dat betekent dat de oorspronkelijke aftrek van € 7. 750 wijzigt naar € 2. 750. • Wilma dient over het ontvangen woongenot inkomensafhankelijke premie voor de zorgverzekeringswet te voldoen (5, 5%) • Oplossing? 40

Scheidingsregeling (1) • Henk en Wilma dienen in het jaar van ontbinden van het fiscaal partnerschap te opteren voor het “voljaarspartnerschap”. Hierdoor is het niet van belang wie de voordelen geniet en op wie de kosten drukken. • Slechts oplossing voor lopende kalenderjaar! 41

Casus Henk en Ellen zijn in 2008 gehuwd zonder het opstellen van huwelijkse voorwaarden. Henk en Ellen gaan scheiden. De woning heeft op de peildatum een waarde van € 250. 000. De hypotheek bedraagt € 150. 000. De woning wordt aan Ellen toebedeeld. Hoe ziet de vermogensverdeling er uit? 42

Stap 1, 2 en 3 • Ellen heeft recht op € 50. 000 en krijgt € 100. 000. Ellen wordt derhalve overbedeeld met € 50. 000 • Henk heeft recht op € 50. 000 en krijgt € 0. Henk wordt derhalve onderbedeeld met € 50. 000 • Opties? Ideeën? 43

Optie 1 (regulier verrekenen) • Ellen neemt de hypotheekschuld over en – Verrekent € 50. 000 met andere vermogensbestanddelen (geld, auto, inboedel, et cetera) 44

Optie 2 (financieren) • Ellen neemt de hypotheekschuld over en – Ellen verhoogt de financiering om de overbedelingsschuld te voldoen. – Blijft het resterende bedrag schuldig aan Henk • Voorwaarden? (opeisbaarheid, rente, aflossing) • Leidt ook tot fiscale eigenwoningschuld 45

Optie 3 (verschuldigd blijven) • De bank is gezien het inkomen van Ellen slechts bereid de bestaande lening in gewijzigde vorm voort te zetten. Het is niet mogelijk de lening te verhogen. • En nu? • Kan Ellen het bedrag aan Henk verschuldigd blijven? 46

Optie 3 (verschuldigd blijven) • De bank is niet bereid de lening voort te zetten indien Ellen nog een verplichting aan een derde heeft van € 50. 000. • En nu? Henk en Ellen willen beiden kost wat het kost dat Ellen en de kinderen in de woning kunnen blijven wonen. 47

Optie 4 (natuurlijke verbintenis) Natuurlijk verbintenis: “In verband met de toedeling van de woning en de hypotheek is daarbij volgens verklaring van de man en de vrouw geen sprake van een bevoordelingsbedoeling, en wordt daarbij voldaan een dringende morele verplichting ter uitvoering van een natuurlijke verbintenis” “Natuurlijke verbintenis is immers vrijgesteld van belastingheffing (art. 33 lid 12 SW)” 48

Optie 4 (natuurlijke verbintenis) Natuurlijk verbintenis: – Wel degelijk een belaste schenking art. 1 lid 7 SW – Beroep op natuurlijke verbintenis (art. 33 lid 12 SW) wordt niet snel aangenomen – Verplichte aangifte (art. 2 lid 3 jo. lid 6 uitvoeringsregeling AWR) 49

Optie 5 (schenken) • Schenking – Na levering woning. Op basis van hoofdregel tariefgroep 3 (30% van € 50. 000 = € 15. 000) – Beroep op besluit (schenken of erven na scheiding) • Besluit van 5 juli 2010, nr. DGB 2010/872 M, Staatscourant 2010, 10783 • Gehuwden tarief (10% van € 50. 000 = € 5. 000) • Geen gehuwden vrijstelling • Kan ook voor samenwoners gelden • Opnemen in convenant 50

Optie 6 (partneralimentatie) • Omdat Henk gezien zijn hoge inkomen volgens de berekening van de scheidingsbegeleider partneralimentatie moet betalen, zijn Henk en Ellen het volgende overeengekomen: – Ellen het voordeel van het huis – Henk hoeft daarom geen partneralimentatie te betalen 51

Optie 6 (partneralimentatie) • Verrekenen overbedelingsschuld van € 50. 000 met € 50. 000 afkoop partneralimentatie • Ellen dient € 50. 000 als belastbare periodieke uitkering en verstrekking op te geven in box 1 (art. 3. 102 lid 1 Wet IB 2001) • Henk heeft een persoonsgebonden aftrek van € 50. 000 (art. 6. 3 lid 1 b Wet IB 2001) 52

Optie 6 (partneralimentatie) • Oplossing: In het jaar van ontbinden van het fiscaal partnerschap kunnen partners opteren voor het voljaarsfiscaalpartnerschap (art. 2. 17 lid 7 Wet IB 2001). De persoonsgebonden aftrek van Henk kan worden toegerekend aan Ellen. Hierdoor kan e. e. a. nagenoeg fiscaal neutraal worden afgewikkeld. Dit dient vastgelegd te worden in de fiscale paragraaf van het convenant. Nagenoeg? Inkomensafhankelijke premie voor de zorgverzekeringswet (5, 5% over maximaal € 52. 763, - in 2016, art. 43 ZVW). Let op: afkopen partneralimentatie kan slechts aan de gewezen echtgenoot 53

Optie 7 (verrekenen met pensioen) • Verrekenen met pensioenrechten? 54

Optie 7 (verrekenen met pensioen) • Henk en Ellen komen overeen dat Henk zijn oudedagspensioen in zijn geheel mag behouden. In ruil hiervoor krijgt Ellen de woning. 55

Optie 7 (verrekenen met pensioen) • Aftrekbaar bij betaler en belast bij de ontvanger (art. 6. 3 lid 1 d en 3. 102 lid 3 a Wet IB 2001). • Denk aan 2. 17 lid 7 Wet IB 2001 – Het vermogen ter verrekening is bepalend voor de fiscaliteit – Denk aan bijdrage ZVW 56

Optie 8 (verrekenen met lijfrente) • Onderdeel van het totale gemeenschappelijke vermogen is een lijfrentevoorziening. De waarde van de lijfrente is precies gelijk aan de overwaarde van de woning. Ellen en Henk komen overeen dat de lijfrente aan Henk wordt toebedeeld. • Hoe loopt e. e. a. fiscaal? 57

Optie 8 (verrekenen met lijfrente) • Lijfrente mag niet (deels) vervreemd worden (art. 3. 133 lid 2 Wet IB 2001) • Vervreemding aan een gewezen echtgenoot in verband met verdeling van een gemeenschap vrijgesteld (art. 3. 134 lid 2 a Wet IB 2001 ) 58

Optie 8 (verrekenen met lijfrente) • Belast bij Ellen op grond van art. 3. 102 lid 3 b Wet IB 2001 • Aftrekbaar bij Henk op grond van art. 6. 3 lid 1 d Wet IB 2001 • Denk aan toerekenen op grond van art. 2. 17 lid 7 Wet IB 2001 59

Optie 8 (verrekenen met lijfrente) • Schema “lijfrente en pensioenverrekening“ opgenomen in syllabus. 60