Siyaset Bilimi II 5 HAFTA MARKSIZM Toplumsal ve

Siyaset Bilimi II 5. HAFTA: MARKSIZM

Toplumsal ve düşünsel kaynaklar ◦ Aydınlanma ◦ Sanayi üretiminin genişlemesi ◦ Ekonomi politik – kapitalist meta üretiminin kaynağı ◦ Felsefe – Avrupa’daki tarihsel dönüşümün anlamlandırılması ◦ Sosyalizm – eşitsizlik ve yoksulluğa çare

Aydınlanma ve Marksizm ◦ Döngüsel değil, çizgisel bir ilerleme ◦ İdealizmin karşıtı olarak materyalizm - Algılanabilir, düzenlenebilir ve değiştirilebilir bir düzen ◦ Sadece teknik ilerleme değil, ekonomik ve sosyal açılımlar ◦ Diyalektik bir materyalizm – maddi gerçeklik ile özne arasındaki etkileşim

Toplumsal formasyon ◦ Üretici güçler – canlı insan emeği, makineler, altyapı, kaynaklar, teknoloji ve örgütlenme ◦ Üretim ilişkileri – Üretici güçler hangi mülkiyet ilişkileri ekseninde konumlanmıştır? Üretim araçları kimin mülkiyetindedir? ◦ Üretim tarzı – kapitalist toplumun temeli ve üstyapı

Sınıflar ve sınıf tanımı ◦ Temel sınıflar: Ücretli işçiler / sermayedarlar / toprak sahipleri ◦ Küçük köylülük, kamu görevlileri, meslek sahipleri ◦ Toplumdaki belirli bir kesim kendi geçimini, çıkarını, yaşam tarzını ve kültürünü başka kesimlerden ayıran ekonomik varlık koşulları içinde yer alıyorsa bir toplumsal sınıf oluşturur ◦ Kendinde sınıf/kendisi için sınıf

Sınıf mücadelesi ◦ Üretici güçlerle üretim ilişkileri arasındaki çelişki ◦ İşçi sınıfı ile sermaye sınıfı arasındaki mücadele ◦ Temel çelişkiyi doğrudan yansıtmayan mücadeleler ◦ Sınıf mücadelesinin siyasal biçimleri

Kapitalist sömürü ◦ Artı-değer sömürüsü ◦ Kullanım değeri / değişim değeri ◦ Emeğin meta biçimine bürünmesi ◦ Ücret ilişkisi – toplumsal olarak gerekli emek zamanında ücretin değerin aşan bir değer yaratılması: artı-değer (s)

Sermayenin organik bileşimi ◦ Değişmeyen sermaye – makine, hammadde, altyapı (c) ◦ Değişken sermaye – emek gücü (v) ◦ Artı-değer oranı (s/v) ◦ Kâr oranı (p=s/c+v) ◦ Kâr oranlarının azalma eğilimi

Eşitlik, özgürlük ve demokrasi ◦ Özgürleşme: bireyin değil, türsel varlık olarak insanın özgürleşmesi – komünist toplumun ileri evresinde mümkün ◦ Eşitlik: özgürleşme sürecinin kaldıracı – özel mülkiyet karşıtlığı ◦ Demokrasi: Eşitlik ve özgürlük mücadelesinin bir türevi – komünizm klasik anlamda demokrasinin sonlanması

Yabancılaşma ◦ İnsanın kendi etkinliğinin ve bu etkinliğin sonuçlarının/ürünlerinin insana egemen olacak biçimde nesneleşmesi ◦ Emeğin yabancılaşması – meta fetişizmi ◦ Yabancılaşmaya karşı mücadele?

İdeoloji ◦ Maddi emekle zihinsel emeğin ayrışması – toplumsal işbölümü ◦ Toplumsal yaşamın bütünlüğünün parçalanması ◦ İdeolojiler, maddi üretim süreçlerinde kurulan maddi ilişkilerin yansımasıdır – maddi yaşamın çarpıklığını rasyonalize eder ve örterler ◦ Önce bilinci ideolojiden kurtarmak mümkün değildir, maddi gerçekliğin dönüşmesiyle ideoloji ortadan kalkabilir

Devlet ◦ Toplumsal işbölümünde, toplumun ortak işlevlerini yerine getirecek olan kısım ◦ Toplumdaki egemenlik ilişkileri devlete nasıl yansır? ◦ Kurumsallık olarak devlet vs. aygıt olarak devlet ◦ Devletin göreli özerkliği

Marksizm hâlâ geçerli mi? ◦ Kapitalizmin çözümleyen tek araç kutusu ve teorik çerçeve Marksizm ◦ Bilimsellik/nesnellik ve iradecilik/öznellik sorununa çözüm ◦ Süreklilik-kopuş diyalektiği ◦ Hem güncel hem tarihsel olguların çözümlenmesi ◦ İşçi sınıfının özneliği