SIRT BLGES r Gr Mahmut YARAN COLUMNA VERTEBRALS
SIRT BÖLGESİ Öğr. Gör. Mahmut YARAN
COLUMNA VERTEBRALİS l 33 -34 tane vertebra’ nın ve aralarında yer alan discus intervertebralis’lerin üste sıralanması ile meydana gelmiş bir sütundur.
l Erkeklerde ortlama 70 cm kadınlarda 60 cm uzunluğundadır. Bu sütunun görevi baş, göğüs ve karın bölgelerinde yer alan oluşumların ağırlıklarını taşımak ve bu ağırlığı pelvis aracılığıyla alt ekstremitelere iletmektir.
l Columna vertebralis’in ortasına yer alan kanala canalis vertebralis denir ve içerisinde medulla spinalis bulunur.
l Columna vertebralisi meydana getiren vertebralardan 24 tanesi birbirleri ile eklemler aracılığıyla bağlanmışlardır. Bunlara presakral vertebralar denir.
l Geriye kalan 9 veya 10 vertebradan 5 tanesi kendi aralarında birleşerek sacrum denilen tek bir kemiği, en altta bulunan gelişmemiş 4 veya 5 vertebra da birleşerek os coccygis denilen kemiği meydana getirir.
l Presakral vertebralar kendi aralarında discus intervertebralisler aracılığıyla eklem yaparlar. Bu discusların sayısı 23 tanedir.
Columna vertebralis’in eğrilikleri l columna vertebralis düz bir sütun şeklinde değildir. Yetişkin bir insanda sagital düzlemde öne ve arkaya doğru eğrilikler gösterir. Konveksiliği öne doğru bakan eğrilikler servikal ve lumbal bölgelerde görülür. Konveksliği arkaya doğru bakan eğrilikler ise torakal ve sakral bölgelerde görülür.
VERTEBRALAR l columna vertebralisi oluşturan vertebralar arasında şekil ve büyüklük bakımından bazı farklılıkları olmasına rağmen genel olarak belli ortak özellikleri vardır. l 1. servikal vertebra dışında tüm vertebraların bir corpus’u ve bir arcus’u vardır
l Corpus vertebra; kısa bir silindir şeklindedir. İki corpus arasında discus intervertebralis bulunur. Corpusların büyüklüğü, üzerlerine binen yükle orantılı olarak aşağıya doğru inildikçe artar. Corpusları en büyük olan vertebralar 5. lumbal ve 1. sakral vertebralardır.
l Arcus vertebra; corpus vertebranın yan kısımlarından başlarlar. Başlangıç yerlerine pediculus denir. Üzerinde üç çıkıntı vardır. Processus spinosus; arcus vertebranın arka ortasından başlayıp arkaya ve genelde aşağı doğru uzanan çıkıntıdır. Processus transversus; corpus vertebralara yakın kısımdaki yanlara doğru uzanan çıkıntılardır. Processus articularis; arcuslar arasındaki eklem yüzü bulunan çıkıntılardır. Superior ve inferior olmak üzere iki tanedir.
VERTEBRAE CERVICALES l Servikal vertebralar 7 tanedir. Bunlardan birincisi (atlas), ikinci (axis) ve yedinci (vertebra prominens) servikal vertebraların yapıları diğerlerine göre farklıdır. Diğer servikal vertebralar ise benzer özellik gösterir.
l Tipik bir servical vertebranın corpusu küçüktür. Corpusun büyüklüğü aşağı doğru inildikçe artar. Servikal vertebraların üzerinde foramen transversarium adı verilen bir delik vardır. Servikal vertebralar üste konulduğunda bu delikler bir kanala dönüşür. Foramen transversariumlar sadece servikal vertebralarda bulunur.
l Servikal vertebraların processus spinosusları yukarıdaki vertebralarda kısa olup, aşağı doğru inildikçe uzunlukları artmaktadır. 2 -6 servikal vertebraların processus spinosusları çatallıdır.
l l Atlas; birinci servikal vertebraya verilen isimdir. Corpusu yoktur. Corpus yerine massae lateralis atlantis adı verilen yan kısımları vardır. Axis; ikinci servikal vertebraya verilen isimdir. Corpusu vardır. Corpusun üzerinde dens axis denilen bir çıkıntı bulunur.
l Vertebra prominens; yedinci servikal vertebraya verilen isimdir. Tipik servikal vertebralara göre processus spinosusu uzun olup çatallı değildir.
VERTEBRAE THORACICAE l Torakal vertebralar 12 tanedir. Bu vertebraların da corpus ve arcusu vardır. Corpusların yan taraflarında yarımay şeklinde fovea costalis superior ve inferior olarak adlandırılan eklem yüzleri vardır. Bu eklem yüzleri caput costae ile eklem yapar.
VERTEBRAE LUMBALES l Lumbal vertebralar 5 tanedir. Şekil bakımından birbirine benzerler. Corpus vertebraları büyüktür. Foramen vertebraleri ücgen şeklinde olup torakal vertebralara göre daha büyüktür. Processus spinosusları dörtgen şeklindedir.
OS SACRUM l 5 Sakral vertebranın birleşmesi ile meydana gelen tek bir kemiktir. Tabanı (basis ossis sacri) yukarıda, tepesi (apex ossis sacri) aşağıdadır. Önden bakıldığında üçgen görünümündedir.
l Sacrum, pelivs boşluğunun (cavitas pelvis) arka duvarını oluşturur. Ön yüzüne facies pelvica arka yüzüne ise facies dorsalin denilir. Sacrumun ortasındak, kanala canalis sacralis denilir. Bu kanalın en altındaki açıklığa ise hiatus sacralis denir.
OS COCCYGIS (COCCYX) l Sayıları 3 ile 5 arasında değişen, gelişmemiş koksigeal vertebraların birleşmesi ile meydana gelen üçgen şekilli bir kemiktir.
COSTAE l Thorax duvarının büyük bölümünü oluşturan 12 çift, yassı ve uzun kemiktir. Costalar columna vertebralis ile eklem yapar. Önde ilk yedi çift costa kıkırdak vasıtası ile doğrudan sternum ile birleşir.
l Sekizinci, dokuzuncu ve onuncu costaların kıkırdak parçaları önce kendi aralarında birleşir, daha sonra da yedinci costanın kıkırdak parçası ile birleşerek sternuma tutunurlar.
l Onbirinci ve onikinci costalar kıs aolup uçları serbesttir. En kısa costa birinci costa, en uzun olanı sekizinci costadır. Costaların caput, collum ve corpus olmak üzere üç bölümü vardır.
STERNUM l Sternum thorax duvarının önümde yer alan yassı bir kemiktir. Manubrium sterni, corpus sterni ve processus xiphoideus olmak üzere üç kısmı vardır.
COLUMNA VERTEBRALİSİN EKLEMLERİ l Vertebralar ikinci servikal vertebradan itibaren os sacruma kadar hem corpusları hem de arcusları aracılığıyla birbirleri ile eklem yaparlar.
l Ayrıca atlas ve axis aracılığıyla cranium ile yaptığı eklemler vardır. Bu eklemler başın columna vertebralis üzerindeki rotasyon, fleksiyon, ekstansiyon ve lateral fleksiyon hareketlerinin yapılmasına imkân verirler.
l Corpus vertebralar arasındaki eklemler; symphysis tipi yarı oynar eklemlerdir. Corpuslar arasında discus intervertebralisler yer alır.
Discus intervertebralis l axisten sacruma kadar tüm vertebraların corpusları arasında yer alır. Damarsız olup, difüzyon ile beslenirler. Her bir discus dış tarafı kollagen lifler ve fibröz kıkırdaktan oluşan annulus fibrosus ve bunun ortasındaki nucleus pulposustan meydana gelir.
l Nucleus pulposus mukoid bir maddedir. Ancak mukoid madde zaman içerisinde fibröz kıkırdağa dönüşür.
Arcus vertebralar arasındaki eklemler; l vertebraların processus articularis superior ve inferiorları arasındaki eklemler plana tipi oynar eklemlerdir. Her eklemin kendisine ait bir eklem kapsülü vardır.
l Columna vertebralis’in hareketleri corpus ve arcus vertebralar arasındaki eklemler tarafından yapılır. Bu hareketler fleksiyonekstansiyon- lateral fleksiyon ve rotasyondur.
l Columna vertebralis ile cranium arasındaki eklemler; columna vertebralis ile cranium arasındaki eklemler esas olarak bir çift art. Atlanto-occipitalis’ten meydana gelmiştir.
l Ancak kafanın rotasyon hareketi atlas ve axis arasındaki eklemler (art. Atlanto-axialis) etrafında yapıldığı için bu eklemiler de columna vertebralis ile cranium arasındaki eklemlere dâhil edilmektedir.
- Slides: 36
