SINIF YNETMN ETKLEYEN ETKENLER A SOSYAL ETKENLER Snf

SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ETKENLER

A- SOSYAL ETKENLER Sınıf yönetimini etkileyen sosyal etkenleri kapsar. 1 -Aile 2 -Toplumsal norm ve değerler 3 - Çevre 4 -Beklentiler 5 -Kitle iletişim araçları

AİLE Eğitim ailede başlar. Kişilik yapısının temel davranışları, büyük ölçüde ailede atılır. Kalabalık aileler, çocuklarıyla ilgilenmeye daha az zaman ayırabilirler. Az çocuklu ailelerin çocukları şımarık ve bencil olabilirler. Kırsal kesimden kentlere göç ile birlikte ailelerin yapısı değişmiştir. Çocuğun toplumsallaşması aile içinde gerçekleştiği için çocuk kişiliğinin gelişmesinde aile temel etkenlerden biridir.

Özellikle kültürleme yoluyla toplumsallaştırma önemlidir. Özellikle ilk 5 yaşta, aile çocuğa pek çok şey öğretmektedir. Ailenin eğitim ve kültür düzeyi bu dönemde oldukça etkili olmaktadır.

TOPLUMSAL NORM VE DEĞERLER Norm, kişilerden ve gruplardan beklenen davranış biçimi, önceden belirlenmiş ve uyulması gereken kurallardır. Bu kurallar, kişilerin belirli koşullarda neleri yapıp neleri yapmayacağını gösterirler. Normlar, değerlerden daha sınırlı ancak daha emredicidirler.

ÇEVRE Bir okulun çevresini, okulu etkileyen varlıkların, olay ve olguların, düşüncelerin tümü oluşturur. Okul çevresi, yakın ve uzak çevre olarak ikiye ayrılır. Okulun yakın çevresini, aileler ve öğrenci velileri oluşturmaktadır. Uzak çevreyi ise, okulun etkileşim içinde olduğu siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel çevre oluşturmaktadır. Yakın çevre, sınıf yönetimini uzak çevreye göre daha fazla etkiler.

BEKLENTİLER Öğrenciden beklentide bulunanların başında, aileler ve öğretmenler gelmektedir. Her iki grupta öğrencinin akademik ve sosyal başarılarını üst düzeylerde olmasını isterler ve bunun için çaba harcarlar. Çocuklarının daha iyi bir eğitim ve öğretim almasını isteyen anne ve babalar okulun tüm çalışmalarına katkı yapmalıdırlar.

KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI Çocuğun dış dünyayı algılayabileceği duyu organı gözdür ve dış dünyadaki olayları görme duyusu yoluyla algılamaktadır. Kitle iletişim araçlarının bireyler üzerindeki etkisinin farklı biçimlerde ve miktarlarda olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Gerçekleşen etkinin niteliği, ve derecesi kişiden kişiye değişir. Bu durum, bireylerin yaş ve cinsiyetlerinin yanı sıra, eğitim ve kültür düzeyleri gibi faktörlerle de yakından ilişkilidir.

Sosyalleşme süreci ise, toplumun mevcut değer ve normlarının bireylere öğretilmesi süreci olarak tanımlanabilir. öğrenme sürecide denilebilir. Dünya ülkelerinin büyük çoğunluğunda, ortalama bir insan, günde asgari birkaç saatini televizyon karşısında geçirmektedir. Türkiyede bu oran 5 -8 saat arasında değişmektedir.

B-PSİKOLOJİK ETKENLER Sınıf yönetimini etkileyen öğretmen ve öğrencinin psikolojik durumu ile ilişkili etkenlerdir. Bunlar; 1 -Öğrenci özellik ve ihtiyaçları, 2 -Öğretmenin kişilik ve özellikleridir.

ÖĞRENCİ ÖZELLİK VE İHTİYAÇLARI Maslow, insan ihtiyaçlarını bir piramit gibi birbiri üstüne konmuş şekilde aşamalı bir düzen içinde düşünmüştür. Bu sınıflamaya göre, ihtiyaçlar piramidinin temelinde biyolojik ihtiyaçlar, en üst katında da psikolojik ihtiyaçlar yer almaktadır.

Bu ihtiyaçlar; 1 - Fizyolojik ihtiyaçlar (yeme, içme, dinlenme vb. ) 2 - Güvenlik ihtiyacı (can ve iş güvenliği) 3 - Sosyal (ait olma, sevme ve sevilme) 4 - Kendini gösterme (başarı ve statü kazanma) 5 - Kendini gerçekleştirme ihtiyacı, yaratıcılıktır.

İhtiyaçlar hiyerarşisi kuramına göre, alt basamaktaki bir ihtiyaç karşılanmadan üst basamaktaki ihtiyaçların güdüleyici etkisi yoktur. Ancak kişilere göre ihtiyaçların düzeylerinin etkisi farklı olabilir. Öğrenci gereksinimleri ve yapısı ile okula geldiği çevre öğrenci davranışlarını, dolayısıyla da sınıf yönetimini oldukça fazla etkiler.

Özellikle öğrencinin yaşı, gelişim durumu, içinde yaşadığı çevresi, köy, gecekondu ya da gelişmiş bölge gibi yakın çevresi ile ailenin eğitim, ekonomik ve sağlık durumları öğrencinin toplumsallaşmasında en önemli etmenlerdendir.

ÖĞRETMENİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ Öğrenci üzerinde en fazla etkiyi, öğretmenin öğrencisine yaklaşımı yapmaktadır. Başarı; öğretmenin bilgili olmasına değil, öğrencilerini etkileyebilmesine bağlıdır. Öğrenciler, öğretmenin görünüş, konuşma, davranış ve dersine verdiği önemden etkilenirler. Bu etkinin olumlu olması gerekir.

Ülkemizde öğretmenlik mesleği cazip bir meslek olmaktan uzaktır. Öğretmen yetiştiren okulları tercih edenlerin büyük bir çoğunluğu iş garantisi olduğu için bu okulları tercih etmektedirler. Ayrıca, öğretmenlerin çoğu, geçim sıkıntısı çektikleri için ek bir işte çalışmaktadırlar. (Boz, 2003: 41) Öğretmenler, sınıfta sıcaklığı, tek düzeliği, disiplinsizliği azaltabilirler. Öğrenmeyi cazip hale getirmek için zengin ortamlar oluşturabilirler.

C-EĞİTSEL ETKENLER Sınıf yönetimini etkileyen okul yönetim ve eğitim durumları ile öğretmen eğitimini kapsayan etkenlerdir. Bunlar; 1 - Okul yönetiminin yapı ve işleyişi 2 - Öğretmen nitelik ve eğitimi 3 - Öğretmenin okul amaç ve değerlerine bağlılığı 4 - Kontrolü kaybetme korkusu 5 - Dersin işlenişi 6 - Sınıfın fiziksel durumu 7 - Sınıf kurallarının belirsizliği

OKUL YÖNETİMİNİN YAPISI VE İŞLEYİŞİ Okulda yönetimden sorumlu olan ve okul içerisinde çeşitli görevleri yerine getiren; yöneticiler, öğretmenler ve diğer personeller bulunmaktadır. Okul yöneticilerinden bir öğretim lideri olarak; a) okul misyonunu tanımlama b) kaynak ve mesleki gelişimi sağlama c) öğretim kaynağı ve öğretimi yönetme

d) iletişim sağlama e) görünen varlık olma f) olumlu okul iklimi oluşturma rollerini gerçekleştirmesi beklenmektedir (Taş, 2000). Okul yöneticilerinin okulu yönetim tarzları da, öğretmenlerin sınıf yönetim tarzlarını da etkileyebilir. Yöneticiler okul da üç tür yönetim tarzı uygulayabilirler.

Bunlar; 1 - Otoriter yönetim tarzı; kararların yönetici tarafından alınıp uygulandığı, çalışanların söz hakkının hemen hiç olmadığı yönetim biçimidir. 2 - Demokratik yönetim tarzı; kararların çalışanlarla birlikte alındığı, yetkinin paylaşıldığı yönetim tarzıdır. 3 - Başıboş yönetim tarzı; çalışanların okul amaçlarını gerçekleştirme konusundaki karar ve uygulamaların da serbest bırakıldıkları yönetim tarzıdır.

ÖĞRETMEN NİTELİK VE EĞİTİMİ DURUMU Öğretmenlerin almış oldukları eğitim ve bu mesleği seçmedeki isteklilik durumları sınıf yönetimi uygulamalarını etkiler. Öğretmenin öğretmenlik formasyonu ve özel eğitim alanında oldukça iyi bir durumda olması gerekir. Öğretmenin şevk ve hevesi bir uyaran olarak gözden kaçırılmamalıdır. Öğretmenliği ve öğrettiği konuyu şevkle yürüten öğretmenlerin öğrencilerinin derse ilgileri fazladır.

ÖĞRETMENLERİN OKUL AMAÇ VE DEĞERLERİNE BAĞLILIĞI Okulda göreve başlayan öğretmene, yönetici okulun vizyon, misyon ve değerleri hakkında bilgi vermelidir. Öğretmenlerin, öncelikli olarak öğrencilere kazandırılması gerekenler konusundaki inançları, onların sınıf yönetim tarzlarını etkilemektedir. Öğretmenlerin, öğretim amaçlarını ve bunlara ulaşmak için gerçekleştireceği işlemleri öğrencileriyle paylaşması sınıfı yönetmesini kolaylaştıracaktır.

KONTROLÜ KAYBETME KORKUSU Öğrenciyi sınıfta yeteri kadar güdüleyecek bilgi ve beceriye sahip olmayan öğretmenin öğrenci üzerinde etkili olması mümkün değildir. Böyle durumlarda öğretmenler öğrenciyi yakından kontrol etmeye yönelmektedirler. Öğretmen, kontrol mekanizmasını sağlam temellere bağlayabilmek ve kaybetmemek için bütün yetkileri kendisinde toplamakta ve kuralların belirleyicisi durumuna gelmektedir.

DERSİN İŞLENİŞİ Öğretmenin dersi işleyiş şekli sınıfın yönetimini doğrudan etkilemektedir. Etkili yöntemlerle ders işlenebilirse sınıf daha iyi bir şekilde yönetilebilir. Ders işlerken öğretmenin konuya uygun öğretim stratejisini seçebilmesi ve uygun materyallerle desteklemesi öğrencinin dikkatini çekmeyi ve sınıfın yönetilmesini kolaylaştıracaktır.

İçeriğin kazandırılmasında öğrencinin ilgi ve katılımı sürekli tutulmalıdır. Öğretmen sınıfta ders akışını bozucu davranışlarla uğraşmak istemiyorsa, ders esnasında kesinlikle öğretim materyali kullanmalıdır. Öğretmen mizahı etkili bir öğretim aracı olarak kullanabilmelidir. Mizah da öğrenciden alınan geribildirimlere bağlı olarak kullanılmalıdır.

SINIFIN FİZİKSEL DURUMU Öğretim çevresi fiziksel, sosyal ve eğitsel öğelerden oluşur. Öğretim çevresi öğretim amacıyla ve çocukları kapsayacak şekilde düzenlenmelidir. Sınıfın havalandırma, ısı, ışık ve oturma düzeni öğrencinin konsantrasyon yeteneğini etkiler.

Okulda ve sınıflarda kullanılan renklerinde öğretmen ve öğrenci psikolojisi üzerinde çok büyük bir etkisi vardır. Uzman Psikolog Halis ÖZERK’ e göre; Beyaz: beyaz temizliği temsil ederken, iticilik ve mesafe koyma özelliğiyle kişiler üzerinde etki yaratır. Siyah: zerafeti sembol ederken, karamsarlık duygusu verir. Kırmızı: psikolojik olarak uyanık ve tetikte 0 lmayı teşvik eder. Fizyolojik olarak kan basıncını artırır ve adrenalin salgılar.

Turuncu: psikolojik olarak neşeyi teşvik eder. Fizyolojik olarak sindirim sistemi ve metabolizmaya destek olur. Sarı: psikolojik olarak olumluluk ve canlılık özellikleri vardır. Fizyolojik olarak sinirsel bozukluklara iyi gelir. Turkuaz: canlandırıcı ve serinletici psikolojik özellikleri bulunmaktadır. Fizyolojik olarak ağrı kesici özelliği vardır. Mavi: insan psikolojisi üzerinde barışçıl ve sakinleştirici etki gösterir. Fiziksel olarak kan basıncını düşürür, boğaz sorunlarını çözer. Not: okul ve sınıfların renklerinin seçimi, öğrenciler üzerinde yaptığı etkiye bakılarak yapılmalıdır.

SINIF KURALLARININ DURUMU Sınıf kurallarının belirleniş şekli, açıklığı ve sayısı sınıf yönetimini etkileyen etkenlerdendir. Sınıf ortamında öğretmen ve öğrenci yükümlülüğünü bildiğinde, derse katılmak ve katılımı sağlamak daha kolay olmaktadır. Lider yöneticiler kurallara bel bağlamazlar. Okulda lider öğretmen, öğretim yılına başlarken sınıfta uyulması gereken her bir kuralı sınıfta tartışmalıdır.

1 -Aşağıdaki sınıf yönetimini etkileyen etkenlerden hangisi sosyal bir etken değildir? A) Aile B) Yakın çevre C) Uzak çevre D) Öğretmenin kontrolü kaybetme korkusu E) Aile ve öğretmen beklentileri

CEVAP: D

2 - Aşağıdakilerden hangisi sınıf yönetimini etkileyen sınıf dışı etkenlerdendir? A)Okul yönetimi B)Öğrenci ihtiyaçları C)Öğretmenin niteliği D)Oturma düzeni E)Öğretim materyalleri

CEVAP: A

3 - 3 -6 yaş grubu çocuklar için oluşturulan bir sınıfın rengi aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) Mavi B) Sarı C) Turkuaz D) Kırmızı E) Beyaz

CEVAP: B