SINDIRIM SISTEMI BESINLERIN SINDIRIMI Besinlerin enerjiye dnebilmesi iin

SINDIRIM SISTEMI

BESINLERIN SINDIRIMI • Besinlerin enerjiye dönüşebilmesi için en küçük parçalara ayrılması ve vücudumuzun her alanına dağılması gerekir. Besin maddelerinin vücut tarafından kullanılabilmesi için en küçük parçalara ayrılmasına sindirim de

SINDIRIM SISTEMI ORGANLARI • Ağız : Besinlerin dişler yardımıyla koparılıp, çiğnenip parçalanarak ve tükürükle ıslatılarak yumuşatıldığı yerdir. Ağızda hem mekanik hem kimyasal sindirim gerçekleşir. Besinlerin mekanik sindirimi, dişler yardımı ile kesilip parçalanarak ve çiğneme ile gerçekleşir. Besinlerden sadece karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar. Bu ise tükürük içinde bulunan tükürük salgısı sayesinde gerçekleşir. Dil ise lokmaları ağız içinde çevirir ve yutağa atar.

• Yutak : Ağız boşluğundan sonra gelen kısımdır. Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. Ağız ve burun boşluğuyla, yemek ve soluk borusunun birleştiği bir kavşak gibidir. Yutma sırasında küçük dil soluk borusunu kapatarak besinlerin soluk borusuna kaçmasını engeller ve besinler yemek borusuna geçer. Bu sırada solunum kısa bir süre için durur. Yutakta mekanik ve kimyasal sindirim olmaz.

• Yemek Borusu : Yutakla mide arasında yaklaşık 20 - 25 cm kadar uzunlukta düz kaslardan yapılmış bir organdır. Yemek borusu kaslarının kasılıp gevşemesi ile besinlerin mideye iletilmesini sağlar. Bu kasların ters yönde kasılması kusmaya neden olur. Yemek borusunda fiziksel veya kimyasal sindirim gerçekleşmez.

• Mide : Besinler burada uzun süre bekletilir. Besinlerin mekanik sindirimi midenin kasılıp gevşeme hareketi ile; kimyasal sindirim ise mide özsuyu içinde bulunan mide asidi ve enzimler ile gerçekleştirilir. Böylece besinler parçalanarak küçük moleküller hâline getirilmiş olur. Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar ve ince bağırsakta sonlanır.

• İnce Bağırsak : Yetişkin insanlarda yaklaşık 6 - 8 m uzunluğundadır. Yağların kimyasal sindirimi ince bağırsakta başlar. İnce bağırsağa gelen safra, pakreas özsuyu ile yağların, karbon hidratların ve proteinlerin sindirimi tamamlanır. Besinler ince bağırsakta en küçük moleküllerine kadar parçalanır. Bu moleküllerin ince bağırsaktan kan damarlarına geçmesi olayına emilim adı verilir. ince bağırsak sindirim sistemimizin en uzun bölümüdür. Emilim, villüslerde gerçekleşir. Villüsler ince bağırsaklardaki emilim yüzeyini artırır. İnce bağırsağın mideden sonra gelen başlangıç kısmına oniki parmak bağırsağı denir.

• Kalın Bağırsak : Yaklaşık 1, 5 m uzunluğundadır. Kalın bağırsak besinlerde kalan su, vitamin ve minerallerin emilerek kana geçirilmesini sağlar. Böylece yararlı maddelerin dışarı atılmasını önler. Besin maddelerinin parçalanmayan bölümleri olan atık maddeleri ise anüse doğru hareket ettirir.

YARDIMCI ORGANLAR • Karaciğer: Safra adı verilen bir salgı üretir. Safra sıvısı büyük yağ damlalarını daha küçük parçalara ayırarak yağların sindirimine yardımcı olur. • Pankreas: Pankreas özsuyunu salgılar. Pankreas özsuyu karbonhidratların, proteinlerin ve yağların sindirimini gerçekleştiren enzimler içerir.

ADIM SINDIRIM OLAYI 1. Besinler, dişler tarafından parçalanarak öğütülür. Tükürük salgısı ile ıslanır, kayganlaşır, yutulacak hâle gelir. Dil ile yutağa doğru itilir. 2. Yutakta, gırtlak kapağı soluk borusunu kapatarak lokmanın yemek borusuna geçmesini sağlar. 3. Besinler buradan yavaş iner. Mide kapağı açılınca da mideye girer. 4. Kasılıp gevşeyerek ve salgıladığı mide öz suyu ile besinleri bulamaç hâline getirir. Besinler mide çıkış kapısından ince bağırsağa geçer. 5. Çeşitli salgılarla besinler kana karışacak hale gelir, ince bağırsakta ilerlerken besinlerin yararlı kısımları emilerek kana karışır. 6. Posa olan maddelerde kalan su ve minareller kalın bağırsakta emilerek kana geçer, iyice katılaşan posa anüsten dışkı olarak dışarı atılır. • n bir süreçtir

Sindirim, ağızda başlayıp anüste son bulan bir süreçtir.

SINDIRIM SISTEMI SAĞLIĞI VE KORUNMASI • 1 - Yenilen besinler çok sıcak ya da soğuk olmamalı. 2 - Aşırı acı, baharatlı, ekşi, yağlı yemekler yenmemeli. 3 - Yıkanmamış, temizlenmemiş, bayat ve çürük gıdalar yenmemeli. 4 - Alkol sigara ve uyuşturucu kullanılmamalıdır. 5 - Yemek sırasında ve yemekten sonra gerektiğinden fazla su içilmemelidir. 6 - Yiyecekler iyice çiğnenmeli. 7 - Yemekten sindirim sistemini yoracak kadar çok yemeden kalkılmalıdır. 8 - Lifli besinler (kabak) yenilmeli ve dengeli beslenilmelidir. 9 - Yeterli, düzenli ve dengeli beslenilmeli. 10 - Stresten kaçınılmalıdır. 11 - Bağırsakların çalışması için spor yapılmalıdır. 12 - Yemekten sonra vücut dinlenmelidir (1 saat). 13 - Dişler temiz tutulmalı ve fırçalanmalı. 14 - Yemeklerden önce ve sonra eller yıkanmalı. 15 - Rahatsızlılarda doktora gddiilmeli<

YETERLI VE DENGELI BESLENME • Vücudun günlük enerji ihtiyacının karşılanabilmesi, büyüme ve gelişmenin sağlıklı olabilmesi için dengeli ve yeterli beslenme gereklidir. Vücudun ihtiyacı olan karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral ve su gibi besin içeriklerinin dengeli şekilde vücuda alınmasına dengeli beslenme denir.

TEŞEKKÜRLER