SHB 229 SYASET BLM VE KAMU YNETM Ar
SHB 229 SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ Arş. Gör. Dr. Burcu Özdemir Ocaklı
5. Hafta: • Demokrasi
Demokrasi Nedir? • Etimolojik Köken: • Demos (halk) • Kratia (iktidar, yönetim) • Halk yönetimi • Halkın halk tarafından halk için yönetimi (Abraham Lincoln) • Poliarşi- çoğun yönetimi : “Mümkün olduğunca fazla sayıda vatandaşın uzun bir zaman boyunca arzularına cevap verebilen bir sistem” (Robert Dahl)
Demokrasinin Temel Unsurları • Özgürlük : İnsanların şiddete başvurmadan ve başkalarının da benzer hak ve özgürlüklerini tehdit etmeden istedikleri gibi düşünme, düşündüklerini ifade etme ve bunlar doğrultusunda her türlü sosyal, siyasal kurum ve faaliyetlere katılabilme • Eşitlik: Din, dil, ırk, sosyal sınıf ve cinsiyet gibi farklılıklara bakılmadan kanun önünde herkesin eşit olması • Meşruiyet: Yönetilenlerin rızası
• Güçler ayrılığı • İfade özgürlüğü • Oy verme hakkı • Siyasal liderlerin yarışabilme hakkı • Özgür ve çok sesli medyanın varlığı • Serbest ve adil seçimler • Örgüt kurma ve katılma özgürlüğü
Demokrasinin Ortaya Çıkışı • Antik Yunan- Demokrasinin Beşiği • Antik Yunan siyasal sistemi, Atina demokrasisi • Doğrudan demokrasinin ilk örneği • Şehir devletindeki bütün yurttaşlar mecliste oy verme ve fikrini söyleme hakkına sahiptir. • Ancak köleler ve o şehir devlette doğmayan yabancılar bu haktan mahrum • Sadece erkeklerin katılım hakkı (20 yaş üstü)
Orta Çağ • İlk önemli gelişme Magna Carta Libertatum (1215) • İngiltere Kralı’nın yetkilerini sınırlandıran bir sözleşme • Tarihte ilk anayasal hareket • Daha sonra Rönesans ve Reform hareketlerinin demokratikleşmeye katkısı olmuştur.
Rönesans ve Reform (15. ve 16. yy) • Skolastik düşüncenin yıkılarak özgür düşünceye yerini bırakması • Din adamlarının ve kilisenin halk üzerindeki etkisinin azalması • Demokrasi ve Egemenlik kavramlarının tartışılmaya başlanması • Machiavelli –iktidarın meşruluğu ve sınırları • Thomas Hobbes –toplumsal sözleşme ile hakların bir kısmının egemene (Leviathan) devredilmesi
Aydınlanma Çağı (17. ve 18. yy. ) • John Locke • Devlet insanların özgürlük, eşitlik ve güvenliğini tehdit edebilecek savaş gibi durumları bertaraf etmek için vardır. • Yasama ve yürütmenin farklı ellerde tutulması gerektiğini vurgulamıştır (güçler ayrılığı) • Montesquieu tarafından güçler ayrılığı kavramı geliştirilmiş ve demokrasinin vazgeçilmez bir özelliği haline gelmiştir. • Jean Jacques Rousseau • Eşitlik, özgürlük ve genel irade (bireysel çıkardan ziyade ortak fayda) • Çoğunluk için iyi olan herkes için iyidir.
18. ve 19. yy • 1789 Fransız Devrimi • Özgürlük, eşitlik, kardeşlik • İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi • Amerika’da • 1776 Bağımsızlık Bildirgesi • 1787 Amerikan Anayasası
1. Doğrudan Demokrasi • Halkın aracılara gerek kalmaksızın kendini doğrudan yönettiği bir yönetim şekli • Antik Yunan şehir devletleri (MÖ. 5. yy) • Köleler, yabancılar, kadınlar, 20 yaş altı erkekler hariç • 3 ana unsur 1. 2. 3. Halk katılımı Çoğunluk yönetimi Siyasal eşitlik • Gerçekleşebilmesi için • Daha küçük bir nüfus • Kültürel olarak homojen bir toplum • Kaynakların eşit/eşite yakın dağılımı
2. Temsili Demokrasi • Nüfusu artışı • Heterojen nüfus • Halkın kendi adına yönetimi gerçekleştirmek üzere temsilcilerine vekalet verdiği bir system • ABD, Kıta Avrupası ve Büyük Britanya
Çoğunlukçu Demokrasi • Çoğunluğun hakimiyeti • Westminster modeli • İki partili sistem • İktidar tek partinin elindedir. Genellikle koalisyon görülmez. • Parlamenter Demokrasi (İngiltere) • Lordlar ve Avam kamarası • Muhafazakar parti/İşçi partisi • Başkanlık Demokrasisi (ABD) • Temsilciler Meclisi ve Senato • Cumhuriyetçiler ve Demokratlar
Çoğulcu Demokrasi • Uzlaşmacı (consensus), katılımcı, oydaşmacı demokrasi olarak da bilinir. • Çoğunluğun yönetmesi ve azınlığın muhalefet olması • Kapsayıcı bir model (dışlayıcı değil) • Ör. İsviçre ve Belçika
KAYNAKÇA • Heywood, A. , Politics, 4 th, Palgrave, 2013 • Kapani , M. (2010). Siyaset bilimine giriş, Bilgi Yayınevi. • Dursun D. & Altunoğlu, M. (2019). Siyaset Bilimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları
- Slides: 15