Sh M Q Sh Marija KiriSkllodovska Algoritmet Lnda

Sh. M. Q. Sh. ”Marija Kiri-Skllodovska “Algoritmet” Lënda: Informatikë Profesor: Fakete Reçi

Algoritmet • Kur zgjidhim ndonjë detyrë, shfrytëzojmë logjikën, përvojat, njohurinë dhe intuitën. Kompjuteri ndihmon në zgjidhjen e shumë detyrave të cilat për çdo ditë i kryejmë, siç janë njehsimi, të shkruarit e teksteve, të vizatuarit etj. Por kompjuteri nuk është makinë inteligjente dhe as një detyrë nuk mund të kryejë në mënyrë të pavarur. Ai detyrat i kryen sipas udhëzimit më parë të dhëna, të përpunuara prej njeriut, te të cilat janë përkufizuar dhe në mënyrë precize të formuluara hapat për zgjidhjen e ndonjë detyre. Mënyra e këtillë e përpunuar quhet algoritëm.

Algoritmet • Shembull. Algoritmi për shfrytëzimin e automatit për kafe: Hapi 1. Te çmimi lexo çmimin e pijes së dëshiruar; Hapi 2. Te hapja për para hidh para sipas çmimit të përmendur; Hapi 3. Shtyp butonin pranë emrit të pijes; Hapi 4. Nëse dëshiron pije me sheqer. Shtyp butonin pranë shkrimit “sheqer”; Hapi 5. Prit pijen të përgatitet dhe gota të mbushet; Hapi 6. Merr gotën me pije.

Algoritmet • Me udhëzimet e këtilla ballafaqohemi në jetën e përditshme, vetëm nuk i quajmë algoritme. • Me algoritmet shpesh hasemi edhe në matematikë. Çdo formulë dhe çdo mënyrë për zgjidhje të ndonjë detyre paraqet algoritëm. Por, domethënia e vërtetë e konceptit gjendet në informatikë ku ai paraqet varg preciz të instruksioneve të dhëna te kompjuteri. Algoritmi përkufizohet në këtë mënyrë: • Algoritmi paraqet mënyrë të numrit të fundshëm të veprimeve precize të formuluara me renditje saktë të dhëna të realizimit të tyre. Veprimet prej të cilave përbëhet algoritmi quhen hapa algoritmik.

Algoritmet • Algoritmet duhet të jenë jo të dykuptimta, të qarta dhe precize. Çdo operacion duhet të jetë i përcaktuar qartë, saktësisht duhet të jetë konstatuar renditja e kryerjes së operacioneve dhe duhet të jetë i kuptueshëm për çdonjërin, pavarësisht cili e ka shkruar. Shumë detyra mundë të zgjidhen në shumë mënyra dhe për zgjidhjen e tyre mund të shkruhen më shumë algoritme. Gjithmonë duhet të tentojë nga më e shpejta, më efektivja dhe zgjidhja më e sigurt.

Algoritmet • Shmbull. Algoritmi për njehsimin e çmimit për taksi shërbim të paraqitur me gjuhë natyrore: Hapi 1. Lexo vlerat për të dhënat hyrëse: çmimi fi llestar Ѕ, çmimi sipas kilometrit K dhe numri i kilometrave të kaluar L; Hapi 2. Njehso çmimin për taksi shërbim sipas formulës С = Ѕ + К·L; Hapi 3. Paraqite (te monitori) çmimin С

Algoritmet • Karakteristikat e algoritmit janë: Përfundimi – algoritmi patjetër të deri te zgjidhja sipas numrit të fundshëm të hapave. Përkufizimi dhe padykuptimësia – çdo hap algoritmik patjetër të jetë njëvlerësisht i përkufi zuar, duhet të parashikohen të gjitha rastet për të dhëna të hyrjeve të ndryshme. Hyrje – algoritmi mund por jo patjetër të ketë një ose më shumë të dhëna hyrëse.

Algoritmet Dalje – algoritmi patjetër të ketë një ose më shumë të dhëna dalëse. Efikasiteti – algoritmi duhet të deri te zgjidhja në kohë sa më të shkurtër me zbatimin sa më pak hapave. Realizueshmëria – algoritmi patjetër të jetë i realizueshëm në kompjuter.

Paraqitja e algoritmeve • Më së shpeshti shfrytëzohen këto dy mënyra: -Paraqitja grafike -Pseudogjuha • Paraqitja grafi ke e algoritmeve kryhet me të ashtuquajtur bllok diagram (Flowchart). Te bllok diagrami shfrytëzohen simbole të veçanta grafike për veprime të caktuara. Do të përmendim vetëm simbolet të cilat më së shpeshti shfrytëzohen:

Paraqitja grafike

Paraqitja grafike • Shembull. Algoritmi për njehsim i çmimit të taksi shërbimeve të paraqitur me bllok diagrame:

Paraqitja grafike • Shembull Algoritmi për gjetjen më të madh të dy numrave të paraqitur me bllok diagram:

Paraqitja e algoritmit me pseudogjuhë • Paraqitja e algoritmit me pseudogjuhë Algoritmet mund të paraqiten edhe me pseudogjuhë e cila është e ngjashme me gjuhën natyrore përveç që shfrytëzon numër më të vogël të fjalësve saktë të përcaktuar dhe është preciz dhe padykuptime. Për shembull, pseudogjuha mund të përmbajë fjalë sikurse janë lexo, njehso, shtyp, kryej, përsërit, nëse, atëherë, përndryshe etj. , si edhe simbolet, për shembull, +, -, *, /, =.

Paraqitja e algoritmit me pseudogjuhë • Shembull. Algoritmi për njehsim të çmimit për taksi shërbime të paraqitur me pseudo gjuhë: Fillim lexo Ѕ, К, L; Njehso С = Ѕ + К*L; Shtyp С; Fund

Paraqitja e algoritmit me pseudogjuhë • Shembulli. Algoritmi për gjetjen e më të madhit prej dy numrave të paraqitur me pseud gjuhë: Fillim Lexo a, b; Nëse а>b atëherë shtyp а përndryshe shtyp b; Fund

Strukturat e Algoritmeve • Me strukturë të algoritmit nënkuptohet renditja e kryerjes së hapave të caktuar te algoritmi. Çdo algoritëm mund të paraqitet me shfrytëzimin e njërës prej të tri strukturave themelore: -Struktura e renditur (lineare) ose struktura vijore -Struktura për zgjedhje (seleksionimi) ose struktura e degëzuar - Struktura me përsëritje ose struktura ciklike.

Roli i programeve te kompjuteri • Programet i tregojnë kompjuterit se si të zgjidhet problem i caktuar. Në realitet, detyra e programeve është ti tregojnë kompjuterit se si ti përhapë të dhënat hyrëse, se si të operon me ato dhe se si ti kthejë të dhënat dalëse. • Programi është mënyrë e të shënuarit e algoritmit në formë të kuptueshme për kompjuterin. Algoritmet janë më të përgjithshme dhe më abstrakte prej programeve. Një algoritëm mund të jetë i zgjidhur prej njeriut ose makinës, ose prej të dyve. Programi patjetër të jetë i kryer prej kompjuterit. Lidhja ndërmjet programit, algoritmit dhe të dhënave është dhënë me formulën: Programi = Algoritmi + Të dhëna

Roli i programeve te kompjuteri • Programi është varg prej urdhrave të cilat realizohen sipas renditjes saktë të caktuar edhe me saktë qëllim të përkufizuar. Urdhëri është element themelor i programit dhe paraqet instruksion deri te kompjuteri të kryejë veprime të caktuara. Urdhëri është element bazë i një programi. Me urdhërat saktë është përkufizuar çka dhe se si kompjuteri duhet të bëjë. Me përdorimin e drejtë të programeve konsumatori udhëheq me kompjuterin. Kompjuterët mund të kryejnë programe të llojshme dhe konsumatori lehtë kalon prej njërit program në tjetrin.

Programimi dhe gjuhët programore • Gjuhët programore- Njerëzit të cilët shkruajnë programe quhen programer, ato programet i shkruajnë në gjuhët programore – lloj i veçantë i gjuhëve artificiale të zhvilluara për komunikim ndërmjet njeriut dhe kompjuterit. Mënyra e të shkruarit të instruksioneve nëpërmjet urdhrave të ndonjë gjuhe programore quhet programim.

Programimi dhe gjuhët programore • Prej paraqitjes së kompjuterëve deri më sot janë zhvilluar numër i madh i gjuhëve programore të cilat zakonisht ndahen në: • gjuhë të ulëta programore • gjuhë të larta programore.

Programimi dhe gjuhët programore • Vetitë kryesore të gjuhëve të ulëta programore - Karakteristika kryesore e gjuhëve programore të ulëta është që ato janë makinerike të orientuara, d. m. th. , varen prej makinës tek e cila realizohen. Për çdo lloj të procesorit ekziston gjuhë programore e ulët. Të gjitha këto gjuhë dallohen ndërmjet veti. Nëse është shkruar një program për një procesor, nuk është e sigurt se ai program do të punojë edhe te tjetër procesor.

Vetitë kryesore të gjuhëve të ulëta programore • Gjuhët e para programore të cilat janë paraqitur janë gjuhë makinerike (Machin languag, macjin code). Programi i shkruar në gjuhën makinerike është programi i vetëm e cila kompjuterin e kupton, prandaj çdo formë tjetër e programit patjetër të përkthehet në gjuhë makinerike. Urdhrat te gjuha makinerike shprehet me shënim binar (varg prej zerove dhe njëshe).

Vetitë kryesore të gjuhëve të ulëta programore • Shpejt janë zhvilluar gjuhë të reja programore të quajtura asemblere ose gjuhë simbolike. Programet të shkruara në gjuhë simbolike janë më afër deri te njeriu, çdo urdhër binar është paraqitur me mnemonik (fjala e cila lehtë mbahet mend dhe përkujton në diçka), përkatësisht me simbol të kuptueshëm për njeriun. Kështu, mbledhja paraqitet me mnemonikun АDD, zhvendosje të të dhënave paraqitet me mnemonikun МОV etj.

Vetitë kryesore të gjuhëve programore të larta • Vetitë kryesore të gjuhëve programore të larta -Të shkruarit e programeve te gjuhët makinerike dhe simbolike paraqet problem i madh për shkak të mos bartjes, por përveç kësaj për njerëzit është e pakuptueshme dhe është rëndë për të mësuar.

Vetitë kryesore të gjuhëve programore të larta • Zgjidhje e këtij problemi është gjetur te gjuhët tuaja programore të cilat me rrjedhën e kohës njerëzit i mendojnë edhe i zhvillojnë. Sot ekzistojnë shumë gjuhë programore të larta, disa prej tyre janë: ВАЅIС, Раѕсаl, С, С++, С#, Јаvа, Ргоlоg, Ѕmаll. Mаlk, Моdulа 2, FORTRAN, LISP, АDА.

Procesi i përpunimit të një programi • Programi i shkruar në ndonjërin prej gjuhëve të larta programore quhet programi burimor ose kod programor (ѕоurce code). Programin të cilin e realizon kompjuteri quhet programi realizues ose kodi realizues (ехесutаble соdе). Shndërrimi i kodit realizues në kod realizues kryhet në dy hapa me ndihmën e programeve të veçanta sistemore të quajtur përkthyes dhe lidhës.

Procesi i përpunimit të një programi • Procesi i të shkruarit e programit është proces i përbërë i cili përbëhet prej katër fazave: 1. Të shkruarit e kodit burimor 2. Përkthimi i kodit burimor 3. Lidhja me kodin burimor 4. Testimi i programit.

Procesi i përpunimit të një programi • Shembull për gabim sintaksor dhe logjik. Nëse formula për njehsimin e perimetrit drejtkëndëshit shkruhet në këtë mënyrë: P = 2*(а + b është bërë gabim sintaksor – mungon kllapa në fund të shprehjes. Ky gabim përkthyesi do ta zbulojë dhe do të na paraqet porosi. Por, nëse formula shkruhet sikurse: P = 2*(а-b) është bërë gabim logjik – formula nuk është e saktë dhe nuk do të japë rezultat të saktë. Në këtë rast nuk ka gabim sintaksor dhe përkthyesi nuk do të japë paralajmërim.