SGARANIN ZARARLARI ve SGARA BIRAKMA YNTEMLER Do Dr
SİGARANIN ZARARLARI ve SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı Sağlık Slaytları İndir http: //hastaneciyiz. blogspot. com
DÜNYADA SİGARA İÇME YAYGINLIĞI WHO BÖLGELERİ WHO bölgeleri: Afrika Amerika Doğu Akdeniz Avrupa Güneydoğu Asya Batı Pasifik Gelişmiş ülkeler Gelişmekte olan ülkeler Dünya Erkekler (%) Kadınlar (%) 29 35 35 46 44 60 42 48 4 22 4 26 4 8 24 7 47 12 1990’ların başlarında, 15 yaş üzeri erkek ve kadınlarda sigara içme yaygınlığı World Health Organisation, Tobacco or Health: A Global Status Report. Geneva: World Health Organisation 1997
SİGARADAKİ ZARARLI MADDELER Nikotin Karbon Monosit Katran Aseton Arsenik Kadmiyum Hidrojen siyanid 4000’in üzerinde zararlı madde, 40’ı aşkın karsinojen içerir
KATRAN Kanser yaptığı kanıtlanmıştır. %70 oranda akciğerde birikir. Akciğerleri tahrip eder Parmak ve dişlerdeki sarı renkten sorumludur.
Sigara-akciğer kanseri
Sigaradamar sertliği (ateroskleroz)
Temiz kan Gaz değişimi Kirli kan Hava yolu Sinir lifleri Hava kesecikleri normal Kronik bronşit ve amfizem (KOAH)
normal Kronik bronşit ve amfizem (KOAH)
Kronik bronşit ve amfizem (KOAH) normal
Akciğer grafisi Normal Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
Bilgisayarlı akciğer tomografisi
KARBONMONOKSİT Hemoglobine bağlanır Kanın %15 ’i oksijen yerine karbonmonoksit taşır Kalp, beyin ve diğer organlara daha az oksijen gider
KARBONMONOKSİT ÖLÇÜMÜ
SİGARANIN ZARARLARI KISIR DÖNGÜ Bağımlılık Hastalık ve ölüm Sigara içme arzusu Karsinojenler Sigara içimi Nikotin Zehirli gazlar Tüm kanserlerin %30’u Kronik bronşitlilerin %66’sı Damar hastalıklarının %13’ü Peto R et al. Mortality from smoking in developed countries 1950 - 2000: Indirect estimates from National Vital Statistics. Oxford University Press 1994
SİGARANIN ZARARLARI n Her 5 ölümden biri sigara içimine bağlı n Sigara içenlerin yarısı sigara ile ilgili hastalıklardan erken yaşta ölürler.
SİGARA BIRAKMANIN YARARLARI FEV 1 (25 yaşında beklenenin %si) 100 Sigara içmeyen ya da sigaraya duyarlı olmayan 75 45 yaşında bırakan Düzenli olarak sigara İçen hassas kişi 50 Fonksiyon bozukluğu 25 65 yaşında bırakan Ölüm 0 25 50 Yaş (yıl) 75 1. Fletcher CM, Peto R. The natural history of chronic airflow obstruction. BMJ 1977; 1(6077): 1645 -1648
SİGARA İÇME ALIŞKANLIĞI Psikolojik Sigara alışkanlığına yol açan faktörler Davranışsal Sosyal
SİGARA İÇMEYE BAŞLAYANLARIN %70’i BAĞIMLI OLMAKTADIR.
NİKOTİN=bağımlılık yapıcı madde n Uyarıcıdır n Enerjiyi arttırır n İnsana keyif verici etkiler oluşturur n Konsantrasyonu arttırır n El - göz koordinasyonunu artırır n İştahı azaltır
Sigarayı bırakmaya doğru değişen davranış modeli n n Düşünme öncesi dönem Düşünme dönemi – – – n n Basın, yayın organları Arkadaş Aile Sağlık çalışanı Hamilelik, çocuklar Hastalıklar…. Hazırlık dönemi Harekete geçme dönemi
SİGARA İÇENLER SİGARAYI BIRAKMAK İSTİYORLAR MI? Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor. n Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara bırakma istekleri az bulunmuştur. n
ÇOĞU SİGARA İÇİCİSİNİN YARDIMA İHTİYACI VARDIR 40 30 Sigarayı kendiliğinden 20 bırakanlar (%) 10 0 30 90 180 Sigarayı bıraktıktan sonra geçen günler Hughes JR et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychol 1992; 11: 331 -4
Nikotin yoksunluk belirtileri n n n n Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı Yoksunluk belirtileri birkaç saatte başlar, 2 -3 günde en yüksek düzeye ulaşarak genellikle 3 -4 haftada sona erer.
Sigara bıraktırma polikliniği ZAMANLAMA n GÖRÜŞME n İNCELEMELER n – Solunum fonksiyon testi – Akciğer grafisi – Hemogram, kan yağları – Karbonmonoksit ölçümü DANIŞMA+İLAÇ TEDAVİSİ n TAKİP n
Bağımlılık derecesi. Fagerström Skalası n n Günde ne kadar sigara içiyorsunuz? < 10 0 11 - 20 1 21 -30 2 31> 3 İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar sonra içersiniz? n n İlk 5 dk içinde 6 - 30 dk 31 - 60 dk 1 saatten > 3 2 1 0
Sigara birden bırakılmalıdır Sigarayı bırakma şekli Aniden bırakma Azaltarak bırakma Başarı oranı % 80 %6
SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ-farmakoterapi n Nikotin yerine koyma tedavisi – Nikotin bantları – Nikotin sakızı – Nikotin nazal sprey – Nikotin inhaler n Nikotin dışı tedaviler – Yavaş salınan bupropion
Nikotin bantları (7 -14 -21 mg) En az 10 -15 adet/gün sigara kullananlarda daha yararlı n 8 haftalık tedavi yeterli n 24 saat takmak ile sadece uyanıklık döneminde takmak arasında fark yok n Doz azaltılarak ya da aniden kesilebilir. n
Nikotin sakız (2 -4 mg) Gerektiğinde ya da belli zaman aralıklarında düzenli olarak kullanılabilir. n Günde 24 adete kadar kullanılabilir n Ağır içicilerde (25 adet/gün) 4 mg’lık n Sigaraya göre orta derecede kan nikotin düzeyi sağlar. n 8 -12 haftalık tedavi n
NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN (NRT) SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ SADECE İRADE 2 NRT KULLANIMI NRT’nin kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır. n
NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN KULLANILMAMASI GEREKEN DURUMLAR Nikotin replasman tedavisi sigara içmekten daha güvenlidir. n Hamilelik n Kontrolsüz kalp ve damar hastalıkları n
BUPROPİON (150 mg tablet) Depresyon tedavisinde kullanılır n Sigara bırakma tarihinden 1 hafta önce başlanır n 3 gün 1 tablet/gün, daha sonra 12 saatte bir 1 tablet n Epilepsisi olanlarda kullanılmamalıdır n 6 aya kadar kullanılabilir n
BUPROPİONUN SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ SADECE İRADE 2 BUPROPİON KULLANIMI Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır. n
BAŞARI ORANLARI Danışma+ilaç tedavisi ile 1 yılda %25 -30
Sigarayı bıraktıktan sonra kilo artışı Beklenen 2. 5 -4. 5 kg n 13 kg üzeri nadir (kadın, beyaz olmayanlar ve aşırı sigara içenler) n Nikotin yoksunluk semptomlarının erken dönemlerinde ek öneri yapılmaz n Diyet n Egzersiz n
SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI KALICI KAZANIMLAR 20 dakika sonra Kan basıncı ve kalp atışları düzelir. 8 saat sonra Kandaki nikotin ve karbonmonoksit miktarı yarıya düşer. 24 saat sonra Karbonmonoksit vücuttan tamamen atılır; Akciğer sigara kaynaklı mukusu temizlemeye başlar; Kalp krizi riski azalmaya başlar. GEÇİCİ SIKINTILAR Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı
SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI 48 saat sonra… n Vücut nikotinden tamamen temizlenir. 72 saat sonra… n Nefes almak kolaylaşır, enerji seviyesi yükselir. 2 -12 hafta sonra. . . n Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşir; Yürümek ve koşmak kolaylaşır. n
SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI 3 -9 ay sonra… n n 1 yıl sonra… 2 -4 yıl sonra… 10 yıl sonra… Öksürük ve göğüsteki hırıltı azalır; Nefes alma sorunları iyileşir. n Kalp hastalığı riski yarıya iner. n İnme riski büyük oranda düşer. Ölüm riski hiç içmeyenler ile aynı olur.
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı Sigara Bıraktırma Polikliniği Salı günleri 10. 00 -12. 00 Randevu için 3271010 -222 ya da 255 Sağlık Slaytları İndir http: //hastaneciyiz. blogspot. com
- Slides: 39