Sermaye Piyasas Kanununa Tabi zel Fonlar ve Vergilendirilmesi

Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Özel Fonlar ve Vergilendirilmesi

A. Genel Esaslar: Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olurlar. Ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan portföy yönetim şirketleri fon kurabilirler. Kurucu, fonun, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet esaslarına göre pay sahiplerinin haklarını koruyacak şekilde yönetim, temsil ve saklanmasından sorumludur. Portföyün kurucu tarafından yönetilmiyor olması bu sorumluluğu kaldırmaz. Kurucu mevzuat ve fon izahnamesinde belirtilen sınırlar içinde kalmak üzere fon portföyünü dilediği gibi oluşturabilmekte ve daha sonra değiştirebilmektedir. Kurucu, Sermaye Piyasası Kurulu'na, resmi dairelere, katılma payı sahiplerine ve fon adına üçüncü şahıslara karşı fonu, temsil eder.

A. Genel Esaslar /devamı: Fon kurucu tarafından veya kurucunun belirleyeceği başka bir portföy yönetim şirketi (SPK'dan portföy yöneticiliği yetki belgesi alan portföy yönetim şirketleri yönetici olabilir) ile yapılan portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde yönetici tarafından yönetilir. Katılma payları önceden belirlenmiş kişi veya kuruluşlara tahsis edilmiş ve Kurucu sıfatı ile Portföy Yönetim Şirketi tarafında kurulan fonlar “Özel Fon” olarak adlandırılmıştır. Söz konusu fonlarda ünvan içerisinde “Özel” ibaresi kullanılır. Özel Fon kuruluşunda fonun yatırımcısının kamuya açıklanması zorunlu olmayıp, sadece kuruluş aşamasında SPK’ya bildirim yapılması yeterlidir. Özel Fon’un malvarlığı kamu alacakları da dahil olmak üzere haczedilemez, üzerine ihtiyati tedbir konulamaz ve iflas masasına dahil edilemez. Fon varlıkları bir portföy saklama kuruluşu vasıtası ile Takasbank nezdinde saklanır. Yatırımcı fon katılma payları ise yatırımcı adına MKK’da izlenir.

A. Genel Esaslar /devamı: Katılma payı, yatırımcının fon portföyüne kaç adet payla ortak olduğunu gösterir. Yatırım fonlarındaki katılma paylarını, şirketlerin ortaklık paylarına benzetilebilir, yatırım fonlarına katılma payı ile fon portföyüne ortak olunur. Ancak, ortaklık payı sahipleri şirket yönetimine katılabilirken, katılma payı sahiplerinin fon yönetimine katılma hakları yoktur. Özel Fon payları istenilen zaman ve istenilen adette Kurucu’ya iade edilmek kaydı ile nakde dönüştürülebilir. Fon izahnamesinde belirtilen ihbar süresi içerisinde Kurucu fon paylarını likidite etmekle yükümlüdür. Özel Fonlar fon izahnamesinde belirtilen çeşitli enstrümanlara yatırım yapabilirler.

Fondan 3 yoldan gelir elde edilmektedir; 1) Fon sahip olduğu menkul kıymetlerden kar payı ve/veya faiz geliri elde eder. Fon elde ettiği bütün gelirini fon portföy değerine yansıtır. 2) Fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir. Eğer fon fiyatı yükselen bu menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Fon elde ettiği bu sermaye kazancını veya zararını fon portföy değerine yansıtır. 3) Yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satmaz ve elinde tutar böylece katılma paylarının fiyatı artar. Yüksek fon toplam değeri yatırımın yüksek değerli olduğunu gösterir. Böylece yatırımcılar katılma paylarını sattıklarında, yatırım fonlarının portföyünde o ana kadar gerçekleşen değer artışlarından/azalışlarından paylarını alırlar. Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi fonlar ve bu fonlara benzer yabancı fonlar sermaye şirketi olarak kurumlar vergisi mükellefidirler.

B. Fonun Vergilendirilmesi: 1. Fon Portföy İşletmeciliği Kazançlarının Vergilendirilmesi a) Kurumlar Vergisi Düzenlemesi Açısından: 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5'inci maddesinin 1 numaralı bendinin (d) alt bendi uyarınca, menkul kıymet yatırım fonlarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları kurumlar vergisinden istisnadır.

b) Gelir Vergisi Düzenlemesi Açısından: Yatırım fonlarının kurumlar vergisinden istisna edilen kazançları üzerinden fon veya ortaklık bünyesinde tevkifat yapılmaktadır. Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince, Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yazılı (emeklilik yatırım fonlarının kazançları hariç olmak üzere) istisna kazançlardan, dağıtılsın veya dağıtılmasın, kurum bünyesinde vergi kesintisi yapılması öngörülmüştür. Öte yandan, söz konusu fon ve ortaklıkların kazançları, ayrıca kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi bulunmamaktadır. Ancak, söz konusu istisna kazançlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisi yapılması halinde, Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca ayrıca vergi kesintisi yapılmamaktadır.

b) Gelir Vergisi Düzenlemesi Açısından/devamı: Gelir Vergisi Kanununun 31/12/2020 tarihine kadar uygulanacak olan Geçici 67 nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan portföy kazançları üzerinden işletme bünyesinde %15 tevkifat yapılması öngörülmüş olup, tevkifat oranı 2006/10731 sayılı BKK ile 1/10/2006 tarihinden geçerli olmak üzere %0 olarak belirlenmiştir.

2. Yatırım Fonlarından Elde Edilen Gelirlerde Gelir Vergisi Uygulaması 2. 1. Yatırım fonları katılma paylarından elde edilen gelirlerin GVK kapsamında vergilendirilmesi 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesinde, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve katılım bankalarından elde edilen gelirlerin nihai olarak bankalar ve aracı kurumlarca tevkifat yoluyla vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler yer almakta olup, 1/1/2006 tarihinden itibaren yürürlükte olan madde uygulaması 31/12/2020 tarihine kadar uzatılmış durumdadır. Gerçek kişi ve kurumlarca sahip olunan ve Sermaye Piyasayı Mevzuatına göre sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilen yatırım fonu katılma paylarından elde edilen gelirler Geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrası kapsamında tevkifat yoluyla vergilendirilmektedir.

Söz konusu katılma paylarından elde edilen gelirlerin; 1. Katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler, 2. Katılma paylarının üçüncü kişilere satışından doğan gelirler ve 3. Katılma paylarının elde tutulduğu dönemde elde edilen dönemsel getirileri olarak gruplandırılması mümkün bulunmaktadır.

a) Menkul kıymet yatırım fonları katılma paylarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi Menkul kıymet yatırım fonları katılma paylarından elde edilen gelirlerin verilendirilmesi fon türleri itibarıyla aşağıda açıklanmakta olup, özel fonun çeşidine göre aşağıdaki vergileme hükümleri uygulanmalıdır. i-Hisse senedi yoğun fon (hisse senedi şemsiye fonu) Hisse senedi yoğun fon katılma belgelerinden tam ve dar mükellef gerçek kişilerce elde edilen gelirlerin tamamı Geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrası kapsamında 7/4/2012 tarihli ve 2012/3141 sayılı BKK gereği % 0 oranında tevkifata tabi bulunmaktadır. ii-Kıymetli madenler fonu (kıymetli madenler şemsiye fonu) Kıymetli madenler fonu katılma paylarından tam ve dar mükellef gerçek kişilerce elde edilen gelirlerin tamamı Geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrası kapsamında % 10 oranında tevkifata tabi bulunmaktadır.

iii- Diğer yatırım fonları (Borçlanma araçları şemsiye fonu, serbest şemsiye fon, garantili şemsiye fon vb. ) Sermaye piyasası mevzuatında sermaye piyasası aracı olarak tanımlanan fon katılma paylarından tam ve dar mükellef gerçek kişilerce elde edilen gelirlerin tamamı Geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrası kapsamında % 10 oranında tevkifata tabi bulunmaktadır. Ayrıca, Geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasının 6 ncı paragrafında yer alan istisna hükmü gereği, sürekli olarak portföyünün en az % 51’i BİST’te işlem gören hisse senetlerinden oluşan menkul kıymet yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma paylarının fona iadesinden ve 3. kişilere satışından elde edilen gelirler tevkifat kapsamı dışında bulunmaktadır.

2. 2. Yatırım Fonlarından Elde Edilen Gelirlerin Gelir Vergisi Beyannamesi ile Beyanı Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesinin (8) numaralı bendi uyarınca fon katılma paylarının fona iadesinden elde edilen gelirler için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Ticarî işletmeye dahil olan bu nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır.

2. 2. Yatırım Fonlarından Elde Edilen Gelirlerin Gelir Vergisi Beyannamesi ile Beyanı / devamı Kurumlar Vergisi Kanunu Geçici Madde 1 uyarınca dar mükellef kurumların Türkiye'deki iş yerlerine atfedilmeyen veya daimî temsilcilerinin aracılığı olmaksızın elde edilen ve Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında kesinti yapılmış kazançları ile bu kurumların tam mükellef kurumlara ait olup BIST’ta işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan pay senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan ve geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasının altıncı paragrafı kapsamında vergi kesintisine tâbi tutulmayan kazançları ve bu kurumların daimî temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri tamamı geçici 67 nci madde kapsamında vergi kesintisine tâbi tutulmuş kazançları için yıllık veya özel beyanname verilmez. 06. 05. 2020

Saygılarımızla… AS / NEXIA TÜRKİYE Adres: Büyükdere Caddesi No: 23 Kat: 7 34381 Şişli / İSTANBUL / TÜRKİYE Telefon: 0212 225 68 78 Web: www. nexiaturkey. com. tr