SERA MEKANZASYONU Sera Tipleri ve Seralarn Snflandrlmas Ser

SERA MEKANİZASYONU

Sera Tipleri ve Seraların Sınıflandırılması Ser, Fransızca kökenli bir sözcüktür. Bununla eş anlamlı olan sera sözcüğü ise İtalyanca kökenlidir. Kimileri tarafından camekan sözcüğü önerilmiştir. Plastik serleri kapsamayan bu sözcük, yanlış anlamlara neden olabilmektedir. Örtü altı daha doğru olmakla birlikte, bu deyim de tam tutunamamıştır. Seralar, bitkiler için en uygun yetişme koşullarının yapay yöntemlerle ve sistemlerle yaratılabildiği özel yapılı binalardır. Seraların içinde çiçek, meyve ve sebzeler yetiştirilebildiği gibi, çelik ve fidan da üretilmektedir.

Seraların büyüklüklerine göre sınıflandırılması a) Büyük seralar: Bu seraların alanı 1000 m 2’den büyük, genişliği 10 m’den fazla, boyu ise 50… 100 m’dir. b) Orta büyüklükteki seralar: Bu seraların alanı 100… 1000 m 2, genişliği 3… 20 m, boyu 25… 50 m’dir. c) Küçük seralar: Bu seraların alanı 100 m 2’den küçük, genişliği 1… 6 m, uzunluğu 2… 20 m’dir. d) Kule seralar: Bu seraların boyu ve genişliği küçük, yüksekliği fazladır. Bunlar, küçük alanlardan yararlanmak amacıyla yapılmaktadır. Bu seraların içinde, dönen raflar bulunmaktadır. Raflar üzerine, içlerinde çiçek, çelik ve fidan yetiştirilen saksılar ya da kasalar yerleştirilmektedir.

Seraların yararlanma şekillerine göre sınıflandırılması a) Yetiştirme seraları: Bu seraların zeminindeki toprak; sebze, kesme çiçek, meyve ve bağ yetiştiriciliğinde kullanılır. Sera içinde tezgah ve beton yol gibi sabit tesisler bulunmaz. b) Üretme seraları: Bu seralarda tohum, fide ve çelik üretimi yapılır. Sera içinde yükseltilmiş tezgahlar ve toprak yastıkları bulunur. Bu seralarda ıslah çalışmaları da yapılmaktadır. c) Araştırma seraları: Bu seralar, mekanizasyon ve elektrifikasyon uygulamaları yönünden tam gelişmiş seralardır. Çevre koşulları tam ayarlıdır. Ayrıca, sera içinde küçük bölmeler bulunur. Her bölme ayrı bir iklim koşuluna ayarlanabilir. Bu seralarda, ıslah ve yetiştirme araştırmaları yapılabilmektedir.

d) Tanıtma, gösterme seraları: Bu seralara, botanik seraları da denmektedir. Bunların içinde, bölgede yetiştirilemeyen bitkiler tanıtılmaktadır. Saksı çiçeklerinin yetiştiriciliği ve satışı, bu seralarda yapılmaktadır. Bu seralarda; tezgahlar, raflar, yastıklar, beton yollar ve zemin toprağı bulunmaktadır.

Seraların kuruluş biçimlerine göre sınıflandırılması a) Bitişik seralar: Bunlar binaya ya da bir duvara dayalı olarak kurulurlar. Bu seraların; bir, iki ya da üç yüzleri duvarlarla çevrilidir. güneye bakan yüz ve çatı, cam ya da plastik bir maddeyle kaplanmaktadır. Günümüzde, bu tip seralar çok az görülmektedir. b) Bireysel-bağımsız seralar: Bunlar tek başlarına kurulurlar. c) Blok seralar: Bu seralar, birkaç bireysel seranın birleşmesiyle oluşmaktadır. Bireysel seraların yan duvarları korunarak elde edilen blok seraya bölmeli blok sera denir. Yan duvarlar kaldırılarak elde edilen seraya da bölmesiz blok sera denmektedir.

Seraların çatı şekillerine göre sınıflandırılması a) Tek meyilli çatılı seralar: Bu seraların çatıları tek yüzeylidir. Bu çatı şekli bir binaya ya da duvara dayanarak yapılan bitişik seralarda uygulanır. b) Çift meyilli çatılı seralar: Bunlarda, iki çatı yüzeyi bulunur. Çatının iki yüzeyi birbirine eşitse “ikiz kenar çatılı seralar”, eğimli arazilerde kurulması nedeniyle iki yüzeyi birbirine eşit değilse “farklı kenar çatılı seralar” söz konusu olur. Farklı kenar çatılı seralarda, çatının uzun kısmı eğime paralel olarak uzatılır. Bu seralar, uzun çatı yüzeyleri güneye bakacak şekilde, doğu-batı doğrultusunda kurulurlar.

c) M çatılı seralar: Bu çatılar yalnız blok seralarda görülür. d) Yuvarlak çatılı seralar: Bu tip seralar, bir tünele benzer. Bu çatı tipi plastik seralar için ve güneş ışınlarından daha fazla Yararlanmak amacıyla düşünülmüştür.

Seraların iskelet malzemesine göre sınıflandırılması a) Ahşap iskeletli seralar: Bu seraların iskeletleri ahşaptan ya da Kamıştan yapılabilmektedir. İleri ülkelerde terkedilmiş olan bu iskeletler Ülkemizdeki seraların yapımında kullanılmaktadır. Bu tip iskeletler, Ne kadar emprenye edilirse edilsin, çok uzun ömürlü olmamaktadırlar. b) Demir iskeletli seralar: Bu tip seralar, uygulamada oldukça Yaygındır. Bu iskeletler, paslanmaya karşı boyanmaktadır. Son yıllarda Galvanizli demirli seralar da yapılmaktadır. c) Beton iskeletli seralar: Beton, demir iskelete yardımcı bir unsur olarak girmektedir. Bu tip seralar pek yaygın değildir. d) Alüminyum iskeletli seralar: Alüminyum ve alaşımları, hafif ve sağlam olmaları nedeniyle, seraların iskeletinin yapımında büyük ilgi çekmektedirler. Pahalı oluşları kullanım alanlarını sınırlamaktadır.

Seraların örtü malzemesine göre sınıflandırılması a) Cam örtülü seralar: Bu seralarda, örtü malzemesi olarak çeşitli kalınlıkta camlar kullanılmaktadır. Kullanılan camların bazılarının içlerinde teller de bulunmaktadır. b) Plastik örtülü seralar: Bu seralarda, çeşitli plastik örtüler kullanılmaktadır. En çok kullanılanları, PE ve PVC’dir. Plastiklerin ömrü camınkinden daha az olup, altı aydan başlamakta bir ve bazen iki yıla kadar sürmektedir. c) Sert yapay örtülü seralar: Bu örtüler arasında; sertleştirilmiş PVC’ler, polyesterler, acrylglaslar, fiberglaslar, mikalar vb. maddeler girmektedir. Bu maddelerin örtü malzemesi olarak kullanılma alanları henüz çok sınırlıdır.

Seraların hareket yeteneklerine göre sınıflandırılması a) Sabit seralar: Bunlar, bir temel üzerine oturtulmuştur. Uygulamadaki seraların büyük bir kısmı bu gruptadır. b) Hareketli seralar: Bu seralar sabit seralarda görülen toprak yorgunluğuna engel olmak için yapılır. Hareketli seraların iskelet kısmı, kuvvetli taşıyıcı temel ayaklar üzerinde (ray sistemiyle) ileri geri ya da sağa sola hareket edebilmektedir. Bu seraların artan montaj masrafına karşın, bazı yararları vardır. Bu seralarda, toprak yorgunluğu sorunu yoktur. Dış koşullara bırakılmış toprağın yorgunluğu; güneş ışınları, donlar, yağışlar ve toprak işleme uygulamaları yardımıyla kısa sürede ortadan kalkar. Soğukların ortadan kalkmasıyla bitkiler üzerinden alınmakta ve normal tarla yetiştiriciliğine dönülebilmektedir. Hareketli seralar, çift amaçlı da kullanılabilir. İklim koşulları düzeldiği zaman sera yetiştirme yerinden kaydırılmaktadır.

Seraların iç sıcaklıklarına göre sınıflandırılması a) Sıcak seralar: Bu seralarda ortalama iç sıcaklık, 20… 24 o. C’dir. b) Ilık seralar: Bunların ortalama iç sıcaklığı, 10… 20 o. C’dir. c) Soğuk seralar: Bunların ortalama iç sıcaklığı, 0… 10 o. C’dir. Sıcak ve ılık seralar, az ya da çok ısıtıldıkları halde, soğuk seralar ısıtılmazlar. Bu seralar, ılıman iklimlerde kullanılırlar.

Seraların yukarıda çeşitli tiplerinin seçiminde, şu etmenler etkili olmaktadır: a) Serin kullanılma amacı, b) Yörenin iklim koşulları, c) Yörenin topoğrafik ve ekolojik özellikleri, d) İşletmenin mali gücü ve istenen sera büyüklüğü, e) Gelecekteki gelişme olanağı, f) Makine kullanılmaya uygunluğu, g) Pazar koşulları vb.