Selectieve en gendiceerde preventie van problematisch middelengebruik bij

Selectieve en geïndiceerde preventie van problematisch middelengebruik bij jongeren Kind en Adolescent

Inleiding �Alcoholmisbruik � Veel voorkomend probleem bij jongeren (1 op 5) � Breed scala aan problemen � Op korte en lange termijn � Hangt samen met �Slecht presteren op school �Onveilige seks �Gezondheidsproblemen �Angst / depressie / zelfmoordpogingen � Blijvende effecten op de hersenen en functies Noodzaak effectieve preventie

Selectieve preventie = richt zich op subgroepen jongeren die een verhoogd risico lopen op alcoholproblemen �Niet per se sprake van overmatig alcoholgebruik �Gericht op: � Kinderen van ouders met een middelenprobleem � Kinderen in het speciaal onderwijs � Kinderen met risicovolle persoonlijkheidskenmerken

Kinderen v. ouders met middelenprobleem � Verhoogde kwetsbaarheid voor alcoholproblemen � Vaker last van angst- en stemmingsstoornissen � Schoolgerichte preventieprogramma’s niet effectief � Effectieve interventieprogramma’s: � “Strengthening Families” � Meest succesvolle universele preventiemethode � Ouders zijn alcohol- of drugsverslaafd � 3 onderdelen van elk 14 sessies: oudertraining, vaardigheidstraining voor de kinderen en sessies samen � “Focus On The Family” � Ouders zitten in een methadonprogramma � 33 sessies groepsgewijze vaardigheidstraining, 12 met kinderen. groepstraining bevat huisbezoeken van casemanager � www. drankjewel. nl (enkel voor jongeren)

Jongeren in het speciaal onderwijs �gebruiken vaker tabak, alcohol, cannabis en harddrugs �Preventieprogramma’s: � “Project Towards No Drug Abuse” � 9 sessies �Motivatie voor het project �Info over lichamelijke afhankelijkheid �Alternatieve copingstrategieën �Training vaardigheden om niet te gebruiken �Weinig effectief � “Project Succes” �Voor jongeren op ‘alternative high schools’ �Weinig effectief

Jongeren met risicovolle persoonlijkheidskenmerken �Risicovolle persoonlijkheidskenmerken: � Angstgevoeligheid � Negatief denken � Sensatie zoeken �Preventieprogramma “Preventure” � 3 elementen �Psycho-educatie �Copingvaardigheden mbt het gedrag �Cognitieve vaardigheden � Effect op (hard)drugsgebruik en op emotionele en gedragsproblemen

Geïndiceerde preventie = gericht op jongeren die reeds overmatig drinken, maar nog niet voldoen aan de diagnose alcoholmisbruik of –afhankelijkheid �Jongeren zien hun alcoholprobleem niet in �Preventieprogramma’s � Gericht op motivatie voor verandering � “Alcohol Use Disorder Test”

Persoonlijke (normatieve) feedback �Inzicht verschaffen in alcoholgebruik �Helpende sites: � www. watdrinkjij. nl � www. watwiljijmetwiet. nl �Jongeren bewust maken van cannabisgebruik �Reduceren van middelengebruik �Zeer effectief op korte termijn (op lange termijn is effectiviteit nog niet gekend

Motiverende gespreksvoering en andere kortdurende interventies �Motivatie voor verandering v/h drinkgedrag �Kortdurende interventies: (1 tot 5 sessies) � Motiverende gespreksvoering �Hulpverlener heeft empathische, niet veroordelende rol �Bewustmaken van discrepantie tussen huidig drinkgedrag en doelen voor de toekomst �Na 6 maanden: klein maar significant effect �Na 1 jaar: grote afname alcoholgebruik �Meest succesvol indien persoonlijke normatieve feedback �Geschikt voor relatief zwaar drinkende jongeren

Oorzaken middelengebruik �Rationele motieven �Automatische processen � Aanpak: computerinterventies �Automatische cognitieve processen � Persoon niet noodzakelijk bewust v/h probleem �Causale rol � Selectieve aandacht voor alcoholgerelateerde prikkels � Automatische geheugenassociaties � Automatische toenaderingsneiging

Conclusie Er zijn een aantal preventiemaatregelen en interventieprogramma’s aan de gang. Deze blijken echter vaak niet voldoende effectief te zijn. Mensen blijven maar al te vaak onbewust van de problemen die alcohol teweeg brengt.