SBKY 207 Ynetim Bilimi VI Hafta Brokrasi Kuramlar
SBKY 207 Yönetim Bilimi VI. Hafta Bürokrasi Kuramları, ABD Kamu Yönetiminin Doğuşu 1
Max Weber (1864 -1920) - «Anlaşılması güç, yanlış anlaşılması çok kolay» - Sosyolojinin konusu: Sosyal eylem hakimiyet ilişkisine dayanır. Hakimiyet: a) Karşılıklı çıkarlara dayanan b) Otorite ilişkilerine dayanan Otoriter hakimiyet: Otoriteyi elinde bulunduranın iradesinin (emrin) başkalarının davranışlarını etkilemeye yönelmesi ve başkalarının bunları kendilerinin yapmak istiyormuşçasına yapmalarının sağlanmasıdır. 2
Otoriter hakimiyetin unsurları n n n Otoriteyi elinde bulunduran kişi-kişiler Otorite altında bulunanların davranışlarını etkilemeye yönelmiş bir irade (emir) Otoriteyi elinde bulunduran kişi ya da kişilerin verdikleri emirlerin etkisini gösteren objektif ölçü anlamında delillerin (emirlere yüksek oranda uyulması) Otorite altında bulunanların, doğrudan doğruya ya da dolaylı bir biçimde bu etkinin altında kalarak emre uyduklarını tanıtlayan subjektif bir kabul varlığı 3 gereklidir.
Otorite n n Otoriteyi elinde tutan - otorite altında olan Subjektif kabul Emirlere uyma ve dahası Otoriteyi sürdürmek için: yönetimin genel kurmayı + örgütleşme 4
Meşruluk n n n Hukuki gerçeklik değil, sosyolojik anlamda kullanılıyor. Sosyal gerçeklikte var olan ve otorite için, otorite altında bulunanlar tarafından beslenen gerçek bir inancın karşılığı olarak ele alınıyor. Her otorite, meşruluğu hakkında geniş halk tabakalarında sağlam bir inanç uyandırmaya ve bu inancı sürdürmeye çalışır. (çaba, kurgu değil yoldur. ) 5
İdeal Tipler n n Emir, o emre itaat edenin meşru otoritesinden gelir. Emir Razı Oluş : Meşruluk buradan türer Meşruluğun 3 türü (ideal tipler) a. Karizmatik b. Geleneksel c. Yasal-ussal 6
Geleneksel Otorite n n n Eskiden beri var olagelen, geleneklere uygun otorite : Soya, statüye vs. Gelenekler-Emirlere uyanlar, topluluğun üyeleri değil, geleneklerin yoldaşlarıdır. Geleneksel sadakat duygusu Geleneklerin kendilerine emretme yetkisi verdiği efendilere itaat edilir. Emirlerin meşruluğu geleneklere aykırı olmamasına 7 bağlıdır.
Karizmatik Otorite Olağanüstü kişiliğin otoritesi. Bir kişiye duyulan mutlak bağlılık ve güvene, onun kahramanlığına ya da başka niteliklerine inanmaya dayanan otorite. n Kriz dönemlerinde ortaya çıkar. n Sihir, kahramanlık, olağanüstü yeteneklere sahip olduğuna dair bir inanç uyandırıyor. (sosyo-psko) n Biçimsel bir hukuk düzeni yok, planlı ve akılcı otoriteyi reddeder. n Bu tip olağanüstü dönemin toplumudur. Bu toplumun devleti ve bürokrasisi yok olacaktır. 8
Yasal-Ussal Otorite Yasalara dayanan egemenlik. Yasaların geçerliliğine ve rasyonel kurallara dayanan işlevsel yetkiye inanmaya bağlı. n Bu otorite, çağdaş devlet memurunun ve ona benzeyen tüm siyasal güç sahiplerinin sahip olduğu egemenliktir. n Emir verme yetkisini kullananlar, rasyonel ve yasal kurallara uygun davrandıkları sürece meşrudurlar. n Emir verme gücünü elinde bulundurana değil, rasyonel kurallara (hukuka) itaat edilir. 9
Bürokratik İdare 1. 2. 3. 4. 5. 6. Sürekli idari görevler belli kurallara göre düzenlenir. Yetkiler sınırlandırılmıştır. İdare, hiyerarşik esaslara göre düzenlenir İdarenin araçları ve gelirleri ile memurların araç ve gelirleri farklıdır. Memurun kişiliği ile işgal ettiği makamın kişiliği birbirinden farklıdır. Tüm işlemler yazılıdır. 10
Üstünlükler- Eleştiriler Hızlı, üstün, dakik, açık, sürekli, belgeli, ketum… Gerçeklikten kopuk, enformel ilişkiler, kültür, teknoloji, ileri-geri 11
Bürokrasi Kuramları n Robert Michels - Oligarşinin Tunç Kanunu Alman Sosyal Demokrat Partisi’ni inceliyor. Örgütün büyüklüğü Örgütte uzmanlaşma Yöneticilerdeki değişme 12
Bürokrasi Kuramları Bruno Rizzi – Dünyanın Bürokratikleşmesi Sosyalizm ve kapitalizme alternatif olarak yöneticilerin egemenliğine dayanan bir bürokratik kolektivizm. 13
Bürokrasi Kuramları Parkinson Kanunu Herhangi bir iş, tamamlanması için ayrılan zamanı doldurur ve bir işi görecek kişilerin sayısıyla o işin hacmi arasında bir ilişki yoktur. Peter İlkesi Siyasi kayırmacılıkla adama göre iş. “Hiyerarşideki her memur kişisel yetmezlik düzeyine ulaşma eğilimindedir. ” 14
- Slides: 14