SAZVIJEA Od najranijih civilizacija ljudi su pokuavali da

SAZVIJEŽĐA Od najranijih civilizacija, ljudi su pokušavali da grupišu zvijezde kako bi se lakše snalazili u prostoru i vremenu. Od njih su pravili zamišljene crteže i stvarali slike kako bi ih lakše zapamtili. Ove grupe se nazivaju sazviježđa. Na prvi pogled vjerovatno ćemo od svega vidjeti samo gomilu zvijezda koje trepere. Međutim, uporno gledajući moći ćemo da uočimo grupe zvijezda koje čine sazviježđa.

. Radi lakšeg prepoznavanja sazviježđa, mogu se koristiti zvjezdane karte. Mape su različite za sjevernu i južnu hemisferu, jer se sa jedne i druge hemisfere vide različite zvijezde. Zvjezdane mape ne prikazuju planete ili Mjesec, zato što se njihovi položaji mijenjaju iz mjeseca u mjesec. ZVJEZDANA KARTA

OGROMNA RASTOJANJA Sazviježđa su sastavljena od najuočljivijih zvijezda na nebu. Sa Zemlje, zvijezde u svakom sazviježđu izgledaju srazmjerno bliske jedne drugima. U stvarnosti, međutim, one su međusobno izuzetno udaljene. Ovaj crtež prikazuje sazviježđe Orion onako kako ono izgleda na nebu (lijevo), gdje zvijezde izgledaju bliske jedne drugima, i onako kako su one stvarno poredane u svemiru (desno).

Najlakše su uočljiva sazviježđa koja se nalaze na sjevernom ili južnom polu jer se vide tokom cijele godine. Takva sazviježđa se zovu Cirkulpolarna sazviježđa. Jednom od takvih sazviježđa pripada zvijezda Sjevernjača pa se uz pomoć nje tokom cijele godine mogu orijentisati samo oni koji se nalaze na sjevernoj strani Zemljine polulopte. Ostala sazviježđa se pojavljuju u zavisnosti od godišnjeg doba pa postoje: Proljećna: Cancer, Leo, Virgo. . . Ljetnja: Lyra, Cygnus, Aquila. . . Jesenja: Perseus, Pegasus, Pisces. . . Zimska: Orion, Taurus. . . U okviru sazviježđa nalaze se i asterizmi. Sazviježđe Velika kola je Čuveni asterizam. On je dio Sazviježđa Ursa Major tj. Veliki medvjed. Sedam zvijezda koje obrazuju rep i kukove Čine Velika kola

ORIJENTIRI Zvijezde u nekim sazviježđima obrazuju orijentire koji olakšavaju pronalaženje drugih sazviježđa. Na primjer, ako zamislimo liniju koja se pruža od dvije krajnje zvijezde Velikih kola u sazviježđu Veliki medvjed, ona će pokazivati na Polaris, tj. zvijezdu Sjevernjaču. Ove dvije korisne zvijezde se nazivaju orijentiri. Orijentiri u Velikim kolima su u liniji sa Sjevernjačom u sazviježđu Mali medvjed (Ursa Minor).

ZVIJEZDE U POKRETU Zvijezde se kreću kroz svemir izuzetno velikim brzinama, ali su toliko udaljene od nas da je bilo kakvo kretanje nemoguće primijetiti, osim vrlo moćnom teleskopskom opremom. Zbog toga izgleda kao da su sazviježđa na nebu nepromjenljiva. Velika kola prije 100 000 godina Izgled sazviježđa Velikih kola danas Kroz sledećih 100 000 godina oblik će se znatno promijeniti

IMENA ZVIJEZDA Mnoge najsjajnije zvijezde imaju grčko ili latinsko ime, a ponekad i lokalno ‚‚narodno‘‘ ime. Sirius, najsjajnija od svih zvijezda, riječ je grčkog porijekla i znači ‚‚pržeće‘‘. U našem narodu se ona ponekad naziva Svinjara, azto što se prva ukaže na večernjem nebu, u vrijeme kada se svinje trebaju vratiti kući. Zvijezde su poznate i po imenu svog sazviježđa, kome je dodato jedno grčko slovo. Obično se najsjajnijoj zvijezdi u sazviježđu daje prvo ime grčkog alfabeta, alfa. Sledećoj po sjaju beta i tako dalje. U grčkom alfabetu ima samo 24 slova, tako da, ukoliko sazviježđe ima više od 24 zvijezde, ostale se označavaju brojevima. Ovo je slika 5 glavnih zvijezda sazviježđa Kasiopeja. One su poredane u obliku slova W, tako da ih je lako prepoznati. Svaka zvijezda je obilježena grčkim slovom, čime je označen intenzitet njihovog sjaja u odnosu na ostale.