Say sistemi Bir say sistemindn o biri say
Say sistemi. Bir say sistemindən o biri say sisteminə keçid.
Daş dövrünün hesabı. = Vahid say sistemi (unar) 10 – 11 eramızdan min il əvvəl
Tətbiqi (istifadəsi) • ibtidai məktəbin birinci sinfində • kiçik qruplarda seçiçilərin səsinin sayılmasında • kollektiv təsərrüfatlarda (iş günlərinin uçotu üçün) • telefon mərkəzlərində (cavablandırılmış zənglərinin hasablanmasındauçotunda) • domino (xalların hesablanmasında) • Robinzon Kruzo (insan yaşamayan adada təqvimin aparılması üçün
Say sistemi— ədədlərin adlandırılma sı, işarə edilməsi və yazılması.
Rum say sistemləri 1 I 100 C 5 V 500 D 10 X 1000 M 50 L 2000 Z Misal: DC-XV=DLXXXV
Slavyan kiril nömrələnməsi Slavyan say sistemi dini kitablarda Misal: qorunub saxlanılır.
Tətbiqi n n n Əsrin və minilliyin nömrəsi: XIX əsr, bizim eramızdan əvvəl II minillik Monarxin sıra nömrəsı: Karl V, Ekaterina II. Çox cildli kitabda cildin nömrəsi (bəzi hallarda kitabın hissələrin, bölmələrin və fəsillərin nömrələri). Saatların siferblatlarının nişanlanması «qədim qaydalara uyğun» . Başqa vacib hadisələr və ya siyahının maddələri, məsələn: Evkilidin V postulatı, II dünya müharibəsi, XXII qurultay və s. Bəzən, qərb ölkələrində ilin nömrəsi rum rəqəmləri ilə yazılır.
Misir nömrələnməsi 1 10000 10 100000 10000000 Misal: = 90 5000 il əvvəl
Abdjad- ərəb əlifbasında hərflərin müəyyən ardıcıllığı, hərfin öz rəqəmsal mənası var. Adlar ilk dörd hərfdən əmələ gəlir. - alef (а) -1, be (b) - 2, djim (dj) - 3, dal (d) - 4. Adətən hərflərin rəqəmsal mənası istifadə olunurdu: - astroləbiya; -xronoqramları tərtib edəndə; - Xüsusi nömrələmə (əl yazısının və ya kitabın paqinasiya- səhifələri);
Mövqeli və mövqesiz say sistemləri Say sistemləri iki böyük qrupa bölünür: mövqeli Ədədi əmələ gətirən eyni işarələr, yerindən asılı olaraq müxtəlif ədədləri tə’yin edir. 7 70 mövqesiz Ədədi təşkil edən rəqəmlər tutduğu yerindən asılı olmayaraq həmişə eyni ədədi göstərir XIX
Mövqeli say sistemləri Işarə İlk mövqeli say sistemi qədim Vavilonda kəşf olunmuşdur. Vavilon say sistemi onaltılıq idi, yəni 16 rəqəmdən istifadə olunurdu. Buraxılmış mərtəbə vahidlərinin işarəsi
Say sisteminin əsası Mövqeli say sistemlərində ədədi təsvir etmək üçün müxtəlif simvolların sayı say sisteminin əsası adlanır. Say sistemi Əsası Rəqəmlərin əlifbası Onluq 10 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 İkilik 2 0, 1 Səkkizlik 8 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Onaltılq 16 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F
XIX əsrdə onikilik say sistemi geniş yayılmışdır. Onikilik say sistemi onluq say sistemi kimi baş barmaqdan basqa, hər barmaqda (üç barmaq sümüyü) olan barmaq sümüklərinin sayı ilə əlaqədardır. 3*4=12
Onluq say sistemində yazılmış 67 ədədini mövqeyli say sistemlərində təsvir edək, ikilik, səkkizlik və onaltılıq. 6710 = А 2 6710 = А 8 6710 = А 16
Ədədi 6710 ikilik say sistemində təsvir edək: 67 2 66 33 2 Cavab: 6710 = 10000112 1 32 16 2 2 16 8 1 2 4 0 8 2 4 2 0 1 0
Ədədi 6710 səkkizlik say sistemində təsvir edək: 67 8 64 8 8 3 8 1 0 Cavab: 6710 = 1038
Ədədi 6710 onaltılıq say sistemində təsvir edək: 67 16 64 4 3 Cavab: 6710 = 4316
Ədədi 12310 onaltılıq say sistemində təsvir edək: 123 16 112 7 11 В Cavab: 12310 = 7 В 16
Ədədi 10000112 onluq say sistemində təsvir edək: 6 0 5 4 3 2 1 0 0 0 0 1 1 = 1 2 3 4 5 6 1∙ 2 +0∙ 2 +1∙ 2 = 1+2+0+0+64= 6710 Cavab: Qüvvətin xassəsi 1000011 =67 2 10
Ədədi 1038 onluq say sistemində təsvir edək: 2 1 0 0 1 2 1 0 3 = 3∙ 8 +0∙ 8 +1∙ 8 =3+0+64=67 10 Cavab: 1038=6710
Ədədi 7 В 16 onluq say sistemində təsvir edək: 1 0 0 1 7 В = 11∙ 16 +7∙ 16 =11+112=12310 Cavab: 7 В 16 = 12310
Mövqeli say sistemində ən kiçik əsas neçədir? 2 ikilik say sistemində
Müddəa doğrudurmu: 230 rəqəmi üçlük say sistemində yazılıb? (Cavabı əsaslandırın) Yox, üçlük say sistemi 0, 1, 2 rəqəmlərindən ibarətdır.
Bu hansı say sistemidir? IVXLCDM Rum say sistemi.
Hansı say sistemində hərflərdən istifadə edilir? Onaltılıq say sistemində.
Diqqətinizə görə minnətdaram!
- Slides: 27