SANAT ETM Hazrlayan Do Dr Sezer CHANER KESER

SANAT EĞİTİMİ Hazırlayan: Doç. Dr. Sezer CİHANER KESER

ESTETİK VE SANATA GİRİŞ • Estetik: Felsefenin doğrudan doğruya, sanat eseri, sanat objesi, sanat eseri sanatçı bağlantısı vb. gibi problemleri ile uğraşan bunlara yeni bir yorum getiren disiplin dalıdır.

• Estetik: Klasik anlamıyla estetik güzelin ne olduğu sorusunu yanıtlamakla ilgilenen bilim olarak tanımlanabilir. Estetiği ayrı bir alan olarak belirleyen temel kavramı güzeldir. Estetiğin sınırlarını çizebilmek bir bakıma “güzel” kavramının kapsamını belirlemekle aynı anlama gelir. Gerçeklikte güzel değer yargısıyla ilgili içinde ele alınan her şey estetiğin araştırma alanına girer. Böylece estetik alanda yalnız sanat yapıtları değil, aynı zamanda doğal olarak var olanlarda “güzel” olarak nitelendirilir.

• Estetik sözcüğü Grekçe “aısthesıs” ya da “aısthanestha” sözcüğünden gelir. “Aısthesıs” sözcüğü duyum, duyulur algı anlamında aısthanesthaı ise duygularla algılamak anlamına gelir. Estetik bu anlamda duyulur, algılanır ya da duygusallığın sağladığı bilgiyle ilgili bir bilim dalı olarak düşünülür.

• Estetik kavramını ilk kez kullanan ve estetiği bağımsız bir disiplin olarak kuran Filozof A. G. Baumgarten’dır (1714– 1762). Ona göre estetik “güzel üzerine düşünme bilimi”dir. Alman felsefeci Baumgarten 1750– 1758 yılları arasında yayınladığı Aesthetica adlı eseriyle ilk kez bu bilim dalını temellendirmiş, konusunu belirlemiş ve sınırlarını çizmiştir. Baumgarten estetik’i özgür güzel sanatlar teorisi, aşağı bilgi teorisi, güzel üzerine düşünme ve akla benzer yeti (duyu) bilimi şeklinde tanımlamıştır.

• Baumgarten’dan sonra Kant’ın çalışmaları estetiğin bağımsız bir disiplin olarak kurulmasında önemli rol oynamıştır. Kant, güzel ile iyi’nin örtüştüğü ve farklılaştığı konuları belirleyerek “güzel” i yararlıdan ayırarak “estetik hazzın duygusal hoşlanma” dan farklı olduğunu gösterip estetiğin kendine özgü sınırlarını çizmiştir. “Güzel” in ne olduğunu varlık ve bilgi görüşü ile ilgi içinde ele alarak sistemli bir biçimde araştıran ilk filozof Platon’dur (M. Ö. 427– 347).