Salk Slaytlar http hastaneciyiz blogspot com ETM BRM

Sağlık Slaytları http: //hastaneciyiz. blogspot. com EĞİTİM BİRİMİ

• TRAVMA TEK BİR BÖLGE , ORGAN VEYA SİSTEMİN YARALANMASI • ÇOKLU VEYA POLİ / MULTİ SİSTEMİK TRAVMA BİRDEN FAZLA YAŞAMSAL ORGAN SİSTEMİNİN YARALANMASI 3

Multipl Travma • Birden fazla sistemi ilgilendiren travmalardır - Trafik kazaları - Yüksekten düşmeler - Ateşli silah yaralanmaları - Delici-kesici alet yaralanmaları - Afetlerde yaralanmalar 4

5

Travmalar • 1 - 44 yaş arası ölümlerin 1. sebebidir • Türkiye'de (1/10) ölüm, (1/4) yaralı • ABD’de (1/25) ölüm 6

Travmatik Ölümler: 1. İlk dakikalardaki ölümler (%50) 2. ‘Golden hour’: ilk birkaç saat (%30) Nedenleri: Havayolu tıkanmaları (subtotal) [A] Subdural veya epidural hematom [AB] Hemo- veya pnömotoraks [BC] Karaciğer veya dalak rüptürü [C] Pelvik ve diğer kırıklarda kan kaybı [C] uygun acil bakım ile bu hastalar sıklıkla kurtarılır 3. Geç ölümler: sepsis, MOF (%20) 7

Olay yerine gelen sağlık personelinin amacı? • Bir an evvel bir sağlık kuruluşuna yetiştirmek midir? • Hastayı yaşatmak! • Hayatını tehdit eden yaralanmaları doğru öncelik sırasına göre saptamak ve derhal tedavi etmek • Zarar vermeden! 8

MULTIPL Travma Yaklaşımı • • Hazırlık Triaj Birincil bakı (ABCDE) Resusitasyon İkincil bakı (tepeden tırnağa) Tanısal çalışmalar Devamlı takip / sık değerlendirme Kesin tedavi ve bakım 9

Hazırlık • Hastane öncesi travma sistemi • - Ambulans • - Paramedik, İtfaye • - İlk yardım ve kurtarma bilgisi • Hastane travma sistemi (NEDEN? ) • - Bölge Travma Merkezleri • - Travma timi, cerrahi kapasitesi? • - Acil Servis, Acil Tıp Sistemi? – Haberleşme (Uygun Hastane seçimi, vakit kaybının önlenmesi) 10

HAZIRLIK DÖNEMİ A)HASTANE ÖNCESİ DÖNEM B) HASTANE DÖNEMİ 11

Yapılacak İş!!! • Hastanın Değerlendirilmesi • BİRİNCİ BAKI (A-C-B-C-D-E) • Tepeden ayak tırnağına kadar muayene • Hasta mutlaka soyulmalıdır • Hastanın ısı kaybı önlenmelidir • Üzeri temiz çarşafla örtülmelidir. 12

13

BİRİNCİ BAKI (A-C-B-C-D-E) Amaç ; Ani gelişen ve yaşamı tehdit eden durumu engellemeye, ortadan kaldırmaya çalışmaktır. • • A (Airway) : Havayolu güvenliği C (Cervikal) : Boynun güvenliği B (Breathing) : Solunum ve ventilasyon C (Circulation): Dolaşım ve kanama kontrolü • D (Disability): Kısa nörolojik değerlendirme • E (Exposure) : Hastanın tamamen soyulması 14

Hava yolunun açılması • Yabancı cisimler temizlenir • Takma diş çıkarılır • Kanama kontrol edilmeye çalışılır 15

Jaw-thrust (çene itme) Servikal yaralanma şüphesinde yapılabilir • Boyun hareketsiz orta hatta iken mandibulanın her iki köşesinden çenenin öne ve yukarı itilmesidir. • Hastada spinal kord yaralanma şüphesi varsa, boyun hiperekstansiyona getirilmez. Jawthrust manevrası uygulanır. 16

Airway yerleştirilmesi 17

A - AİRWAY + C- spine HAVA YOLU AÇIKLIĞININ SAĞLANMASI • C-spine Aksi ispat edilene kadar her hastada boyun yaralanması var kabul edin. 18

C-Servikal coller (Philadelphia tipi boyunluk) 19

C - Servikal fraktür ne zaman? ? ? • Multipl travma (düşme, motorlu araç, darp) • Klavikula üzeri künt travma • Boyun ağrısı olan hastalar • Boyun arkasında krepitasyon, deformite • Bilinci kapalı hastalar • Alkol, ilaç intoksikasyonu • Büyük ek yaralanma, fraktürü olan hastalar 20

B -Solunum * BAK - Göğüs hareketleri - Penetran yaralanmalar - Trakea Deviasyonu - Juguler Venöz Dolgunluk * DİNLE - Hızı, Derinliği - Düzeni, Tipi - Cilt altı amfizem - Eşit katılımı * HİSSET - Krepitasyon 21

Solunum Değerlendirilmesi • Yardımcı solunum kasları, iki hemitoraksın da solunuma eşit katılması • Bilateral solunum sesleri ve kalp sesleri • Künt ve penetran yaralanma, subkutanöz amfizem ve krepitasyon • Hiperrezonans, mat ses • Ses kısıklığı, alt-üst ekstremite nabız basıncı farkı. 22

Solunum desteğinde yapılacaklar • • • % 100 O 2 Bilinçsizse oral airway BVM (ambu) desteği İleri Hava yolu (ETE) Puls-Oksimetreye bak 23

Entübasyon Endikasyonları • Solunum arresti • Hava yolu koruyucu reflekslerinin yokluğu • Hava yolu tıkanıklığı gelişme riski var (inhalasyon yanıkları, fasiyal kırık, status epileptikus) • GKS < 8 (travma hastası için GKS < 10) • Maskeyle yeterli O 2 sağlanamaması (O 2 sat <%90) • Hiperventilasyon gereken kapalı kafa travması 24

Ani Ölümcül Göğüs Yaralanması (Birincil Bakıda Tespit Et) • • • Hava yolu obstrüksiyonu Tansiyon Pnömotoraks Açık Pnömotoraks Masif Hemotoraks Flail chest (yelken göğüs) Kardiyak tamponad 25

Tansiyon Pnömotoraks • Tanı kliniktir, • İğne torakostomi kapalı (tansiyon) pnömotoraks için yapılacak ilk girişimdir. • Etkilenen taraftan 16 G veya 18 G branül ile 2. interkostal aralık, midklaviküler hattan plevral boşluğa girilir. • Basit pnömotoraksa dönüştürülür ve göğüs tüpü için zaman kazanılır. 26

Açık Pnömotoraks Tanı Tedavi • Toraks duvarındaki açıklık trakea çapının 2/3’ünden büyükse oluşur • Dispne, taşikardi • Yara bölgesinde; • sesler az/yok, fazla havalanma • perküsyon timpan ses • Vazelinli gazlı bezle deliğin üç tarafını bantlayıp bir taraftan hava çıkışı sağlanır • Delik kapatılır, • Hastanede Tüp torakostomi 27

28

Masif Hemotoraks Tanı Tedavi • Yara bölgesinde sesler az/yok • Perküsyonla matite • Boyun venlerinde düzleşme • Şok bulguları • Hastanede göğüs tüpü takılır • Önce volüm kaybı yerine konmalıdır 29

Flail Chest (Yelken göğüs) Tanı • 2 veya daha fazla komşu kot • 2 veya daha fazla yerden kırık • Toraksta bir bölüm serbest hareket eder • Paradoksal solunum • Pulmoner kontüzyon eşlik eder Tedavi: • Paradoksal hareket eden bölgeye baskı uygulanması • O 2, sıvı tedavisi, interkostal analjezi, gerekirse entübasyon ve PEEP 30

C (Circulation) - Dolaşım • Dolaşımı değerlendir – Nabzı, kan basıncını, solunum hızını kontrol et – Dış kanama: kontrol et ve gazlı bezle direkt bası uygula – Kardiak monitör elektrodlarını yerleştir ve hastanın kardiak ritmini belirle 31

Nabız Kontrolü ERİŞKİNDE Femoral ÇOCUKLARDA Femoral veya karotisten BEBEKLERDE Brachial • Taşikardik ve yüzeyel nabız ! • Alınamayan santral nabızlar >>> CPR 32

KANAMA KONTROLÜ EDirekt Bası 33

KANAMA KONTROLÜ Direkt Bası – Elavasyon – Sargı EBası Noktaları (Tek Kemikler üzerinden) 34

Palpasyon ile alınan; Karotis nabzı : ~60 mm Hg, Femoral nabız: ~70 mm Hg, Radial nabız : ~80 mm Hg Kırıklardaki tahmini kan kayıpları v. Humerus Kırığı : 1. 5 ünite ( 750 ml) v. Tibia Kırığı : 1. 5 ünite ( 750 ml) v. Femur Kırığı : 1500 ml v. Pelvis Kırığı : 6 ünite ( 3000 ml ) 35

Kristaloid/Kolloid Tedavisi • Yetişkin 2 L (SF/RL) kristaloid kan • Çocuk 20 ml/kg kristaloid bolus 10 ml/kg kan • < 6 yaş kemik içi infüzyon • 3: 1 kuralı, Hemorajik şokta; • 100 m. L kan kaybına 300 m. L elektrolit solüsyonu • Çocuklarda şok Evre IV’e kadar gizlenebilir 36

Sıvı Tedavisine Yanıt • Sistolik Kan Basıncında artış • Kapiller dolum zamanı 2 sn altına iner • Kalp ritmi normale yaklaşır • İdrar çıkışı artar • Bilinç durumu düzelebilir Bundan sonra sıvı tedavisi idame dozunda devam eder 37

D (Disability) Kısa Nörolojik değerlendirme • Bilinç GKS (E-M-V) • Pupil çapı (anizokori) • Işık refleksi • Lateralizan Nörolojik Defisit (ekstremite hareketlerini kontol et) 38

Glasgow Koma Skalası (GKS) E (Eye – göz) M (Motor – motor) V (Verbal – sözel) E 4 spontan açık E 3 söz ile açık E 2 ağrı ile açık E 1 yanıtsız M 6 emirlere uyuyor M 5 ağrıya lokalize M 4 ağrıya çekme M 3 ağrıya dekortike M 2 ağrıya deserebre M 1 ağrıya yanıtsız V 5 oryente V 4 konfüze V 3 anlamsız kelimeler V 2 anlamsız sesler V 1 yanıtsız 39

E (Exposure): Elbiselerin soyulması • Vücut sıcaklığı korunur – – • • IV sıvılar ılık olmalı Oda sıcaklığı Tüm vücut palpasyon ve inspeksiyonu. Kütük çevirme ile sırt bakısı 40

Dikkat NG takma !!! • • Burun kırıkları Orta yüz kırıkları Koagülopati Orogastrik tak 41

Clavicula Fraktürü • Kol karşı omuza konularak göğüse yapıştırılır. • Kol vücuda yapışık şekilde “ 8” bandaj yapılır. 42

Ekstremiteleri Tehdit Eden Durumlar • Dirsek veya diz proksimalinde damar yaralanması • Büyük eklem çıkığı • Sinir yaralanması ile kırık • Açık kırık • Kompartman sendromu. • Ampütasyon 43

Ekstremiteleri Tehdit Eden Durumlarda Yapılacaklar • Öncelikle Kanama Kontrolü • Daha Sonra Steril Spançlarla Pansman • Ekstremite Stabilizasyonu için uygun atellerin seçimi • Uygun teknikle Stabilizasyon • Spinboarda yaralının alınması • Yaralının Uygun şekilde emniyet kemerleriyle Ana Sedyede Stabilizasyonu 44

EKSTREMi. TE KIRIKLARINDA ÖNCELi. K 1. Alt ekstremiteler üste göre önce, 2. Femur 3. Eklem çevresi kırıkları 4. Diğer uzun kemikler 45

Hasta Taşınması – Olay yerinde ilk müdahale sırasında – Olabildiğince erken travma tahtasına alınmalı – Tüm transportlar travma tahtası ile yapılmalıdır. 46

47

Hastanın Götürüleceği Acil Servise Hasta Hakkında Telsiz ile Bilgi Verilmelidir q Havayolunun durumu q Solunum ve nabız q Bilinç durumu q İmmobilizasyon q Yaralanmanın mekanizması ve olay yerindeki kan kaybı miktarı Görünen yaralanmaların anatomik yeri q 48

ÖNEMLİ ! • Travma olguları adli olgulardır. • Travma hastasına yaklaşım protokolüne uygun olarak yapılan her işlemin kaydı, dakika zaman belirtilerek ve eksiksiz olarak tutulmalıdır. • Kayıt eksiklikleri nedeniyle gerek tıbbi gerekse adli sorunlarla sıklıkla karşılaşılmaktadır. • Unutulmamalıdır ki; • YAZILMAMIŞSA YAPILMAMIŞTIR 49

50

Son Söz • Alanda ve Acil Serviste (AS) ciddi şekilde yaralanmış bir travma hastasının resusitasyonu birincil bakıdan daha ileriye gidemez. • Havayolu, solunum, dolaşım ve nörolojik durumun hızlı stabilizasyonu hastaların hayatta kalmasının en önemli kriteridir. 51 Sağlık Slaytları http: //hastaneciyiz. blogspot. com