Salk hizmetlerinde kalitenin bu yzyldan ok ncesine giden

ü Sağlık hizmetlerinde kalitenin bu yüzyıldan çok öncesine giden uzun bir tarihi vardır. ü M. Ö. Beşinci yüzyılda Hipokrat’ın yazılı mesleki davranış kuralları, ü M. Ö. 2000’de Mısır papirüslerinde belgelenen tıbbi uygulama standartları, ü M. Ö. 1100’de Chou hanedanının, doktorların mesleğini uygulamaya başlamadan önce bir sınavı geçmelerini istemesi ve doktorlara yapılan ödemeleri hasta sonuçlarına göre belirlemesi, ü M. S. 1000’de İran’da tıbbi uygulama yapan herkesin bilgisinin sınavla değerlendirilmesinin istenmesi, uzak geçmişteki önemli gelişmelerden bazılarıdır.

ü Bazı tarihçiler, genellikle hemşireler, kaliteyi anlatmaya modern profesyonel hemşireliğin kurucusu olan Florence Nightingale ile başlar. ü İngiliz hemşire Nightingale (1820 -1910), hastane istatistiklerini toplamak ve değerlendirmek için tekdüze bir sisteme gerek olduğunu savunarak, kalite güvencesi programlarının temelini atmaya yardım etmiştir. ü Hastane istatistiklerinin analizi, ölüm hızlarının bir hastaneden diğerine büyük bir değişim gösterdiğini ortaya koymuştur. ü 1910 yılında Dr. Abraham Flexner ABD’deki tıp eğitiminin kalitesinin düşüklüğünü rapor etmiştir.

ü Bu çalışmanın sonucunda ABD’deki okullarının önemli bir kısmı kapanmıştır. tıp ü 1914 yılında, Dr. Ernest A. Codman, kalite açısından ABD’deki sağlık hizmetlerinin sonuçlarını incelemiş, hastaneleri ve doktorları hastalarının sonuçları konusunda sorumluluk almaya davet etmiştir. ü Cerrahi sonuçların derlenmesi ve analiz edilmesi gerektiğini belirtmiştir. ü Cep boyutunda kartlara, ilgili verileri (hastanın vaka numarası, ameliyat öncesi tanıları, ameliyat ekibinin üyeleri, yapılan işlemler ve sonuçlar) kaydetmiş ve sonra sonuçları incelemek için bunları kullanmıştır.

Shewhart’ın 1920’lerdeki çalışmalarında, sağlık hizmeti sunucuları için ruhsatlandırma ve belgelendirme gereklilikleri ü sağlık kuruluşları, teçhizatı ve sağlık hizmetinin diğer yönleri için belirlenen standartlar çok daha sıkı hale gelmiştir. ü Deming ve Juran Japon üreticilere önerilerde bulunduğu sıralarda, ACS hastane standardizasyonu programı ABD’nin en eski ve en büyük akreditasyon kuruluşu Birleşik Komisyon’a (Joint Commission) dönüşmüştür. 1970’lerde sağlık hizmetlerindeki kalite gereklilikleri ü yapısal ayrıntılara ü yetersiz ya da kusurlu hastaneler ü ve hekimlerin disiplini konularına odaklanmıştır.

1980’lerde diğer endüstrileri etkileyen kalite devrimi, sağlık bakım hizmetlerini de etkilemiştir. 1980’de Birleşik Komisyon, kabaca Deming ve Juran’ın çalışmalarına dayanan bir “kalite güvencesi”standardı eklemiştir. Bu kalite güvencesi standardı, kuruluşların aşağıdaki amaçlarla bütün organizasyonu kapsayan bir program uygulamalarını gerektirmiştir: • Hasta bakımıyla ilgili önemli ya da potansiyel problemlerin veya endişelerin belirlenmesi. • Problemlerin ya da endişelerin nedenlerinin ve kapsamının nesnel olarak değerlendirilmesi.

• Problemlerin ortadan kaldırılması için verilen kararların ya da tasarlanan faaliyetlerin uygulanması. • İstenilen sonuçlara ulaşılmasını ve bunların sürdürülmesini sağlamak için faaliyetlerin izlenmesi. • Hasta bakımının geliştirilmesi ve güçlü klinik performansın sağlanması için bütün programın etkililiğinin belgelenmesi. 1980’ler ve 1990’lar boyunca, sağlık hizmetlerinde kalite yönetimi, endüstriyel sürekli iyileştirme ve istatistiksel kalite kontrol kavramlarından gittikçe daha fazla etkilenmiştir. Bunun en büyük nedeni, sağlık bakım harcamaları artış hızının azaltılması konusunda satın alıcılardan gelen baskıdır.

1998’de ü tıpta fazla kullanım, ü yetersiz kullanım ü yanlış kullanım problemlerine, ü uygulamadaki değişkenliğe ve bununla ilgili olarak optimalden düşük hasta sonuçlarına dikkat çekilmiştir. • Yetersiz kullanım: Hastanın lehinde bir sonuç üretebilecek sağlık bakım hizmetini sağlamada başarısızlıktır. Kızamık ya da çocuk felci bağışıklamasının eksikliği, yetersiz kullanıma bir örnektir.

• Fazla kullanım: Bir sağlık bakım hizmeti, potansiyel zararı, olası faydasını aşan durumlarda sunulduğunda, fazla kullanım meydana gelir. Soğuk algınlığı gibi bir viral enfeksiyon için antibiyotik verme etkisizdir ve fazla kullanım oluşturur. • Yanlış kullanım: Uygun bir hizmet seçildiğinde fakat önlenebilir bir komplikasyon meydana geldiğinde ve hasta hizmetin tüm potansiyel faydasını görmediğinde, yanlış kullanım meydana gelir. Cerrahinin ya da ilaçla tedavinin önlenebilir komplikasyonları, önemli yanlış kullanım problemleridir.

Bazı endüstriyel kalite iyileştirme hizmetlerine transfer edilebilir değildir. teknikleri, sağlık Örneğin, üretim endüstrisi, titizlikle ölçülmek ve kontrol edilmek üzere tasarlanmış makineler ve süreçlerle uğraşır. Sağlık hizmetlerinin tam ortasında ise, davranışları ve durumları farklı olan ve zamanla değişen hastalar bulunur. Diğer endüstrilerdeki israf ve değişkenliği azaltmaya odaklı kalite uygulamalarını benimsemeye ilaveten, sağlık kuruluşları, kalite yönetiminde hâlâ Endüstri Devrimi öncesi zanaat modelinin bazı ögelerini kullanmaktadır. Uygun eğitim ve sürekli izleme, işinin ehli sağlık personelinin yetiştirilmesi ve yeterliliğinin sürdürülmesi için hâlâ temel zorunluluktur. Yapısal ayrıntılar da hâlâ önemlidir; uygun tesisler ve teçhizatın korunmasına ve bakımının yapılmasına büyük ilgi gösterilmektedir

Türkiye’de Durum Türkiye’de de sağlık hizmetlerinde kaliteye artan bir ilgi vardır. Sağlık Bakanlığının bu konudaki çalışmaları ivme kazanarak devam etmektedir. 2001 yılında, Sağlık Bakanlığına bağlı yataklı tedavi kurumlarında sunulan bütün hizmetlerin ve yürütülen faaliyetlerin, TKY anlayışı ile; ü ü ü ü kalite, güven, yüksek verim, motivasyon, süreklilik, rekabet, ekip anlayışı ve kalite kültürü içinde yürütülmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanan “Yataklı Tedavi Kurumları Kalite Yönetimi Hizmet Yönergesi” yürürlüğe girmiştir.

Türkiye’de Durum Sağlık Bakanlığının 2003 yılında yayımlanan “Sağlıkta Dönüşüm Programı”nın sekiz bileşeninden biri “Nitelikli ve Etkili Sağlık Hizmetleri için Kalite ve Akreditasyon”dur. Programda, son zamanlara kadar kalitenin, ihmal edilmiş bir konu olmasına rağmen bugün hem hizmet sunucuları hem de finansal kaynak sağlayıcıları tarafından daha fazla dikkat çekmeye başladığı belirtilmektedir. 2005 yılında, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, ü kaliteli, verimli hizmet sunumunun sağlanması ü bakanlığa bağlı kurumlarının bu hedeflere ulaşmaları için ölçülebilir, karşılaştırılabilir hizmet sunum kriterlerinin belirlenmesi ü halkın görüşlerinin bu sürece yansıtılması ile buna katkısı olan personelin teşvik edilmesi amacıyla “Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları Kurumsal Kaliteyi Geliştirme ve Performans Değerlendirme Yönergesi” hazırlanmıştır. ü

Kurumsal performans ve kaliteyi geliştirme çalışması ile, ü ü ü sağlık hizmetine erişim, hizmet altyapısı, süreçlerin değerlendirilmesi, hasta memnuniyetinin ölçülmesi belirlenen hedeflere ulaşma derecesinin ölçümüne dayalı bir hastane değerlendirme sistemi hayata geçirilmiştir. Ayrıca, yönergeye göre hesaplanan kurum performans katsayısı, kurumda görevli personele döner sermaye gelirlerinden ek ödeme yapılmasına dair yönerge esasınca yapılacak ek ödemeye esas teşkil etmiştir. Böylece, kalite iyileştirme çalışmaları, personelin geliriyle ilişkilendirilerek maddi olarak teşvik edilmiştir

Yönerge kapsamında hazırlanan ve 100 sorudan oluşan “kalite geliştirme ve değerlendirme kriterleri” zaman içinde yönerge ile birlikte revize edilerek “Hizmet Kalite Standartları” adını almıştır. Yönergenin 1 Mart 2011 tarihinde yayımlanan Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi isimli en son versiyonunda Hastane Hizmet Kalite Standartları 5 boyuttan oluşmaktadır: 1. Kurumsal hizmet yönetimi. 2. Sağlık hizmeti yönetimi. 3. Destek hizmeti yönetimi. 4. İndikatör yönetimi. 5. Hasta ve çalışan güvenliği.

Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Dönüşüm Programı ile hedeflediği insan odaklı çalışmalarına hız vermek, niteliğini ve etkinliğini artırmak amacıyla 2012 yılında birtakım yapısal değişiklikler gerçekleştirmiştir. Yeni yapılanmada; ü sağlık hizmetlerinde hizmet kalitesinin artırılması, ü hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanması, ü klinik kalitenin geliştirilmesi ü verimliliğin artırılmasını esas alacak şekilde tüm sağlık kurumlarına rehberlik yapmak amacıyla Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı

Başkanlığın sağlık hizmetlerinde ü kalite standartları geliştirme, ü kalite değerlendirme, ü kalite eğitimleri, ü uluslararası çalışmalar ü sağlık kurumlarının akreditasyonu alanlarında faaliyetlerini yürüteceği Ve öncelikle; Sağlıkta Ulusal Akreditasyon yapısını kurmak, ülke genelinde tüm sağlık kurumlarını belirlenmiş olan bir eşik kalite ve hasta güvenliği hedeflerinin üzerine çıkarmak konularında çalışmalarına hız vereceği belirtilmiştir.

Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 2010 -2014 yıllarını kapsayan ilk stratejik planda yer alan 3 stratejik amaçtan ikincisi “ihtiyaç duyulan sağlık hizmetinin güvenli ve kaliteli olarak sunulmasını sağlamaktır. Hedefe yönelik stratejiler arasında, ü sağlıkta performans yönetimi, ü kalite ve akreditasyon sisteminin altyapısının tamamlanacağı, ü sunulan hizmetin performansını ölçmek ü sunulan hizmetin kalitesini değerlendirmek için değerlendirme sistemi geliştirilmesine devam edileceği belirtilmektedir