SALIKLI YAAM NTERNET BAIMLILII TTN BAIMLILII Yeterli ve

SAĞLIKLI YAŞAM İNTERNET BAĞIMLILIĞI TÜTÜN BAĞIMLILIĞI

Yeterli ve dengeli beslenme nedir? Sağlıklı beslenmenin iki temel unsuru: - Yeterli beslenme - Dengeli beslenme Sağlıklı beslenmek sağlıklı yaşamanın olmazsa olmazıdır. 06

Sağlıklı beslenmek için 4 yapraklı yoncayı tanı! Meyve ve Sebze Grubu Her çeşit meyve ve sebze SEBZE Ekmek ve Tahıl Grubu Buğday, pirinç, mısır, çavdar, yulaf gibi TAHIL tahıllardan üretilen un, bulgur, nişasta, ekmek, makarna, şehriye vb. ET Et, Yumurta ve Kuru Bakliyatlar Grubu Dana, kuzu, tavuk, hindi, av etleri, balıklar, yumurta, kuru baklagiller, fındık, fıstık vb. SÜT Süt ve süt ürünleri Süt ve sütten üretilen peynir, yoğurt, tereyağı, dondurma vb. . 08

İLKE Sağlık Okuryazarı Ol! 3 Sağlık okuryazarlığı; Ø sağlıklı yaşam yılını ve kalitesini arttırır, Ø alınan sağlık hizmetini kullanabilme yeteneği kazandırır.

İLKE Kişisel Hijyenine Özen Göster! 4 Ø Günlük hayatta dış etkenlere en fazla açık olan vücut bölümlerinin bakım ve temizliğine hassasiyet göster! Ø Dış etkenlere daha az açık olan bölgelerin temizlik ve bakımını da önemse! Ø Vücudun içine açılan ağız ve diş, kulak, burun gibi organlarının temizlik ve bakımını dikkatlice uygula! Ø Yıkanma ve banyo alışkanlığında gevşeklik gösterme! Ø Diş fırçası, tırnak makası, tarak gibi kişisel eşyalarını koru!

İLKE 5 Ø Ø Ø Hareketli Ol, Fiziksel Egzersiz Yap! Önce uzman yardımı al, sonra başla! Uygun kıyafetler kullan! Egzersize başlamadan önce ısınma hareketleri yap! Egzersizi bitirdikten sonra soğuma hareketleri yap! Kendi sınırlarını gözet!

İLKE Bağımlılıklardan Korun! 6 Ø Ø Ø Ø Zayıf ve güçlü yanlarının farkında ol! Stresle baş etme yöntemlerini öğren! Gerektiğinde “Hayır!” de! Cesareti başka yerde değil kendi içinde ara! Kendi kararlarını almayı öğren! Kendi doğrularını takip et! Gerektiğinde yakınlarından yardım iste!

İLKE Hastalıklardan Korun, Tedavi Ol! 7 Ø Ruh ve beden sağlığını koru! Ø Doktorunun düzenleyeceği periyotlarla kanser tarama testlerini yaptır! Ø Yanmış veya bayat yiyecekler yemekten sakın! Ø Sağlıklı beslen! Ø Senin için sağlıklı olan ortamlarda çalış! Ø Her zaman acil durumlara hazırlıklı ol! Ø Vakit varken aşı ol! Ø Zararlı maddelerden uzak dur!

İLKE Hastalıklarını İyi Yönet! 8 Ø Genetik açıdan risk taşıyorsan düzenli kontrollerle hastalığının erken dönemde teşhis edilmesini sağla! Ø Yaşam tarzını, hastalığını dikkate alarak doktor tavsiyesine göre düzenle! Ø Yol arkadaşları ve destekçiler edin! Ø Sigara, alkol ve diğer maddelerden uzak dur! Ø Düzenli uyu! Ø Düzenli tıbbi kontrollerle hastalığının seyrini takip et!

İLKE 9 Yaşadığın/Bulunduğun Mekânlarda Sağlık Şartlarını Oluştur! Ø Temizlik yapıldıktan sonra temizlik malzemelerini de temiz suyla yıka ve temiz olarak sakla! Ø Tuvalet, banyo, mutfak ve zemin temizlik malzemelerini ayrı sakla! Ø Dışarıdan eve geldiğinde ellerini yıka, elbiselerini değiştirerek ayrı bir yere as! Ø Evi sık havalandır! Ø Nevresim, çarşaf, koltuk ve yastık gibi eşyaların kılıflarını sık yıka!

İLKE 10 Evcil Hayvanına İyi Bak! Kendine de! Ø Pencereleri sürekli kapalı tutma, evi her gün ve sık havalandır! Ø Hayvanını düzenli olarak veteriner kontrolüne götür! Ø Hem hayvanının sağlığı hem de kendi sağlığın için onun temizlik ve bakımına özen göster! Ø Hayvanla bire bir temasını mümkün olduğunca azalt! Ø Hayvanla temas ettikten sonra mutlaka ellerini yıka! Ø Hayvanın aşılarını ihmal etme, düzenli takip et!

İLKE Giyimine Kuşamına Dikkat Et! 11 Ø Çevre ve iklim şartlarına uygun kıyafetler seç! Ø Kıyafetlerinin yapım maddesinin doğal olmasına özen göster! Ø Yaz aylarında güneş ışığını yansıtan açık renkli kıyafetleri tercih et! Ø Sıcak havalarda teri emebilen kumaşlardan yapılmış giyecekler kullan! Ø Soğuk havalarda ince ve çok katlı giysileri tercih et!

İLKE Yeterli Uyu! 12 Uyku bozukluğunun sebepleri şunlar olabilir: Ø Alkol ve sigara kullanmak Ø Kahve veya demli çay içmek Ø Kaygı, takıntı, yönetilemeyen stresli ortamlar ve gerilim Ø Üzücü duygu ve düşünceler Ø Bilgisayar başında geçirilen uzun saatler Ø Işık Ø Ses ve gürültü Ø Uykudan hemen önce egzersiz yapmak ya da yemek

Teknoloji Bağımlılığı Nedir? Ø Teknoloji bağımlılığı, teknolojiyi kullanmada ve onunla ilişkide kişinin iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması hâlidir. Ø Teknoloji bağımlısı olan kişide teknoloji kullanımı ve onunla bağlantılı eylemler kişinin hayatının ciddi bir bölümünü kaplar, kişi yapmak zorunda olduğu işleri yapmaz veya durmadan erteler.

Adım adım bağımlılık • • Merak Grupla olmak Belli bir amaç gütmek Sorunun ağına takılıp kalmak

Zararı Ne? Ø Genel sağlık düzeyi düşebilir. Ø Obsesif, depresif, kaygılı, düşmanca, fobik, paranoid düşünceler artabilir. Ø Çocuk ve gençlerde sosyal gelişim gerileyebilir. Ø Öz güven gerilemesi oluşabilir. Ø Sosyal kaygı düzeyi ve saldırganlık artabilir. Ø Yalnızlaşma, yüze ilişki kurmakta güçlük yaşama gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Ø Çocukların beyinlerindeki temporal dopaminerjik aktivitede artış olabilir. Ø Hiperaktivite bozukluğu gelişebilir. Ø Anksiyete bozukluğu, psikotik bozukluk, depresyon veya distimik bozukluk, duygudurum bozukluğu, madde kullanımı gibi psikiyatrik sorunlar yaşanabilir.

Kendiniz veya çocuğunuz teknoloji bağımlısıysanız yahut bundan şüphe duyuyorsanız kontrolü elinize almak ve bağımlılıktan sıyrılmak için ne yapmalısınız? Alışkanlıklarınızla Oynayın! Alışkın olduğunuz teknoloji kullanma zamanını ve mekânını tam zıt saatlere ve mekânlara kaydırabilirsiniz. Dış Durdurucu Kullanın! Makul süreyle teknoloji kullanımlarınızın hemen ardına yapılması zorunlu bir iş planlayabilirsiniz. Kendinize Hedefler Koyun! Teknoloji kullanımınıza makul bir zaman sınırlaması koyabilir ve bu süreyi yavaş azaltabilirsiniz. (1/4)

Kendiniz veya çocuğunuz teknoloji bağımlısıysanız yahut bundan şüphe duyuyorsanız kontrolü elinize almak ve bağımlılıktan sıyrılmak için ne yapmalısınız? Çok Kullandığınız İşlevlerden Uzak Durun! Sık kullandığınız teknoloji ürününün işlevinden olabildiğince uzaklaşıp alternatiflerine yönelebilir, örneğin e-postayı çok kullanıyorsanız klasik mektuplara başvurabilirsiniz. Hatırlatıcı Kartlar Kullanın! Teknolojinin bağımlı kullanımının neler kaybettireceğini hatırlatıcı kartları, kullandığınız aracın uygun yerlerine asabilirsiniz. . (2/4)

Kendiniz veya çocuğunuz teknoloji bağımlısıysanız yahut bundan şüphe duyuyorsanız kontrolü elinize almak ve bağımlılıktan sıyrılmak için ne yapmalısınız? Yardım ve Destek İsteyin! Aile üyelerinden ve yakın arkadaşlardan yardım istemek hem sürekli destek mekanizması bulabilmenizi hem de tedavi sürecini devam ettirebilmenizi sağlayacaktır. Düşüncelerinizi Kontrol Edin! Teknoloji bağımlılığına sebep olan ya da teknoloji bağımlılığını arttıran otomatik düşüncelerinizi ve şartlanmışlıklarınızı gözden geçirebilirsiniz. Sosyal Beceriler Edinin! Yeni sosyal becerilerin kazanılması teknoloji bağımlılığının tedavisinde oldukça faydalı olabilmektedir. (4/4)

Televizyon, bilgisayar, tablet, cep telefonu ve teknoloji ürünleri ile çocuğunuzun ilişkisinde denge kurmak için… Ø Hem kendinizin hem de çocuğunuzun ne seyredeceği veya hangi programları kullanacağı konusunda seçici olun. Ø Çocuğunuzu ekranla başbaşa bırakmayın. Ø Problemlerini şiddet kullanarak çözen karakterlerin yer aldığı programlardan, şiddet içeren oyunlardan çocuğunuzu uzak tutun. Ø Çizgi film karakterlerinin yaptıklarının hayal mahsulü ve kurgu olduğunu uygun bir dille çocuğunuza anlatın.

Televizyon, bilgisayar, tablet, cep telefonu ve sair teknoloji ürünleri ile çocuğunuzun ilişkisinde denge kurmak için… Ø. ØÇocuğunuzdan televizyon, bilgisayar ve tablet olmadan birlikte yapabileceğiniz eğlenceli etkinlikler belirlemesini isteyin ve uygun olanlarını gerçekleştirmeye çalışın. ØÇocuğunuzun severek oynadığı bir oyunu siz de kendinize oynayın, seyrettiği filmleri seyredin, takip ettiği sitelere girin. Böylece çocuğunuzla üzerinde konuşabileceğiniz ortak bir konu edinin. ØÇocuğunuzla birlikte televizyon, bilgisayar, tablet vb. kullanımının kurallarını belirleyin. Ø.

Televizyon, bilgisayar, tablet, cep telefonu ve teknoloji ürünleri ile çocuğunuzun ilişkisinde denge kurmak için… ØYasaklarla sonuca ulaşmaya çalışmayın; çocuğunuz televizyon veya bilgisayara fazlaca düşkünlük gösteriyorsa yasaklamak yerine ona daha cazip gelecek seçenekler sunmaya çalışın. ØÇocuğunuzu yaratıcılığını geliştirebileceği, sanatsal faaliyetlerde bulunabileceği sitelerle tanıştırın. ØÇocuğunuza sosyal medyada kişisel bilgilerini paylaşmaması gerektiğini gerekçeleriyle açıklayın. ØÇocuğunuza göndericisi bilinmeyen e-postalara şüpheyle yaklaşması gerektiğini öğretin. Øİnternet ortamında insanları gerçekten tanımanın oldukça güç hatta imkânsız olduğunu çocuğunuza anlatın.

Tütün ürünlerinden biri olan ve 4. 000’den fazla kimyasal madde içeren sigara nedir, ne yapar?

Sigara nedir, ne yapar? Ø Sigarayı ciğerlere çekerek kullanan bir kişi her bir sigarada ortalama 1 ila 2 mg kadar nikotin alır. Ø Nikotin deri yoluyla, ağzın içini kaplayan mukoza yardımıyla veya içe çekilmesiyle ciğerler tarafından emilir. Ø Beyin ve vücut üzerinde, bir kısmı henüz tespit edilememiş karmaşık birtakım etkileri vardır. Ø Nikotin yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra dahi vücuttan atılması çok uzun zaman alır. Ø Özellikle ergenlik döneminde fiziksel ve bilişsel gelişimi olumsuz etkiler. Ø Bağımlılık yapma potansiyeli çok güçlüdür ve bırakmak çok zordur.

Biraz Kimyadan Konuşalım Sigaranın içinde bilinen ve bilinmeyen 4. 000’den fazla zehirli kimyasal madde bulunmaktadır. Aşağıda bazıları yer alıyor. Hangisi nerelerde kullanılıyor? Araştırınız. akrolein benzen amonyak arsenik bütan formaldehid katran azotoksitler DDT kadmiyum karbon monoksit hidrojen siyanür tolüen metanol aseton naftalin kurşun nikotin radon tiner uçucu aminler

Sigaranın İçer İçmez Ortaya Çıkabilecek Etkileri Ø Ø Ø Ø Ø Kalp atışının hızlanması Kan basıncının artması Midenin asit üretmesi Böbreklerin, olması gerekenden daha az miktarda idrar üretmesi Beynin ve sinir sisteminin hızlı çalışması ve sonra yavaşlaması İştahsızlık Koku ve tat alma duyularının zayıflaması Akciğerlerdeki küçük liflerin ve havayollarının gerektiği şekilde çalışmaması El ve ayak parmaklarına kan akışının zayıflaması Beyindeki kan akışının yavaşlaması

Sigaranın Bir Süre İçilmesi Sonrasında Ortaya Çıkabilecek Etkileri Ø Sık sık nefessiz kalmak ve öksürmek Ø Dişlerde sarı ya da siyah lekelerin oluşması Ø Daha kırışık ve kuru bir ciltle olduğundan yaşlı görünmek Ø Kadınlarda ve erkeklerde kısırlık riski Ø Kemiklerde kırılma riskinin artması Ø Saçlarda dökülme Ø Tırnaklarda sararma Ø Kötü nefes kokusu

Sigaranın Tetiklediği Hastalıklar Ø Özellikle ciğerlerdeki ve kalpteki kan damarlarının daralması ve kalınlaşması Ø Solunumla ilgili enfeksiyonlar Ø Kronik bronşit Ø Zatürree Ø Astım Ø Mide ülseri Ø Damar hastalıkları Ø Kronik baş ağrıları Ø Kalp krizi ve kalp ile ilgili hastalıklar Ø Felç Ø Parmaklarda kangren Ø İktidarsızlık Ø Akciğer, böbrek, pankreas, gırtlak, mesane, rahim ve mide kanseri Katliam gibi… Sigaradan dünyada her yıl 4, 9 milyon kişi ölüyor, yani günde 13. 000 kişi. . .

Kullananların Uyduruk Gerekçeleri - Sigara öfkemi yatıştırıyor. - Sigara konsantrasyonumu arttırıyor. - Birçok insan içiyor. Benim onlardan neyim eksik? - Birçok ünlü ve akıllı adam içiyor. Ben onlardan daha mı akıllıyım sanki? - Bizim evde herkes içiyor. - Çayla, kahve sigarasız olmaz! - Çalışırken içmek lazım! - Yemekten sonra şart! Hazmettiriyor. - Sigarasız bir muhabbet düşünülemez. - Sigara açlığımı bastırıyor. - Sigara içtiğim zaman kendimi daha büyümüş hissediyorum. - Arkadaşlarım da içiyor. Onlardan farklı olmak istemiyorum. - Daha karizmatik gösteriyor. - Delikanlı adam, sigara içer. - Çok havalı!

Sigaraya Hiç Başlamamak İçin ve Başlamış Olanların da Bırakması İçin “YAP!”lar Ø Ø Ø Sağlığının kıymetini bil! Kendini iyi tanı! “Ben sigara içmiyorum. ” cümlesini gururla söyle! Hayatına anlam katacak alışkanlıklar edin! Ailenle daha fazla zaman geçir! Çoluğuna çocuğuna örnek ol! Gerektiğinde “Hayır!” demeyi bil! Aklını kullan! Spor yap! Sağlıklı beslen! Şartlanmışlıklarını gözden geçir! Stresle başa çıkmak için yöntemler geliştir!

Sigaraya Hiç Başlamamak İçin ve Başlamış Olanların da Bırakması İçin “YAPMA!”lar Ø Ø Ø Ø Sigarayı yoldaş belleme! Sigara içenlerle beraber aynı ortamda oturma! Sigara içilen ortamlara yaklaşma! Sigaranın bir tek sorununu dahi çözeceğine inanma! Sigara içmek için mazeret veya gerekçe arama! Hayatını ve vücudunu zehirleyecek tütün ve tütün mamullerine meyletme! Problemlerini sürüncemede bırakma!

Çocuğunuzu Tütün Bağımlılığından Nasıl Koruyabilirsiniz? Ø Öncelikle çocuğunuzun yanında veya sizi görebileceği bir mesafede asla sigara içmeyin. Ø Çocuğunuzun dumandan etkilenen bir pasif içici olmasına meydan vermeyin. Ø Çocuğunuz kaç yaşında olursa olsun, sigara paketlerini, tütün ürünlerini, nargile vb. maddeleri, kül tablalarını göz önünde bulundurmayın. Ø Evinizde kimsenin sigara içmesine müsaade etmeyin. Ø Eviniz dışındaki ortak yaşam alanlarınızda da sigara içmeyin ve içtirmeyin.

Çocuğunuzu Tütün Bağımlılığından Nasıl Koruyabilirsiniz? Ø Çocuğunuza kendini özgür hissedebileceği ve özgürlük duygusunu tatmin edecek aktiviteler sunmaya çalışın. Ø Sigara kullanan birinden çocuğunuzun yanında bahsederken sigara kullanılması normalmiş havası veren cümleler kurmamaya özellikle özen gösterin. Ø Özellikle sigara kullanmaya akran baskısıyla başlandığını ona anlatın ve arkadaşları sigara teklif ederse ne cevap verebileceğini tartışın.

Hayır! Çocuğunuz kendisine uzatılan sigaraya bir kere “Hayır!” derse daha sonrakilere de “Hayır!” diyebilecektir! Ona “Hayır!” demeyi öğretin!

Hayır! Çocuğunuz kendisine uzatılan sigaraya “Hayır!” diyebiliyor mu? Kendiniz kaç türlü “Hayır!” diyebilirsiniz. Haydi, deneyin!

Ya İçiyorsa? Çocuğunuzun Sigara İçtiğini Fark Ederseniz. . . Öncelikle Şunları Dikkate Alın! Sigaraya başlamak kolaydır fakat sigarayı bırakmak zordur. Çünkü: Ø Pek çok sigara bırakma girişiminde bulunmuş ve yeniden başlamış insan öz güvenini kaybetmekte ve yeniden bırakma girişimine cesaret edememektedir. Ø Bazı kullanıcılar sigarayı bırakmanın çok kolay olduğuna dolayısıyla bununla uğraşmaya gerek olmadığına dair yanlış bir anlayışa sahiptirler. Ø Sakin olun ve ani tepki vermekten kaçının. Ø Eğer onu sigarayı içerken yakalarsanız sükûnetinizi koruyun ve ona zarar verici davranışlardan uzak durun.

Ya İçiyorsa? Çocuğunuzun Sigara İçtiğini Fark Ederseniz. . . Ø Öncelikle sigarayı nereden bulduğunu sorun. Ancak asla arkadaşlarının ailelerini aramak gibi tehditler savurmayın. Ø Ona neden sigara içmek istediğini sorun. Konu hakkında kendi açıklamasını yapmasına müsaade edin ve onu dikkatle dinleyin. Ø Sigaranın bağımlılık yapıcı bir madde olduğunu ve neden olacağı zararları ona anlatın. Ø Sigara içmesini onaylamadığınızı belirtin ve bırakmasını istediğinizi söyleyin. Onu çok sevdiğinizi ve bu şekilde kendisine zarar vermesini istemediğinizi belirtin. Ø Çocuğunuzu özellikle spor, dans, müzik gibi bir uğraşıya yöneltin.