SALIK HZMETLER MESLEK YKSEKOKULU YALI BAKIMI PROGRAMI YBI
SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU YAŞLI BAKIMI PROGRAMI YBI 205 - Kronik Hastalıklar Bilgisi Öğr. Gör. Hüsniye AŞIK
SOLUNUM SİSTEMİNİN KRONİK HASTALIKLARI
KRONİK BRONŞİT • TANIM: Birbirini takip eden iki yıl boyunca, TANIM: her yıl en az üç ay süren ve aşırı trekeobronşial mukus sekresyonuna bağlı olarak ortaya çıkan öksürük ve balgam çıkarılması ile seyreden bir hastalıktır • ETİYOLOJİ: Sigara içimi, hava kirliliği, polenler, sık ÜSYE geçirme • TANI: Anamnez, akciğer filmi, kan gazları, TANI: fizik muayene
BELİRTİ VE BULGULAR • • • Sabahları öksürük Balgam (mükopürülan) Efor dispnesi Siyanoz Solumun güçlüğü Ateş
TEDAVİ VE BAKIM • • Tedavinin amacı; sekresyonların çıkarılması, bronşiyollerin açık tutulması, normal fonksiyonların sürdürülmesi, enfeksiyonların önlenmesi, fiziksel yetersizliğin önlenmesidir. Bronkodilatör ilaçlar verilir Postüral drenaj Antibiyotik verilir Sigara kullanılması yasaklanır.
ASTIM BRONŞİYAL • TANIM: Astım genetik ve çevresel etkenler nedeniyle bronşiyal düz kaslarının reversible kasılması, mukus hipersekresyonu, mukoza enflamasyonu ve ödem ile karekterize bir hastalıktır. • ETYOLOJİ: En önemli predispozan faktör allerjidir. Kirli hava, sigara dumanı, deterjan kokuları, kedi yada kuş tüyü vb. • TANI: Anamnez, ailede allerji öyküsü, Deri testi, SFT, Akciğer filmi, kan gazları
BELİRTİ VE BULGULAR • • Öksürük Dispne, wheezing Koyu yapışkan balgam Göğüs ağrısı, göğüste baskı hissi Aşırı terleme Yardımcı solunum kaslarının kullanılması Hipoksi ve merkezi siyanoz görülür.
TEDAVİ • Hastanın bilinen ve bilinmeyen allerjenlerden uzak tutulması sağlanır. • İlaç tedavisi olarak düz kas kontraksiyonunun engelleyen B 2 agonistler (teofilin), enflamasyonu düzelten yada önleyen ilaçlar kullanılır. (Kortikosteroidler ve mast hücre stabilizatörleri) verilir.
İLAÇ TEDAVİSİ Bronkodilatör (semptom giderici) Antiinflamatuar (kontrol edici)
BRONŞEKTAZİ TANIM: Bronş ve bronşiyollerin tekrar daralmamak üzere genişlemesidir ETYOLOJİSİ: Pulmoner enfeksiyonlar ve bronş tıkanmaları Yabancı cisim, kusmuk yada üst solunum yollarında bulunan maddelerin aspirasyonu Genişlemiş lenf nodülleri, genişlemiş kan damarları yada tümörlerin basıncıdır Bazı çocukluk çağı hastalıkları (kızamık vs)
TANI: Akciğer filmi( Akciğerler ekmek içi bal peteği görünümündedir), Bronkografi, BT, Bronkoskopi, Balgam muayenesi , Rutin kan tahlilleri
BELİRTİ VE BULGULAR • Fizik muayene bulgusu olarak raller, wheezing • Bol miktarda sabah uyandıktan sonra balgam çıkarma • Balgam kötü kokulu, Pürülan yada mükopürülan olabilir
• • Dispne, siyanoz Öksürme, hemoptizi Enfeksiyon varsa ateş yüksektir Solunum yetmezliği nedeniyle çomak parmak görülebilir
TEDAVİ VE BAKIM Amaç; Bronşiyal drenajı sağlamak, semptomları ortadan kaldırmak, enfeksiyonu kontrol altına almak yada önlemek, komplikasyonları önlemek. • Balgam çıkarılması sağlamak için postüral drenaj yapılır
• Balgam kötü kokulu ve pürülan olduğu için ağız bakımı verilir • Hastaya balgam çıkarmasını kolaylaştırmak için bol sıvı verilir • Bol proteinli ve vitaminli besinler verilir • Sigara içmemesi ve kuru tozlu havalarda bulunmaması önerilir
• Hastada siyanoz varsa oksijen önerilir • Hastaya derin solunum egzersizleri öğretilir • Balgam toplanır ve incelenerek kültür yapılır • Komplikasyonlar yönünden hasta gözlenir
• Bronşlarda sekresyon arttığından steroid ve bronkodilatör verilir • Alevli dönemde uygun antibiyotik verilir • Ekspektoran ilaçlar verilebilir • Cerrahi tedavi olarak bronşektazik lob çıkarılır.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) akciğerin zararlı gaz ve partiküllere karşı anormal enflamatuar yanıtı sonucu ortaya çıkan tıkayıcı ve ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.
KOAH; astım, amfizem ve kronik bronşiti de kapsayan bir hastalık grubudur.
KOAH’da 3 temel ortak belirti • Öksürük • Hipersekresyon • Bronkospazm
KOAH’da Sistemik Belirtiler • Depresyon, uykusuzluk • Ateş • Taşikardi
Solunumsal Belirtiler • • • Yüzeysel ve hızlı solunum Wheezing Balgam Öksürük Nefes darlığı
KOAH hastalarında hastane başvurularının, hastaneye yatışların ve ölümlerin en sık nedeni KOAH Alevlenmelerdir.
Tedavi • Bronkodilatatörler • Glikokortikosteroidler • Antibiyotikler
PNÖMONİ TANIM: Akciğer dokusunun (parankimasının) enfeksiyonudur. ETYOLOJİSİ: Pnömoniye çeşitli mikroorganizmalar neden olmaktadır. Çeşitli bakteriler, virüsler, mantarlar, riketsiyalar, parazitler neden olmaktadır. Bazı hastalıkların komplikasyonu olarak ortaya çıkmaktadır.
TANI: Anamnez, fiziksel değerlendirme, göğüs filmi, kan kültürü, balgam muayenesi, gerekirse bronkoskopi ile tanı konur.
PNÖMONİN SINIFLANDIRILMASI • Etyolojisine Göre Sınıflandırma a)Bakteriyel ya da tipik b)Atipik c)Anaerobik d)Fırsatçı
• Diğer Sınıflamalar a)Aspirasyon Pnömonisi b)Toplumdan Kazanılmış Pnömoni c)Hastaneden Kazanılmış Pnömoni d)İmmunosupresif Hastalarda Oluşan Pnömoni
• Anatomik Dağılıma Göre Sınıflandırma a)Bronkopnömoni b)Segment Pnömonisi c)İnhalasyon Pnömonisi d)Aspirasyon Pnömonisi e)Lober Pnömoni
BELİRTİ VE BULGULAR • Tipik Pnömoni: Birden yükselen ateş, pürülan balgam, öksürük, plöretik göğüs ağrısı, yorgunluk, dispne, siyanoz, ortopne vardır. • Atipik Pnömoni: kuru öksürük, Belirgin ekstrapulmoner semtomlar( baş ağrısı, halsizlik, miyaljiler, boğaz ağrısı, GİS semptomları) görülür, fizik muayenede raller duyulur.
TEDAVİ VE BAKIM • Etkene göre antibiyotik kullanılır. (Penicilline) • Hastanın bol sıvı alması ve dengeli beslenmesi sağlanır. • Dispne, siyanoz durumlarında oksijen verilmesi, ve oksijen gereksinimini azaltmak için hareket kısıtlılığının sağlanması gerekir
• Derin solunum ve öksürme egzersizleri yaptırılır. • Balgam kontrolü yapılır ve ağız bakımı verilir. • Hastaya uygun pozisyon verilir • Komplikasyon belirtileri gözlenir • Viral pnömonilerde semptomatik tedavi yapılır.
TABURCULUK EĞİTİMİ • Hastanın ilaçlarını düzenli kullanması anlatılır • Solunum ve öksürme egzersizleri öğretilir ve uygulaması sağlanır • Hastaya düzenli kontrollere gelmesinin önemi anlatılır • Aşırı yorgunluk ve kirli hava koşullarından kaçınması söylenir • Sigara ve alkol kullanılmaması anlatılır • Yeterli ve dengeli beslenmenin önemi anlatılır
ATELEKTAZİ TANIM: Akciğer dokusunun bir kısmının (bazen tamamının) kollobe olması, havasız kalması yani büzülmesidir. ETYOLOJİSİ: Atelektazinin temel nedeni sekresyonun, tümörün, bronkospazmın, yabancı cisimlerin yol açabileceği bronşiyal bir obstrüksiyondur.
TANI: Etkilenmiş bölgede krepitasyon ve solunum seslerinde azalma görülür, Akciğer filmi
BELİRTİ VE BULGULAR • • • Dispne Taşikardi, Takipne Hipotansiyon Siyanoz Hipoksemi Plevra ağrısı
• • Öksürük Balgam çıkarma Ateş, halsizlik Hasta yatar pozisyonda solunum yapmakta zorlanır • Anksiyete
TEDAVİ VE BAKIM Tedavide amaç, ventilasyonu düzeltmek, sekresyonun atılmasını sağlamak ve komplikasyonları önlemektir. • Atelektazinin nedeni pnömotoraks ve hemotoraks ise torasentez yapılabilir • Atelektaziye yol açan bronş obstrüksiyonunu ortadan kaldırmak için girişimlerde bulunulur. Bunlar;
• Prodaktif öksürük uyarılır • Sekresyonlar sakşınla temizlenir • Hastaya etkilenen bölgenin yüksekte kalabileceği bir pozisyon verilir. Böylece etkilenen sahadan drenaj sağlanabilir.
• Hastanın derin nefes alması teşvik edilir • Mümkünse bronş tıkanmasına yol açan neden bronkoskopi ile ortadan kaldırılır • Oksijen tedavisi uygulanır • Antibiyotik tedavisi uygulanır
AKCİĞER KANSERİ Akciğer tümörleri sıklıkla primer olarak oluşur.
TANI: Akciğer filmi, BT, MR, bronkoskopi, balgam sitolojisi, torosentez, biyopsi
BELİRTİ VE BULGULAR • • Öksürük Göğüs ağrısı Nefes darlığı Hemoptizi Boyun ve yüzde şişme Yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı Ses kısıklığı Tekrarlayan bronşit ve akciğer enfeksiyonları
TEDAVİ • Kemoterapi • Radyoterapi • Cerrahi tedavi
AMFİZEM • TANIM: Terminal bronşiyollerin distalindeki hava yollarının anormal ve kalıcı genişlemesidir. • ETİYOLOJİ: En önemli etken sigara içmedir. Hava kirliliği, tahriş edici gazların solunması, olumsuz çevresel etkenler nedeniyle oluşur. Bazı akciğer hastalıkları da atelektazi, pnömoni vs. neden olabilir. • TANI: Akciğer filmi, SFT, kan gazları, EKG
BELİRTİ VE BULGULARI • • Öksürük Hırıltılı solunum Bol miktarda pürülan balgam Aralıklı ateş yükselmesi Hemoptizi Dispne Hastada pursed-lips (dudakları büzerek) solunum yapma yardımcı solunum kaslarının kullanılması vardır
• Çomak parmak • Akciğerdeki volüm fazlalığına bağlı olarak göğüs kafesinin ön arka çapı genişler ve fıçı göğüs şeklini alır. • Hiperventilasyon nedeniyle siyanoz geç oluşur • Hasta yatar pozisyonda iken boyun venlerinde dolgunluk • Kalp seslerinin derinden gelmesi • Diyafrağma hareketlerinde azalma ve solunum seslerinde hafifleme
TEDAVİ VE BAKIM • Ventilasyonun geliştirilmesi ve zorlu solunum yükünün azaltılması • Enfeksiyondan korunma ve enfeksiyonun tedavi edilmesi • Pulmoner ventilasyonu arttırmak ve enerji kullanımını azaltmak için fizik tedavi yöntemlerini kullanmak • Solunumu kolaylaştırmak için uygun pozisyon vermek
• Psikolojik destek • Pulmoner rehabilitasyon ve devamlı hasta eğitimi • İlaç tedavisi olarak *Bronkodilatörler *Kortikosteroidler *Merkezi Sinir Sistemi Depresanları *Ekspektoran ilaçlar verilir
TEŞEKKÜRLER…
- Slides: 60