SALIK ETM YETKN ETM r Gr Uzm Berin
SAĞLIK EĞİTİMİ YETİŞKİN EĞİTİMİ Öğr. Gör. Uzm. Berin BAYRAKLI
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar Öğretme Öğrenmeyi sağlama ve rehberlik etme Öğretim Planlı ve programlı öğretme etkinlikleri Eğitim Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yolu ile kasıtlı olarak istendik davranışlar oluşturma süreci Öğrenme Bireyin çevresiyle etkileşimine bağlı geçirdiği yaşantıların örüntüsü olarak oluşan kalıcı izli davranış değişiklikleridir
Öğretme Öğrenme Öğretim Eğitim
Öğrenen Öğreten Kasıtlı a) Örgün eğitim Yetişkin eğitimi Kasıtsız b) Kitle iletişim araçları Kasıtsız c) Bireysel öğrenmeler (kitap vb. ) d) Rastgele öğrenmeler (günlük yaşam)
Öğrenmenin 3 Temel Özelliği *Bir yaşantı ürünüdür, *Kalıcı izlidir, *Öğrenmeler sonucunda bir davranış değişikliği meydana gelir. Öğrenmeler Sonucuna 3 Tür Davranış Değişikliği Olur 1. Bilişsel Davranışlar 2. Pikomotor Davranışlar 3. Duyusal Davranışlar
Sağlık Eğitiminin Önemi Sağlığın korunması, Geliştirilmesi, Sürdürülmesi, Bireylere öz sorumluluk kazandırılması, Bireylere duyarlılık kazandırılması, Hizmette tasarruf sağlanması,
Sağlık Eğitimi �Kişilere sağlıklı yaşam için alınması gerekli önlemleri benimsetmeye ve uygulamaya inandırmak, �Kendilerine sunulan sağlık hizmetini doğru olarak kullandırmaya alıştırmak, �Kendi sağlık durumlarını ve çevrelerini iyileştirmek amacı ile birey olarak ya da topluca karar aldırmaktır.
�Sağlığın geliştirilmesinde sağlık eğitimi, koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli gücüdür. �Alma-Ata bildirgesinde ; temel sağlık hizmetleri kapsamında ve 21. Yüzyılda Herkes İçin Sağlık hedeflerinin büyük bir kısmında; bireylerin yaşamları boyunca sağlığının korunması ve geliştirilmesinde sorumluluk alabilmeleri için eğitilmelerinin gereği vurgulanmıştır.
DSÖ. Herkes İçin Sağlık 11. hedefinde � 2015 yılına kadar, toplumdaki insanların sağlıklı yaşam biçimlerini benimsemeleri ve özellikle beslenme fiziksel aktivite cinsellikle İlgili konularda sağlıklı davranışlarının arttırılması vurgulanmıştır.
� 224 nolu yasada sağlık eğitiminin 1. basamakta verilmesi gerektiği �Aynı yasanın 154 sayılı yönergesi ile ebe, hemşire, doktor ve sağlık memuru tarafından sağlık eğitimi vermesi önerilmektedir.
Sağlık Eğitiminin Amacı �Bireyin ve toplumun gereksinimlerini karşılayacak, �Sağlıklı yaşam için kişilerin sağlıklarını korumalarını ve geliştirmelerini, �Tedavi olanaklarından yararlanmalarını, �Olumlu bir çevre yaratmalarını sağlayacak davranış değişikliği oluşturmaktır.
DSÖ’ye Göre Sağlık Eğitiminin 3 Temel Amacı 1. Bireyleri ve toplumu sağlık sorunlarını kendi çözebilecek düzeye getirebilmek için eğitmek ve bunu alışkanlık haline getirmek. 2. Sağlığın herşeyin üstünde bir değer olduğunu, bu değerin nasıl ve neler ile tehlikeye düşebileceğini bireylere ve topluma anlatmak ve buna inandırmak 3. Bireyleri ve toplumu toplumdaki tüm sağlık kuruluşlarından etkin bir şekilde yararlanmaya alıştırmak.
Sağlık Eğitiminin İlkeleri �Hedef kitlenin oluşturulma �İlgilendirme �Uygulanabilme �Süreklilik �Toplumdaki herkesi kapsamalı �Önderler ve sektörler arası işbirliği �Sağlık hizmetleri ile birlikte sunma �Cezalandırmadan kaçınma �Eğitimcilerin niteliği
Eğitimcilerin niteliği �Halkın sevdiği, tanıdığı ve güvendiği bir olmalı �Toplumun değerlerini, sorunlarını ve beklentilerini bilmeli �Toplumun anlayacağı bir dille konuşmalı �İletişim kurallarına ve beden diline uygun davranmalı �Giyiminde ölçülü ve örnek olmalı �Önyargıları olmadan kişilerin değerlerine ve inançlarına saygılı olmalı �Otoriter bir tavır sergilemeden kişilerin soru sormalarına imkan vermeli. �Geribildirim almalı ve güvenli bir eğitim ortamı oluşturmalı
YETİŞKİN EĞİTİMİ Yetişkin; - Sorumluluk alabilen, - 19 -64 yaş arası, - Karar verebilen, - Ekonomik açıdan bağımsız, - Fiziksel, bilişsel, sosyal, ruhsal açıdan kararlı kişilerdir.
Yetişkin eğitimi yeni bir kavramdır. 1960 sonrası gelişmiştir. Diğer adı “Androgoji”dir. Androgoji Andi= Andi yetişkin agosos= agosos rehberlik Androgoji= Androgoji yetişkinleri öğretmenin bilim ve sanatıdır.
“Bir yıl sonrasını düşünüyorsan tohum ek, Ağaç dik on yıl onra ise tasarladığın, Ama yüzyıl sonrası ise tasarladığın, halkı eğit” eğit Kuan-Şu
Yetişkinin Eğitimi 1. 2. 3. 4. 5. 6. Özgün eğitime devam edememiş ancak belirli bir konuda kursa devam etmek isteyenleri kapsar. Belli amaçları, hedefleri ve hedeflenen davranışları vardır. Plan dahilinde yürütülür. Yetişkinlerin bireysel özellik ve koşulları göz önüne alınır. Eğitim içeriğini ihtiyaçlar belirler. Örgün eğitim kurumları dışındaki herkesi kapsar.
Yetişkinlerin Eğitim Açısından Özellikleri 1. Yetişkinler eğitimin kendi konularıyla bağlantılı olmasını isterler. 2. Eğitime etkin olarak katılmak isterler. 3. Eğitimde değişiklik isterler. 4. Eğitimde olumlu geribildirim isterler. 5. Kişisel kaygıları vardır. Güvenli bir ortama gereksinim duyarlar. 6. Gereksinim duydukları konuları öğrenirler. 7. Pratik düşünürler, bilgi birikimi olan deneyimli kişilerdir
Yetişkinlerin Eğitim Açısından Özellikleri 8. Özgün birey olarak görülmek istenirler. 9. Özgüvenlerini korumak isterler. Benlik duygusu gelişmiştir. 10. Kendileri ve eğitmenleri için beklenti düzeyleri yüksektir. 11. Yetişkinlerin bireysel gereksinimleri göz önüne alınmalıdır. 12. Katıldıkları eğitimin sonuçlarını bilmek isterler
Sağlık Eğitim Yöntemleri A. BİREYSEL EĞİTİM YÖNTEMLERİ *Görüşme *Gösterip yaptırma ( demostrasyon ) Örn; pişik bakımı, emzirme teknikleri, bebek bakımı. . B. GRUP EĞİTİM YÖNTEMLERİ *Anlatma ( takrir ) *Tartışma *Rol yapma ( rol play ) *Beyin fırtınası *Soru-cevap yöntemi
C. TOPLUM EĞİTİM YÖNTEMLERİ ULUSAL DÜZEYDE SAĞLIK EĞİTİM YÖNTEMİ Birinci derecede sorumluluk SB aittir. SB ile birlikte Milli Eğitim-Çalışma-İçişleri, Tarım, Milli Savunma Bakanlıkları , Diyanet İşleri Başkanlığı, Üniversiteler, TRT, Kızılay, Yeşilay ve STK’lardır. -Topluma Sağlıklı yaşama biçimini öğretme -Sağlık sorunlarını çözme -Belli gün ve haftalarda sağlık eğitimi -Bölgesel ve yerel düzeylerde sağlık eğitimi yöntemi
Sağlık Eğitiminde Kullanılan Araç-Gereçler ve Önemi �Eğitim araç-gereçleri; öğrenme sürecini kolaylaştırır. �Anlatılmak istenen anlam/fikir soyutsa, soyut olan şeylerin yerini tutacak ve bunları anlamlı hale getirecek araç-gereçler kullanılmalıdır. �Böylelikle soyut olan fikir/anlamlar somut hale gelir verilen mesajlar doğru algılanır, yorumlanır ve anlam verilir. �Bu amaçla kullanılan materyallere ‘’ eğitim araçgereçleri ‘’adı verilir.
Duyarım, UNUTURUM Görürürüm, HATIRLARIM Yaparım, ANLARIM Çin Atasözü
Beş Duyunun Öğrenmedeki Yeri % 83’ü GÖRME % 11’i İŞİTME % 3. 5’u % 1’i DOKUNMA KOKLAMA TATMA 25
İnsanlar; � � � Okuduklarının % 10’unu İşittiklerinin % 20’sini Gördüklerinin % 30’unu Hem görüp hem işittiklerinin % 50’sini Söylediklerinin % 70’ini Yapıp söylediklerinin % 90’ını hatırlarlar. 26
Eğitimde Kullanılan Araçların Sınıflandırılması Teknoloji İşitsel Araçlar Destekli Araçlar Görsel Araçlar Kitaplar Yazı Tahtaları Resimler Eşyalar/Modeller Grafikler Radyo Teyp Ses Bantları Ses CDleri Projektörlü Araçlar Görsel ve İşitsel Araçlar Film Makinesi Kapalı Devre Televizyon TV+Video Bilgisayar+Projeksiyon cihazı Audio Text Teletext Videotex t Telekonferans Audiokonfera ns Videokonfera ns
Sağlık Eğitimi Planının Aşamaları Eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi Amaçların ve hedef grupların belirlenmesi 1 2 Değerlendirme 6 Eğitim uygulamalarının başlatılması Planın hazırlanışı 3 Planın programlaştırılması 4 5
Planlama Belirli bir amaca ulaşmak için tasarlanan ilkeler, kararlar bütünüdür. Planlamayı belirli ilkeler doğrultusunda yapmamız gerekir. 1. 2. 3. 4. 5. 6. İşlevsellik Esneklik Gerçekçi Uygulanabilir Bilimsel Toplumsal değerlere uygun olmalı
Beklenen Değişiklik 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Gereksinimi karşılamalı Kolay olmalı Gerçekçi ve kazanılır olmalı Gereksinimden doğmalı Sürdürülebilir olmalı Uygulayıcıya bağlı olmalı Sağlam olmalı Planı uygulamadan önce değerlendirilmeli
Planın Hazırlanışı 1. Veri toplama a) b) c) d) Bölgenin genel tanımı Bölgenin demografik ve ekonomik durumu Bölgede işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar Uygulama yapılacak yerlerin belirlenmesi
Eğitim Gereksinimlerinin Belirlenmesi �Raporlardan �İstatistiklerden �Bilimsel araştırma verilerinden �Bireyleri, aileyi ve toplumu kendi mevcut koşulundan gözleyerek �Genel toplantılar yaparak bireylerin sağlık sorunlarını ifade etmesini sağlayabiliriz.
Bireydeki Beklenen • Bilgi • Tutum • Beceri Fark • Eğitim gereksinimi
Amaçların ve Hedef Grupların Belirlenmesi Amaçların Özellikleri �Gözlenebilmeli �Ölçülebilmeli �Anlaşılabilmeli �Açıkça yazılmalı �Son davranışı göstermeli �Bilişsel-psikomotor-duyusal bileşenleri olmalı �Amacı gösteren kriterler olmalı
Amaçların ve Hedef Grupların Belirlenmesi � � � � Demografik özellik Kalkınma Bilgi düzeyleri Tutumları Uzman görüşleri Sağlık uygulamaları İstatistiksel
Planın Programlaştırılması Planlama ile gerçekleşmesi istenen bir işin bölümlerini ya da ayrıntılarını gösteren tasarımlar.
Programlama aşamasında cevaplamamız gereken 10 soru 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Kim? Nerede? Ne zaman? Ne kadar? Niçin? Nasıl? Ne ile? Kimlerle?
Değerlendirme Eğitimin her aşamasında yapılması gereken bir ölçme işlemidir. 1. 2. 3. 4. 5. Amaçlara ne ölçüde ulaşıldığı belirlenir Plan ve programda aksayan yönler bulunur Plan ve programda aksayan yönler giderilir Zaman, insan gücü ve mali kaynaklar en verimli şekilde kullanılır Verilen eğitimin sonraki eğitimlere kaynak oluşturması sağlanır *İlk değerlendirme *Ara değerlendirme * Son değerlendirme
Kaynaklar: Erci B. ( 2009 ) ‘’ Halk Sağlığı Hemşireliği. Göktuğ Basın Yayın Dağıtım ve Pazarlama Özvarış Bahar Ş. ( 2001 ) Sağlık Eğitimi ve Sağlığı Geliştirme. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı. Ankara İşman A. ( 2001 ) Eğitimde Planlama ve Değerlendirme Bayık A. ( 1998 ) Sağlık Eğitimi. Halk Sağlığı Hemşireliği El kitabı. Vehbi Koç Vakfı Yayınları. Özden M. ( 2003 ) Sağlık Eğitimi Ders Kitabı. 2. Baskı. Pozitif Tasarım Yayıncılık. Feryal Matbaası. Ankara.
- Slides: 39