SALIK BLMLER FAKLTES HEMRELK HALK SALII HEMREL HSH
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK /HALK SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ HSH 624 - Geriatri Hemşireliği Doç. Dr. Birsen ALTAY
YAŞLILARA VERİLEN HİZMETLER HSH 624 - Geriatri Hemşireliği Hafta-4
• Küresel anlamda nüfus giderek yaşlanmaktadır. • Yaşlılık problemine karşı ülkeler bir takım önlemler almaya çalışmaktadır. • Bu dersimizde Gelişmiş ülkelerde ve ülkemizde yaşlılara verilen hizmetler sunulacaktır.
Yaşlılara Verilen Hizmetler 1. Hastaneye Dayalı Hizmetler: • Yaşlıların bakım, tedavi ve rehabilitasyon birimlerinin olduğu Geriatri Hastaneleri: • Sub Akut Bakım Üniteleri: • Son Dönem Hastaneleri: (Hospice bakım) • Gündüz Hastaneleri: 2. Uzun Vadeli Bakım Hizmetleri (Bakım Evleri-Nursing Home) 3. Evde Bakım Hizmetleri 4. Yaşlılara Sunulan Sosyal Hizmetler
Dünyada Yaşlılık Hizmetleri 1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Yaşlılara özel hizmet veren hastanelerde çeşitli isimler altında hizmet yürütülmektedir. ► Genellikle bu hastanelerde hemşire, doktor, farmakolog, sosyal çalışma, rehabilitasyon terapistleri ve ruh sağlığı uzmanları görev yapmaktadır
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Yaşlıların bakım, tedavi ve rehabilitasyon birimlerinin olduğu Geriatri Hastaneleri: ► Burada verilen hizmetin odak noktası sağlık problemi olan yaşlıların fonksiyonlarını mümkün olduğunca en üst düzeyde tutmaktır. ► Genellikle bu hastanelerde hemşire, doktor, farmakolog, sosyal çalışma, rehabilitasyon terapistleri ve ruh sağlığı uzmanları görev yapmaktadır
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Sub Akut Bakım Üniteleri: Çoğu hastaneler ve bakım evlerinin kendi imkanlarıyla kurdukları bakım üniteleridir. ► Bu üniteler insanlar kısa süreli kaldıkları yerlerdir.
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Sub Akut Bakım Üniteleri: • Genellikle kronik hastalara, nekahat döneminde olan hastalara ya da cerrahi sonrası hastalara hizmet verir. • Burada da kişilere hemşirelik hizmetleri verilir ama hastaneye yatırılmazlar.
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Sub Akut Bakım Üniteleri: • Subakut üniteler genellikle rehabilitasyon programları, sosyal aktiviteler ve gözlem yapma (izleme gibi)gibi hizmetleri vermektedir. • Buradaki hizmetlerdeki amaç kişilerin daha kısa sürede taburcu olmalarını sağlamaktır
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Son Dönem Hastaneleri: (Hospice bakım) • Terminal dönemdeki hastalar için ve onların aileleri için verilen bir bakım hizmetidir. • Burada yaşlılara tıbbi bakımdan ziyade semptomatik bakım verilmektedir. • Hospice bakımının amacı mümkün olduğu kadar kişilerin ağrısız ve rahat bir ortamda yaşamlarının sürdürülmesidir.
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Son Dönem Hastaneleri: (Hospice bakım) • Ölüme yakın olan kişi ve ailelerine bu ünitelerde fiziksel, sosyal ve ruhsal bakım hizmeti doktor, hemşire, sosyal çalışmacı ve din adamlarından oluşan bir ekip tarafından verilmektedir.
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Gündüz Hastaneleri: • Yaşlı kişilere bakım veren günlük bakım merkezleridir. • Genellikle bu ünitede mental ve fiziksel fonksiyon bozukluğu olan kişilere tıbbi bakım hizmeti verilir. • Yaşlıların bozulan fonksiyonel yeteneklerini geliştirmek ya da sürdürmeyi amaçlar. • Hizmet alanlar genellikle kavrama bozukluğu, depresyon ve fonksiyonel bozukluğu olan demanslı kişilerdir.
1 - Hastaneye Dayalı Hizmetler: Gündüz Hastaneleri: • Bu kişiler aile üyeleri çalıştığında ya da bakmak için uygun olmadıklarında gün boyunca yalnız kalamayacak olan kişilerdir. Bu nedenle günlük bakım programına gelirler ve akşam eve dönerler.
2 -Uzun Vadeli Bakım Hizmetleri (Bakım Evleri-Nursing Home) • Uzun Vadeli Bakım, bakım evlerinde sunulan bakım hizmetidir. • Bakım evleri uzun vadeli bakım ihtiyacı olan yaşlılar için en uygun bakım üniteleridir. • Burada çeşitli alanlarda tıb, hemşirelik, kişisel ve sosyal bakım gibi hizmetler süreklidir. • Yaşlılar burada ölene kadarda kalabilirler.
3 - Evde Bakım Hizmetleri • Evde sağlık bakımı ve ev kadını hizmetlerini içerir. • Günlük yaşamında yardıma ihtiyacı olan yaşlıların kurum bakımını geçiktirme ve önlemek için evde verilen hizmetlerdir • Evde bakım sağlık bakım ihtiyaçlarını karşılamada yardıma gereksinimi olan insanlar için, evde destek hizmeti sağlayan bir sağlık alanıdır.
Evde bakım’da verilen hizmetler : • • • Hemşirelik Hizmetleri, Fiziksel Terapi, Meşguliyet Terapisi, Konuşma Terapisi, Sosyal Çalışma, Beslenme Danışmanlığı Bazı Tıbbi Uygulamalar Ve Aletlerin Denetimi Gibi Hizmetleri İçerir.
4 - Yaşlılara Sunulan Sosyal Hizmetler • Bu hizmetler hemşire organizasyonu tarafından ya da evde sağlık bakım şirketleri tarafından sağlanır. • Evinde tek başına ya da ailesi ile birlikte kalan yaşlılara sunulan destek hizmetleridir.
• Yaşlı merkezleri: yaşlıların sosyal ve eğlence ihtiyaçlarını karşılamak için 1940 larda kurulmuş çok amaçlı merkezlerdir. • Eğlence, eğitim, danışmanlık, terapi, sıcak yemek verme ve bakım sunma gibi hizmetleri içermektedir.
Bazı ülkelerde bu kapsamda sunulan hizmetlerin bazıları şunlardır: • • • Beslenme hizmetleri Yemek hazırlama hizmetleri Ziyaret hizmetleri Telefon hizmetleri Kapıcı programları Günlük ev işleri hizmetleri Taşıma -refakat hizmetleri Acil cevap hizmetleri Evi paylaşma Yaşlı apartmanları Pansiyon hizmetleri gibi hizmetlerde verilmektedir.
Türkiye’de Yaşlı Bakım Hizmetleri • Türkiye ‘de yaşlıların devletçe korunması, yaşlılara • devlet yardımı ve sağlanacak diğer haklar ve kolaylıklar 1982 Anayasasının 61. Maddesiyle güvence altına alınmıştır. • Anayasanın bu hükmü doğrultusunda hazırlanan 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile sosyal hizmetlere ilişkin faaliyetlere devletin denetim ve gözetiminde halkın gönüllü katkı ve katılımı da sağlanarak bir bütünlük içinde yürütülmesi esası getirilmiştir.
Türkiye’de Yaşlılara sunulan hizmetler • 1. SGK Hizmetleri ve Emekli Dul Yetim Maaşı Alan Yaşlılar • 2. Engelli Evde Bakıma Destek Aylığı Sosyal Yardımı Alan Yaşlılar • 3. 2022 Sayılı Kanun Kapsamında Yaşlılara Yapılan Yardımlar (10/7/1976 tarih ve 15642 sayılı 65 Yaş aylığı • 4. Eşi Vefat Eden Yaşlı Kadınlara Yapılan Yardımlar • 5. Sosyal Yardım Dayanışma Vakfı Tarafından Yaşlılara Yapılan Yardımlar • 6. Genel Sağlık Sigortasından Ücretsiz Yararlandırılan Yaşlılar
Türkiye’de Yaşlılara sunulan hizmetler • 7. Yaşlılara Yönelik Ücretsiz Veya İndirimli Seyahat Desteği • 8. Vakıflar Genel Müdürlüğünün Yaşlılara Yönelik Yardımları • 9. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının (ASPB) Sosyal Ekonomik Destek Yönetmeliği Kapsamında Yaşlılara Yapılan Sosyal ve Ekonomik Yardımlar • 10. Yaşlılara Yönelik Diğer Hizmetler ve Mali Avantajlar • 11. Yerel Yönetimlerin Yaşlılara Yönelik Hizmetleri • 12. ASPB Yaşlı Destek Programı (YADES) • 13. Ulusal Yaşlanma Eylem Planı / Uygulama Programı • 14. Sağlık Bakanlığı Evde Sağlık ve Yaşlı Hizmetleri
Türkiye’de Yaşlılara sunulan hizmetler 16. Yaşlı Hizmet Merkezleri, Yaşlılara Yönelik Gündüzlü Hizmetler ve Evde Bakım Hizmetleri 16. 1. Gündüz Bakım Hizmetleri- demanslı, alzeimerli yaşlılar 16. 2. Gündüz Dayanışma Hizmetleri- zihinsel sorunu olmayan 16. 3. Evde Bakım ve Evde Bakıma Destek Hizmetleri
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Yatılı Kurum Hizmetleri • Ülkemizde, yaşlılara yönelik yatılı kurum hizmetleri • SHÇEK’e bağlı faaliyet gösteren Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri ile Özel Huzurevleri ve • Yaşlı Bakım Merkezleri ve Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları • Bünyesinde açılan Huzurevleri eliyle sunulmaktadır • Yaşlı Hizmet Merkezleri ile de gündüzlü hizmet sunmaktadır.
• SHÇEK Genel Müdürlüğüne bağlı Huzurevleri ve Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezlerinde ekonomik durumu iyi olan ve sosyal yönden yoksunluk içinde bulunan yaşlılarımıza ücretli, ekonomik yönden yoksunluk içinde bulunan ve • 1005 sayılı Kanun gereği İstiklal Madalyası verilen yaşlılarımıza ise ücretsiz yatılı bakım hizmeti sunulmaktadır
Gündüzlü Hizmetler; Yaşlı Dayanışma Merkezi • Akıl ve ruh sağlığı yerinde olan, tıbbi bakıma ihtiyacı • olmayan ve her hangi bir özrü bulunmayan yaşlının bakımı • ile ilgili olarak hane halkının tek başına veya diğer destek • unsurlarına ( komşu- akraba) rağmen yetersiz kaldığı durumlarda yaşlıların evde yaşamlarını devam ettirebilmeleri • için yaşam ortamlarının iyileştirilmesi, günlük yaşam faaliyetlerine yardımcı olunması hedeflenmektedir.
Türkiye’de Yaşlı Hizmet Merkezleri • Yaşlı hizmet merkezleri ile ‘’Gündüzlü Bakım Hizmeti” • “Evde Bakım Hizmetleri” Yaşlı Hizmet Merkezleri/ Yaşlı dayanışma merkezi • Ankara Emek • Çanakkale YHM • İzmir Nebahat Dolman YHM • Eskişehir YHM • Kırıkkale Gün Işığı • toplam 5 Yaşlı Hizmet Merkezimizde toplam 734 kadın, 217 erkek olmak üzere toplam 951 sağlıklı yaşlıya dayanışma hizmeti sunulmaktadır
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Hizmetleri • Sosyal güvenliğin herkes için temel bir hak olduğu 1982 anayasasında belirtilmiştir ve yaşlıların korunmasına ilişkin maddeler de bu anayasa da yer almaktadır. • Böylece sosyal güvenlik sistemi içerisine alınan yaşlıların, maddi risklere karşı korunmaları amaçlanmış ve yaşlılara aylık gelir, sağlık yardımları ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere de sağlık yardımı yapılması sağlanmıştır (DPT-2741, 2007).
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Hizmetleri • Yaşlılara sağlanan sosyal güvenlik hakları yapılan reformla birlikte 5510 sayılı, • Sosyal Sigortalar ve • Genel Sağlık Sigortası Kanunuyla sağlanmaktadır. • 65 yaş aylığı olarak bilinen bu uygulama, son derece geniş kapsamlı kamu sosyal güvenlik harcaması olup, iyi bir sosyal güvence örneğidir
Türkiye’de Yaşlılara verilen hizmetler • Türkiye’de Yerel Yönetimlerce Verilen Hizmetler • Belediye huzur evleri: (Anayasanın 127’nci maddesi ve 1580 sayılı Belediye Kanunun 1’nci maddesine göre açılan) • Yerel yönetimlerce verilen hizmetler kapsamında yardıma muhtaç olan yaşlıların barınması için; • Huzurevi yapılmakta, • ücretsiz muayene ve ilaç yardımı sağlanmakta, • gıda yakacak yardımı verilmekte, • belediye otobüslerinden ücretsiz veya indirimli yararlanmaları sağlanmaktadır.
Türkiye Kızılay Derneği Tarafından Verilen Hizmetler • Yaşlının gayrimenkul bağışında bulunması durumunda evde bakım hizmetleri verilmektedir. • Evde bakım hizmetleri almak isteyen yaşlılara evlerinde sağlık hizmetleri verilmekte, odun, kömür yakacak ihtiyaçları her türlü masrafları ve bakıcı kadın ücretleri dernek tarafından karşılanmaktadır. • Derneğe ait Akçakoca, Edremit, Bandırma ve Şişli’de toplam 260 kapasiteli dört huzurevi bulunmaktadır(DPT-2741, 2007).
Türkiye’de Sivil Toplum ve Özel Kuruluşlarca Götürülen Hizmetler • • Sivil toplum kuruluşlarınca götürülen hizmetlerden Geriatri Vakfı, Geriatri ve Gerontoloji Derneği, Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi (GEBAM), Geriatri Fizyoterapistleri Derneği, Milli Eğitim Sağlık Eğitimi Vakfı (MESEV), Türkiye Güçsüzler ve Kimsesizlere Yardım Vakfı, Türkiye Yaşlılık Konseyi Derneği (TURYAK) ve Türkiye Aile Planlaması
Kaynaklar • Ü. Tanman Zıplar. Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 6(2): 173 -194 • Ümmügülsüm Tanman Zıplar. Dünyada ve Türkiye’de Yaşlılık Hizmetleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015; 6(2): 173 -194. • Abdurrahman Çohaz. Türkiye’de Yaşlı ve Yaşlılara Sunulan Bakım Hizmetleri. Akademik Geriatri 2010. • Bülent Karakuş. Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Hizmetler, Kurumsal Yaşlı Bakımı Ve Kurumsal Yaşlı Bakımında İllerin Durumu. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. ISBN: 9786052024102. Ankara 2018
- Slides: 33