SALIK BLMLER FAKLTES HEMRELK BLM Mikrobiyoloji ve Parazitoloji

SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ Mikrobiyoloji ve Parazitoloji Dr. Öğr. Üyesi Mehtap ÜNLÜ SÖĞÜT

Mikroorganizmaların Sınıflandırılması, Genel yapı özellikleri Mikrobiyoloji ve Parazitoloji Hafta 1

�Dünyamızda bizimle birlikte binlerce tür canlı yaşar. Bunların birçoğunu gözlerimizle görürüz. Bir de, çıplak gözle göremediğimiz ancak, mikroskopta yüzlerce veya binlerce defa büyüttükten sonra görülebilen canlılar vardır. �Bunlara "mikroorganizma" veya kısaca "mikrop" denilmektedir. Bu canlılardan bahseden bilim dalına da "mikrobiyoloji" adı verilir. Başustaoğlu, A. , Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

• Mikrobiyoloji; mikroorganizmaların şeklini, hücre yapısını, genetik yapısını, beslenmesini, kimyasal aktivitelerini, sınıflandırılmasını ve tanımlanmasını, tabiattaki dağılışı ve faaliyetlerini, birbirleri ile ve diğer canlılarla olan ilişkilerini, çevrede fiziksel ve kimyasal değişiklikleri yapabilme yeteneklerini inceleyen bilim dalıdır. Başustaoğlu, A. , Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

• Louis Pasteur (1822 -1895) • Robert Koch (1843 -1910) Koch Postülatları • Alexander Fleming (1881 -1955)

MİKROORGANİZMALARIN BÜYÜKLÜĞÜ • Mikroorganizmaların büyüklüğünü ölçmede μm kullanılır (mm’nin 1/1000’i). Örnekler: • ** Hücre içinde yaşayan Rickettsia 0. 2 -0. 5 ilâ 1. 5 μm • ** Büyük basil olan Bacillus anthracis 1. 0 -1. 3 X 3. 0 -10 μm • ** En büyük virüslerden pox virüsü 0. 25 -0. 3 μm • ** En küçük virüs poliomiyelit (çocuk felci virüsü) 25 nm • ** Lenfosit çapı 10 μm Topcu, AW. , Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

MİKROORGANİZMA GRUPLARI • Yüksek canlılarda olduğu gibi mikroorganizmalar da, belirli özellikleri esas alınarak; 1. Bakteriler 2. Algler 3. Funguslar 4. Protozoonlar olmak üzere dört büyük gruba ayrılırlar Topcu, AW. , Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

Mikroorganizmaların Sınıflandırılması �Sellüler 1. Tek Hücreli a. Ökaryotik Algler Protozoonlar Mantarlar • Asellüler Virüsler Viroidler Prionlar b. Prokaryotik Archaebacteria Cyanobacteria Bakteriler 2. Çok Hücreli Helmintler ve artropodlar Topcu, AW. , Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

• Mikroorganizma hücre yapıları 1. Prokaryot (ilkel çekirdekli) 2. Ökaryot (gelişmiş çekirdekli) Topcu, AW. , Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

Mikroorganizmalarda Hücre Yapısı: • Ökaryot hücrelerin çekirdeği (nükleus) ve prokaryot hücrelerin nükleoidi sitoplazma ile çevrilidir • Genetik materyal içermektedir • Hücre protein sentezi ve enerji üretimini kendisi gerçekleştirir • Virüsler ise protein sentezi ve enerji üretimi için konak hücreye bağımlıdır Topcu, AW. , Söyletir, G. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2017.

Nükleik Asit Yapısı • Prokaryotik ve ökaryotik hücreler genetik materyal olarak DNA ve RNA’yı birlikte içerir • Virüsler ise DNA veya RNA’dan birisi bulundurur Başustaoğlu, A. , Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

Çoğalma Şekli • Bakterilerin çoğalma sürecinde ana hücre bölünerek iki yavru hücre yapar • Bakteriler konak hücre dışında çoğalabilirler • Virüsler yalnız konak hücre içinde çoğalabilirler Başustaoğlu, A. , Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücre Özellikleri Özellikler Prokaryotik Hücre Ökaryotik Hücre Nükleer membranlı DNA Yok Var Nükleus membranı ve nükleolus Yok Var DNA Bir tek kapalı Histon proteinleri ile bağlı Ribozom 70 S 80 S Kromozom sayısı Birden çok Mitokondri ve lizozom Yok Var Golgi Yok Var Endoplazmik Retikulum Yok Var Hücre Duvarı Var (peptidoglikan içerir) Yok Başustaoğlu, A. , Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016

Tıbbi Önem Taşıyan Mikroorganizmaların Karşılaştırılması Özellikler Viruslar Bakteriler Mantarlar Protozoonlar Hücre - Var Var Ortalama ölçü (µm) 0. 02 -0. 2 1 -5 3 -10 15 -25 Nükleik asit DNA yada RNA DNA+RNA Çekirdek tipi Yok Prokaryotik Ökaryotik Ribozom Yok 70 S 80 S Mitokondri Yok Var Dış yüzey yapısı Protein kapsid ve lipoprotein zarf Peptidoglikanlı sert duvar Kitinli sert duvar Esnek membran Hareket Yok Bazılarında var Yok Pekçoğunda var Çoğalma şekli İkiye bölünmez İkiye bölünerek eşeysiz Bölünerek, eşeyli veya eşeysiz İkiye bölünerek eşeyli veya eşysiz Başustaoğlu, A. , Us, AD. Tıbbi Mikrobiyoloji. 2016