SALIK BLMLER FAKLTES BESLENME VE DYETETK BLM r

SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ Öğr. Gör. Dr. Canan Asal Ulus

BESLENMEYE GİRİŞ II

SU • Yalnızca iyi performans için değil yaşam için de oksijenden sonra en önemli ögedir. İnsan oksijen olmadan birkaç dakika , susuz birkaç gün, yemek yemeden birkaç hafta yaşayabilir. • Suyun vücuttaki görevleri: • İyi bir taşıyıcı ve metabolizmada yardımcıdır. • Isı düzenleyicidir. • Vücutta hücre içinde olan kimyasal olaylar yaşam için gerekli enerjiyi sağlar. Su bu olayların oluşturduğu ortam yani aracıdır.

SODYUM, KLOR ve POTASYUM

Vücutta Dağılımı ve Görevleri • Vücut mineral içeriğinin % 2’sini sodyum, % 5’ini potasyum ve %3’ünü ise klor oluşturur. Sodyum, klor ve potasyum tüm vücut sıvılarında ve dokularda bulunur. Bu elementlerin vücuttaki en önemli görevleri vücut su dengesini, asit-baz dengesini ve kas çalışmasını sağlamaktır. • Sodyum, klor ve potasyum ince barsaklardan emilir, idrar, dışkı ve terle atılır. İshal, kusma, aşırı idrar yapma, aşırı terleme ile vücuttan bu mineraller kayba uğrar.

En Çok Bulunduğu Besinler • Sodyum ve klorun temel kaynağı tuzdur. Ayrıca her besin belirli oranlarda sodyum içermektedir. • Meyvelerde sodyum oranı çok düşüktür. Diyetle süt, et, tahılların, taze sebze ve meyvelerin yeterli düzeyde tüketimi ile potasyum ihtiyacı karşılanır. • Salamura edilmiş ve bazı işlenmiş besinlerde tuz miktarı yüksek oranda bulunur.

Günlük Sodyum, Potasyum ve Klor Gereksinmesi • Normal bir diyetle sodyum, klor ve potasyum ihtiyacı karşılanır. Kişilerde kan basıncı yükseldiğinde (hipertansiyon) sodyum (tuz) kısıtlaması gerekir. • Günde 2 -3 gram sodyum, 2 -4 gram potasyum yetişkinler için yeterlidir. Günlük tuz tüketimi 6 gramı geçmemelidir. • Bu miktarda tuz 2. 4 gram sodyum sağlar ve normal koşullarda yetersizliği söz konusu değildir.

Tablo: Önemli Minerallerin Günlük Gereksinimleri Kaynakları ve Etkileri. Min adı kaynak Fonks. yetsizliği fazlalığı Sodyum Tuz, Süt ve ürünleri Sinir uyarımı, kas çalışmaları, asit-baz dengesi Kramplar, iştah azalması, uyumsuzluk Yüksek tansiyon

Tablo: Önemli Minerallerin Günlük Gereksinimleri Kaynakları ve Etkileri. Min adı kaynak Fonks. yetsizliği fazlalığı Potasyum En iyi kaynakları: kahve kurubaklagiller yeşil yapraklı sebzeler Orta: Diğer sebzeler taze meyveler sert kabuklu meyveler Düşük: Et Süt Sıvı dengesi, Sinir-kas aktivitesi, Glikojen oluşumu, Protein sentezi, Fazlası toksik, Kan basıncını düzenleyici. Kalp atışında bozulma Kas yorgunluğu ve zayıflığı Kasılmalar, kramplar Solunum yetersizliği Zihin karışıklığı Kaslarda yorgunluk Kalp durması

KLOR * İnsanlar Klor Gereksinmesini Sofra Tuzundan Karşılar. ** Hücre Dışı Sıvının Temel Anyonudur. *** Na İle Birlikte Su Dengesi Ve Ozmotik Basıncın Sürdürülmesinde Etkindir. *** Asit-baz Dengesinin Korunmasında Tampon Rol Alır. **** Vücutta Klor Miktarı Potasyum Miktarı İle İlgilidir. Birinin Yetersizliğinde Diğerinde De Yetersizlik Görülür. ****** Günlük En Az 750 mg Alınmalıdır.

Kaynaklar Baysal A. Beslenme. Hatipoğlu yayınevi. Ankara