SALIK BLMLER ENTTS Ruh Sal ve Hastalklar Hemirelii

SAĞLIK BİLİMLERİ ENTİTÜSÜ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı PHŞ 616 -İstismara maruz kalmış çocukla görüşme Dr. Öğr. Üyesi Oya Sevcan ORAK

İSTİSMARA MARUZ KALMIŞ ÇOCUKLA GÖRÜŞME PHŞ 616 -ÇOCUK İHMALİ VE İSTİSMARI

Hemşirelik yaklaşımında öncelikli hedefler; • istismarın tekrar ortaya çıkmasını önlemek, • çocuğa güvenli bir ortam sağlamak, • yaşanan travmanın yarattığı fiziksel ve psikososyal sorunları azaltmak, • ebeveynlerin işlevselliğini arttırmak ve çevreyi stresörlerden arındırmaktır.

• Bu nedenle istismara uğrayan bir çocuğa psikososyal bakım veren hemşirenin öncelikle çocukla dostça, uyumlu ve güven üzerine temellenen bir ilişki kurması son derece önemlidir.

SENİ ANLIYORUM ! • Çocuklarla iletişim özel bir beceri gerektirir. • Kırılgan çocuklarla iletişimde çok daha dikkatli ve özenli olunmalıdır. Onları anlamak için hazır mısınız ?

Güvenli ve iyileştirici bir iletişim “Sana inanıyorum” Güven tazeleyin “sana yardım etmek istiyorum”

İYİ BİR GÖZLEMCİ OLABİLMEK çocukları tanıyabilmek. . Çocuklar Neden İstismar Edildiklerini Söylemezler! • Kendilerine inanılmayacağını düşünürler. • Başlarının belaya gireceğinden korkarlar. • İstismarcının tehdidinden korkarlar. • İstismarcıyı korumak isteyebilirler; istismarcıyı sevebilir ama yaptıklarını sevmezler. • Nasıl anlatılacağını bilmeyebilirler. Cinsel davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler • Büyükleriyle (otorite ifade edenlerle) cinsel konuları konuşmaktan utanabilirler.

SEN BENİM İÇİN ÖNEMLİSİN • Çocukla iletişimin nasıl başladığı, nasıl biteceğinin de göstergesidir. • Öncelikle görüşmeyi yapacak kişinin fiziksel ve ruhsal acıdan hazır olması gerekir. İLK KARŞILAŞMA

Uygun ortam, uygun zaman • Çocukla özel olarak konuşmak için uygun bir ortam oluşturun. Çocuğun bu ortamda kendisini güvende hissetmesi iletişimi kolaylaştırır. • Uygun bir mesafede oturun çok yakın yada çok uzak olmamalı. . • Mümkün olduğunca aynı kişi çocukla iletişim kurmalı

Önce çocuğu tanıyın • Okulu, ailesi vb. . Genel konuşmayla başlanmalı • İstismar ve şiddet hemen sorgulanmamalı • Açık uçlu sorular tercih edilmeli • Neden ve Niçin’li sorular yargılayıcı olabilir. . • Doğru kelimeler seçin

Çocuğa onunla niçin görüşüldüğü açıklanmalı • Örneğin; “Benim adım Oya ve görevim çocuklara üzüldüklerinde veya sorunları olduğunda yardımcı olmak. Çalıştığım kurumun adı ……. Burada çocuklara ve diğer insanlara yardım eden …. . kişi daha var. Benim işim senin güvende olmanı sağlamak. Seni dinlemek ve eğer yardıma ihtiyacın varsa nasıl yardım alacağın hakkında bilgi vermek istiyorum. ”

Görüşme süresi. . • 9 yaşının altındaki çocuklar için 30 dakika • 10 - 14 yaş arası çocuklar için 45 dakika • 15 -18 yaş arası çocuklar için 1 saat

İletişimde dokunmak önemlidir… • Kırılgan çocuklarımızla iletişimde dokunmayı çok dikkatli kullanmamız gerekir. İzinsiz lütfen dokunmayın. .

Duygularınızı ve beden dilinizi kontrol etmelisiniz • Çocuğun size anlatacağı şeyler karşısında çok yoğun duygular yaşayabilirsiniz ancak duygularınızı kontrol edebilmeniz önemli. . TARTIŞMA Duygularınızı kontrol edebilir misiniz?

Kelimelerin yetersiz kaldığı yerde… • İyi bir dinleyici olun • Sorgulama değil çocuğu anlamaya çalıştığınızı unutmayın • Çocuğun kafasını karıştırmayın sade ve anlaşılır cümleler kurun

Çocuğu konuşmaya devam etmeye teşvik edecek kelimeler kullanın: • “Bunun hakkında biraz daha konuş. ” • “…. ile neyi kastettin? ” • “Bana bir örnek ver. ” veya “Bana tarif et. ” • “Devam et…” • “O zaman ne oldu? ”

Tutamayacağınız sözler vermeyin • Çocuk sizinle şartlı konuşabilir. Söyleyeceklerimi kimseye söyleme… • TARTIŞMA Doğru olan nedir ?

İçten ve samimi ve sabırlı olabilmek. . • Takdir edin , cesaretlendirin, yargılamayın

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Cümle tamamlama… • Duyguları yansıtabilmesi için cümle kurulup eksik olan kısmı tamamlaması istenebilir. Örneğin; – Çocuk: Kimseye bir şey anlatmadım. – Hemşire: Kimseye bir şey anlatmadın çünkü……. – Çocuk: …. . Çok korktum. – Hemşire: Çok korktun çünkü…….

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Yansıtma… • Çocuğun dışa vurduğu duygular fark edilmeli ve bu duygular çocuğa davranışları hakkında içgörü kazandıracak şekilde geri yansıtılmalıdır. Örneğin; “Buradaki insanların sana zarar vereceğinden korktuğunu söyledin. Buradan gitmek istemenin sebebi bu mu? ”

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Rol Değiştirme… • Çocuktan hemşire rolüne girerek kendisini anlatması istenir. • Örneğin; “Ayşe Durak” isimli çocuğa “Hemşire Durak, lütfen bana sohbet ettiğiniz/görüştüğünüz Ayşe’yi anlatır mısınız? ” denilerek çocuğun kendisini değerlendirmesi sağlanabilir.

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Üç Dilek… • Çocuğa üç dilek şansı olsaydı bunun ne olacağı sorularak düşsel isteklerini açığa çıkarmasına destek olunabilir. • 1…… • 2…… • 3……

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Öykü anlatma… Öykü tamamlama… • Çocuktan bir konu ile ilgili öykü anlatması, başlamış bir öyküyü sürdürmesi, gösterilen resimlerden bir öykü oluşturması istenebilir. • Diğer bir teknikte hemşire ve çocuğun ortak öykü anlatmasıdır. • Örneğin; çocuk arkadaşlarıyla oynayamayan bir çocukla ilgili öykü anlatır. Hemşire de tedavi olup güçlenen bir çocuğun arkadaşlarıyla buluşmasını konu alan bir öyküyle çocukta farklı bakış açıların gelişmesine ve umudun devam etmesine destek olur

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Eğer… • Çocuğun farklı durumları değerlendirmesini ve problem çözme becerisi geliştirmek için “eğer” ile başlayan sorular sorulur. – Örneğin; Çocuk: «Bana hep kimseye söyleme derdi. Ben de söylemedim» Hemşire: «Eğer birine söylemiş olsaydın ne olurdu? »

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Duygu Skalası… • Bir duygusunu ifade etmesinde kolaylık sağlamak için numaralardan ya da duyguları ifade eden suratlardan/görsellerden faydalanılabilir. – Örneğin; «Arkadaşlarınla aran nasıl? » sorusuna 0 ile 10 arasında numara vermesinin istenmesi.

Oyun ve Yaratıcı Drama Tekniklerini Kullanın… Diğer Teknikler… Kelime Oyunu… Bir Konu… İyi ve Kötü Spontan Oyun… Özellik… Yönlendirilmiş Oyun… Resim… Mektup…. Müzik…. şarkı… Model …. Şiir…

Çocuk dostu sözsüz iletişim tekniklerini kullanın • Yönlendirmesiz teknikler: “istediğin bir resim çizebilirsin” • Yönlendirilmeli teknikler: “evinizde yaşayan insanları çizebilir misin? ” , “en mutlu olduğun günü çizebilir misin? ”

• Günlük faaliyetlerini çizdirme • Güvenlik çemberi çizdirme • Oyuncak bebek kullandırma

Çocuğa Zarar Vermeyin • Utandırmayın… • Tehditkar olmayın…. • Çocuğun kullanmadığı kelimelerle iletişim kurmayın… • İstismarcı hakkında kötü konuşmayın… • Aceleci olmayın… • Baskıcı olmayın…. • Çok soru sormayın….

Çocukları güçlendirin • “Bunu anlatmakla çok doğru bir şey yaptın. ” • “Başka çocuklar da aynı durumda olsa onlara ne yapmalarını söylersin? ” • “Bunu bana anlatacak kadar güçlüsün” • “Sana inanıyorum”

Faydalı olabilecek sorular • Biri hiç seni şaşırtacak ve korkutacak şekilde dokundu mu? • Sana nasıl dokunulduğunu bana anlatır mısın? • Sonra ne olduğunu söyler misin? • Kendi kelimelerini kullan. Yavaş konuşman sorun değil.

İpuçlarını kaçırmayın. . • Çocuğun beden dilini okumak önemli ipuçları verecektir. Görüşme esnasında çocuğun hareketlerini değerlendirin. • Kendi beden dilinizin farkında olun.

VAKA 1 Örnek Vakalar • Son derece etkilendiğim ve içinden çıkamadığım bir olayı paylaşmak istiyorum. 3 -4 sene önce ilimizde çok ses getiren bir olay olmuştu. Babasından çocuk doğuran bir kız evde doğum yapması için zorlanmış ama doğum olmayınca korkup hastaneye getirilmiş. Hastaneye getirilince annenin ve yanındakilerin şüpheli davranışları araştırılınca olay bize intikal etti. Adli süreçten sonra baba hapis cezası aldı. Kız ve bebekle ilgili de görüşmemeleri için karar vardı. Bir süre sonra kız bebeğiyle birlikte yanımıza geldi. Yabancı birisinden bahsediyormuş gibi “……. Beyi görmek istiyorum. Nasıl görebilirim? ” diye sordu. İlk önce kimden bahsettiğini anlamadık. Sonra babasından bahsettiğini anlayan polis arkadaşlarımdan birinin • “Allah kahretsin öyle babayı! O pis herif cezasını aldı. Bir daha sana zarar veremeyecek…. . demesi üzerine

“Hayır! O beni de bebeği de çok severdi. Ayrıca o benim eskiden babamdı. Şimdi kocam” dedi. Kızdan böyle bir tavır hiç beklemiyorduk, hepimiz çok şaşırdık. EMNİYET PERSONELİ

NE SÖYLEDİĞİNİZ KADAR NASIL SÖYLEDİĞİNİZ DE ÖNEMLİ… VAKA 2 “Kurumdan, çocuklara mahremiyet ve cinsel istismardan korunma konusunda eğitim vermem istendi. Kurumdaki çocukların hepsi cinsel istismar, bir çoğu da ensest mağduruydu. Çocukların en küçüğü 12 en büyüğü 16 yaşındaydı. Mahremiyetin sosyal öğrenme yoluyla öğrenilmesi gerekiyordu ve önemli derecede ailede verilmesi gereken bir eğitimdi. Cinsel istismardan korunma konusu da bu grup için son derece hassas bir konuydu. Eğitime “BENİM BEDENİM! BENİM KURALLARIM” adını verdim ve içerikte istismarcı gibi kavramları kullanmadım. Ancak bu temaların hepsini işledim.

Mahremiyet eğitimini daha çok onların tartışma yaparak sonucu kendileri bulacakları şekilde işledim. Direktiflerde bulunmadan grup tartışmalarını yöneterek, rol playing yaparak, özetleme ve değerlendirme yolu ile mahremiyet eğitimi kısmını tamamladım. Beden güvenliği, dokunuşlar, güvenlik kuralları gibi konulara geldiğimde daha büyük yaş grubu çocuklardan biri “Hayır! Bana dokunma diye bağırsaydım dokunmayacak mıydı? ” dedi

Kendisini suçladığını anladım. Bunun onun hatası olmadığını söyledim. Böyle bir durumda yapılması gereken en önemli şeyin güvendiği birisine her şeyi anlatmak olduğunu söyledim. Ayrıca bu bilgileri bütün çocukların öğrenmesinin önemini anlattım. ” AKADEMİSYEN HEMŞİRE

VAKA 3 “Anaokulu öğretmeniyim. Dönemin başından beri devam eden bir erkek öğrencimin birkaç gündür sessizleştiğini, bakışlarını kaçırdığını, iletişimde kısa cevaplar kullandığını ve dalgınlaştığını fark ettim. Derste grup etkinliklerine katılımı iyi olmasına rağmen etkinliklere katılma konusunda isteksizdi. Hikaye okuyordum beni dinlemediği belliydi. İlk önce hasta olduğunu düşündüm. Ama sonra başka bir şey olduğunu anladım ama aile içinde bir sorun olduğunu düşünüyordum. Görgü kurallarını öğretiyordum, benim yanıma geldi.

“Ben bir ayıp biliyorum öğretmenim” diye başlayıp kendisini çırılçıplak soyan ve cinsel organına dokunan birilerinden bahsetti. Utandığı çok belliydi. Konuşmaya devam ettiğinde bunu yapan kişilerin mahallelerinde oturan kendisinden büyük iki erkek çocuğu olduğunu anladım. Annesi çocuğu almaya geldiğinde onunla görüştüm. Annesi “Size anlatacağını tahmin etmiyordum. Biz biliyoruz, büyük bir şey yok” dedi. Annesi her şeyi biliyordu ama çok sakindi. Sonrasında baba tarafından tehdit edildim. ” ANAOKULU ÖĞRETMENİ

https: //www. sosyalistfeministkolektif. org • Hemşirenin cinsel istismara uğramış bir çocukla görüşme yaparken bazı ilkelere dikkat etmesi çocuğun tekrar travmatize olmaması açısından gereklidir.

Bu ilkeler …………. • Çocukla yapılan görüşmeler hem mahremiyeti sağlama hem de görüşmenin kesintiye uğramaması açısından uygun ve sakin bir ortamda yapılmalıdır. • Oturma düzeni sağlanırken bir masa etrafında karşılıklı oturmak yerine, çocuğun yanında olunacak şekilde oturulmaya dikkat edilmelidir.

• Dokunma, çocuğa cinsel hatırlatabileceğinden dolayı sırasında izin alınmadan dokunulmamalıdır. istismarı görüşme çocuğa

• Çocuk konuşurken dikkatlice ve sakin bir şekilde dinlenmelidir. Çocuk görüşme sırasında hayret edilecek olaylar anlattığında bile sakinliğin korunmasına özen gösterilmeli, çocuğun sözünü kesmeden anlatmasına izin verilmelidir.

• Çocukla görüşme yapılırken anlayabileceği sade ve dolaysız bir dil kullanmak, iletişimde onun kullandığı kelimeleri kullanmak gerekmektedir. Görüşme sırasında çocuğun söyledikleri kendi kullandığı sözcüklerle not alınmalıdır.

• Çocuğu olanları anlatmak konusunda motive etmek önemlidir; ancak bu konuda asla baskı yapılmamalıdır. • Oyun oynama, resim yapma, güncel bir konuda konuşma gibi etkinlikler sırasında, çocuğun cinsel istismarla ilgili başından geçen olayları anlatması beklenmelidir.

• Görüşme sırasında çocuğun kendini suçlamasını önleyici ve görüşmenin devam etmesini sağlayıcı “Sana inanıyorum”, “Bana söylediğine çok memnun oldum” gibi olumlu cümleler kurulmalı ve çocuk istismarı bildirdiği için takdir edilmelidir.

• Duygularını açığa çıkarmasına destek olunmalı ve “Şu an kendini nasıl hissediyorsun? ” gibi ifadeler kullanılmalıdır. • Gizlilik ilkesine dikkat edilmelidir; ancak konuşulan her şeyin sır olarak kalacağı konusunda çocuğa söz verilmemelidir. Diğer yandan çocuğa bu konunun yalnızca ona yardımcı olacak kişilerle paylaşılacağının, bunun dışında kimseyle paylaşılmayacağının, en önemlisi de istismarcıya çocuğun anlattıklarıyla ilgili bilgi verilmeyeceğinin söylenmesi doğru bir yoldur.

• Görüşme sırasında istismarcı hakkında olumsuz söylemlerde bulunmaktan kaçınılmalıdır. Özellikle aile içi cinsel istismar olgularında çocuk istismarcısına olumlu duygular taşıyabilmektedir. Örneğin; çocuk babasını sevse de ona yaptıklarını sevmeyebilir. Ayrıca çocuk yaşanılan olayın içinde olan biri olarak olumsuz söylemlerden olumsuz etkilenebilir.

• Çocuğa cinsel istismardan korunma konusunda eğitim verilmesi de ileride tekrarlanacak bir cinsel istismar olayına karşı kendisini koruması açısından önemlidir.

KAYNAKLAR • • • Gürhan N. & Okanlı A. (Eds). (2017). Yaşamın Sırrı İletişim. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri. http: //www. unicef. org. tr/files/bilgimerkezi/doc/Cinsel%20 istismar%20 magduru %20 cocuklar. pdf http: //akdenizram. meb. k 12. tr/meb_iys_dosyalar/33/11/967810/dosyalar/2015_05 /14020208_istismargrmekitap. pdf