SALIK BLMLER ENSTTS RUH SALII VE HASTALIKLARI HEMREL

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ PHŞ 616 -Çocuk İhmali ve İstismarı Ayşegül OKYAY 19220308 1

İÇİNDEKİLER I. Çocuklarda Cinsel İhmal ve İstismarı Nedir? II. Çocukluk Dönemi Cinsel İstismarın Prevalansı Nedir? III. İstismara Yol Açan Risk Etmenleri Nelerdir? IV. İstismara Neden Olabilecek Faktörler Nelerdir? V. İhmal ve İstismarın Belirtileri Nelerdir? VI. Çocuklarda Cinsel İstismar Ve İhmalin Psikolojik Etkileri Nelerdir? VII. Çocuklarda Cinsel İhmal Ve İstismarda Hemşirelik Uygulamaları Nelerdir? VIII. Çocuk İhmali Ve İstismarı Önlemede Hemşirenin Temel Sorumlulukları Nelerdir? IX. Kaynakça 2

ÇOCUKLARDA CİNSEL İHMAL VE İSTİSMARI Dünya Sağlık Örgütü’ne (World Health Organization. WHO) göre çocuk ihmali ve istismarı; 18 yaşın altındaki çocukların beden ve ruh sağlığını, sağ kalımını, gelişimini veya ilişkilerindeki güven duygusunu olumsuz yönde etkileyen her türlü fiziksel, duygusal, cinsel istismar, ihmal ve diğer sömürü türleriyle sonuçlanan kötü davranışlardır. 3

Çocuk istismarı tipleri içerisinde saptanması en zor olan ve çoğunlukla gizli kalan cinsel istismar, özellikle kısa ve uzun dönemli etkileri açısından önemli bir olgudur. (Bulut, S. 2018) (insamer. com) 4

ÇOCUKLUK DÖNEMİ CİNSEL İSTİSMARIN PREVALANSI Çocuklarda cinsel istismarının şu andaki yaygınlık oranı kesin olarak bilinmemekle birlikte, halihazırdaki çocuk kuşağı büyüdüğünde ve yaşadıkları deneyimleri açıkladıklarında, istismarın şu anki durumuyla ilgili daha fazla bilgi sahibi olunabilecektir. Günümüzde meydana gelen hızlı sosyal değişimler, değişen ve yeniden şekillenen aile yapısı, yüksek orandaki yer değiştirme-taşınma (mobilite) ve manevi değerlere verilen önemin azalması nedeniyle, çocuk cinsel istismarı vakalarının geçmişte olduğundan daha fazla yaygınlık gösterdiği ve giderek artmakta olduğunu düşündürmektedir (Porter, 1984). 5

İSTİSMARA YOL AÇAN RİSK ETMENLERİ Çocuk açısından bireysel düzeyde; Ø Yaş, Ø Cinsiyet, Ø Sağlık durumu, Ø Gelişim basamağı ve davranış. Var olan koşul/durum düzeyinde; Ø ebeveyn-çocuk etkileşimi, Ø aile dinamikleri, Ø yetişme tarzları ve aile içi şiddete maruz kalma. Daha geniş koşullar/durumlar düzeyinde; Ø Toplumsal etmenler, Ø Sosyal destekler. 6

Kültürel koşullar/durumlar düzeyinde; Ø inançlar, Ø normlar ve değerlerdir. (Belski ve Straton, 2000; Garbarino ve Kostelny, 1992) (evrensel. net) 7

İSTİSMARA NEDEN OLABİLECEK FAKTÖRLER Ø Ø Ø Alkol ve uyuşturucu bağımlısı anne baba Anne baba ile ilgili diğer olumsuz koşullar; boşanmış anne baba, annenin gece çalışmak zorunda kaldığı durumlar Aile bireylerinde görülen psikiyatrik bozukluklar, iktidarsızlık, ensest ilişkinin varlığı Ebeveynlerin çok genç yaşta evlenmiş olması, eğitimsizlik Aile içi şiddet Sosyal destek eksikliği, zayıf iletişim yeteneği ve kendine saygı azlığı 8

İHMAL VEYA İSTİSMARIN BELİRTİLERİ Çok çeşitli nedenlerden dolayı cinsel istismara uğramış çocuk ve ergenler yaşadıkları bu olumsuz deneyimleri paylaşamamaktadırlar. Bunun dışında şu belirtiler görülmektedir ; (Farrants, 1998) (sagligim. gov. tr) 9

Ø Çocuğun vücudunda yara, kesik, morluk, kırık, çıkık olabilir. Ø Çocuğun cinsel organında morluk, kanama görülebilir. Ø Çocukta davranış değişikliği tacizin diğer bir ifade biçimidir. Öfke patlamaları görülebilir. Ø Çocuklarda yeme ve uyku bozuklukları, yabancılardan korkma görülebilir. 10

Romero, Wyatt, Loeb, Carmona ve Solis (1999) yetişkin kadınlarla yaptığı çalışmada kadınların yaklaşık % 60’ının cinsel istismara uğradıklarını açığa vurmadıklarını bulmuştur. Başka bir çalışmada da kurbanların % 40’ı bu rahatsız edici anıları sürekli olarak zihinlerinde taşımalarına rağmen, bunu hiç kimseye söylememiş; % 5’i ise yalnızca aile doktorlarına açmışlardır. (Courtois, 1993) 11

ÇOCUKLARDA CİNSEL İSTİSMAR VE İHMALİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ Ø Ø Özellikle çocukluk döneminde maruz kalınan cinsel istismar ve ihmal çocukta derin izler bırakır, kişinin ileriki yaşlardaki yaşamını olumsuz olarak etkiler ve kişinin akıl ve ruh sağlığını bozar. (İlyas Özgentürk, 2014) Depresyon Düşük Benlik Saygısı Travma Sonrası Stres Bozukluğu Sosyal İzalasyon 12

Çocukluk döneminde, kızların% 5 ila% 10'u ve erkeklerin% 5'i nüfuz edici cinsel istismara maruz kalmaktadır ve bu sayının üç katı kadarı herhangi bir tür cinsel istismara maruz kalmaktadır. (Gilbert R 1, Widom CS, Browne K, Fergusson D, Webbe E, Janson S 2009) (unicef. org. tr) 13

Yapılan bir araştırmada çocuk istismarı ve ihmali eğitiminde psikodrama yönteminin kullanılması araştırılmıştır. Bu araştırma sonucu: ü Eğitim alanında psikodrama ve sosyodrama yöntemleri bir süredir kullanılmakta olsa da çocuk istismarı ve ihmali konusunun eğitiminde kullanılması yeni bir yaklaşımdır. Bu çalışmada, bu konunun öğretilmesi için psikodrama yönteminin yararlı olduğu nicel ve nitel değerlendirmelerle gösterilmiştir. Bu alanda psikodrama yöntemi ile yapılacak eğitimlerin devam etmesi ve daha çok sayıda kişiyle nicel ve nitel değerlendirmeler yapılması sonucunda bilgi birikiminin daha da artacağı öngörülmektedir. (Şahin Dağlı F, Taşkıran C, Krespi MR, Gökler B. 2018) 14

ÇOCUKLARDA CİNSEL İHMAL VE İSTİSMARDA HEMŞİRELİK UYGULAMALARI § § § Hemşirelik öyküsü alınmalıdır. Ailenin güveni sarsılmadan, önemli verilerin toplanması açısıdan dikkat edilerek alınmalıdır. Hemşire ekibin diğer üyeleri ile işbirliği yaparak, gözlemlerinden faydalanarak istismarı saptayabilir. Hemşire çocuğun kendisini ifade etmesi için güvende hissettiği bir ortam sağlamalıdır. (Resim yapmak, sevdiği oyuncağının yanında olması gibi. ) İstismara uğrayan çocuğun güveni kırılmış ve kendisini izole edeceğinde hemşirenin güvenli bir iletişim kurması gerekmektedir. Çocuğu sakince dinlemeli, psikolojik destek sağlamalıdır. 15

ÇOCUK İHMALİ VE İSTİSMARI ÖNLEMEDE HEMŞİRENİN TEMEL SORUMLULUKLARI • • • Aile, Toplum Eğitimi Bireysel İletişim Ev Ziyaretleri Yasal Otoritelerin Alacağı Tedbirleri Uygulanması Araştırma Yapmalı ve Projeler Geliştirmelidir. (Türkiye’de Çocuk İstismarı, 2010) 16

KAYNAKLAR • World Health Organization, “Child Maltreatment”, http: //www. who. int/mediacentre/factsheets/fs 150/en/ • Bulut, S. (2018). Çocuk Cinsel İstismarı Nedir? • Çocuk Cinsel İstismarı Hakkında Bir Derleme Sefa Bulut-2018 • Porter, R. (1984). Child Sexual Abuse within the Family. London, Great Britain: Tavistock Publication Ltd • Çocukta Cinsel İstismar Halis DOKGÖZ, Hakan KAR-2017 • http: //www. istanbulsaglik. gov. tr/w/sb/pdf/cocuk_ihmal. pdf • Çocuk İstismarı ve İhmali Eğitiminde Psikodrama Yönteminin Kullanılması Figen Şahin Dağlı 1, Candan Taşkıran 2, Margorit Rita Krespi 3, Bahar Gökler 4 -2018 • Çocuk İhmalini ve İstismarını Önleme A. Hümeyra Kutluoğlu Karayel-2018 17

• Gilbert R, Widom CS, Browne K, Fergusson D, Webb E, Janson S. Burden and conse-quences of child maltreatment in high-income countries. Lancet 2009; 373: 68 -81. • Çocuk Cinsel İstismarı ve Zor Açığa Çıkması Dr. Suzan Saner • Yüksek Gelirli Ülkelerde Çocuklara Kötü Muamelenin Yükü ve Sonuçları Gilbert R 1 , Widom CS , Browne K , Fergusson D , Webb E , Janson S. • Çocuğa. Yönelik Cinsel İstismar Deneyiminin Mikro ve Mezzo Sistemler Açısından İncelenmesi. Paslı, F. (2019) 18

TEŞEKKÜRLER (unıcefturk. org) 19