SALIK BLMLER ENSTTS HEMRELK ANABLM DALIDOKTORA PSKOLOJ HEM

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI-DOKTORA PSİKOLOJİ –HEM 739 Dr. Öğr. Üyesi Oya Sevcan ORAK

BENLİĞİN SAVUNMA DÜZENEKLERİ PSİKOLOJİ VE KURAMLARI –HEM 739 Hafta-5

İNKAR SAVUNMA MEKANİZMALA RI YANSITMA BÖLÜNME ÇÖZÜLME DÜŞÜNSELLEŞTİRME YÜCELEŞTİ RME ÖZDEŞİM YER DEĞ. DÖNDÜRME KENDİNE YÖNELTME İÇE ATIM ZIT TEPKİ K. DIŞA 17. 12. 2021 VURMA AKLA UYG. HAYAL K. YAPMABOZMA 3 SAPLANMA GERİLEME

SAVUNMA DÜZENEKLERİNİN ÖZELLİKLERİ 1. Bilinçli bir çaba ile değil, kendiliğinden ortaya çıkarlar. 2. Anksiyeteyi azaltma, egoyu koruma gibi belli bir amaçları vardır. 3. Koruyucu işlevler olarak kabul edilseler de; uygunsuz ve bireyin işlevselliğini bozacak hale gelebilirler. 4. Genellikle bilinç dışı süreçlerdir. 4 17. 12. 2021

5. Hemen haz duyma gereksinimi ortadan kaldıran ya da yerine toplumsal yönden kabul edilebilir bir haz duyma sağlayan savunmalar olduğu gibi; çatışmayı ortadan kaldırmayan ve sürekli kullanılma gereksinimi olan savunmalar da vardır. 6. Kişinin engellere dayanma gücüyle, kalıtımsal ve ruhsal yapısıyla, toplumsal olgunlaşma düzeyiyle yakından ilişkilidir. 17. 12. 2021 5

Savunma Düzenekleri Çeşitleri Bastırma (Repression) Bastırma, kabul edilebilir olmayan, uygunsuz düşüncelerin, dürtülerin ya da duyguların bilinçdışına itilmesidir (bilinçdışı unutma). Benliğin savunma düzenekleri arasında ilk tanımlanan düzenektir. 17. 12. 2021 6

• Benlik tarafından bilinç düzeyine çıkması kabul edilemeyen dürtü, istek, anı ve duygular bastırılarak bilinçdışında tutulur. • Ancak bastırma düzeneğinin zayıfladığı özel durumlarda, bilinç düzeyine çıkarak kendilerini belli edebilirler. 17. 12. 2021 7

Bastırılan çatışmaların hepsi, bireyde ruhsal hastalıklara neden olmamaktadır. Diğer yandan bireyin bastırma savunma düzeneğini çok kullanması, bireyin doyum sağlaması ve yeni yolları öğrenmesi açısından zorluklar yaşamasına neden olacaktır. Bu mekanizma bazen kişinin yüzleşme yoluyla çözüm bulabileceği yaşantılara, gerçekçi yollardan çözüm bulmasını engelleyebilmektedir. Bastırma savunma düzeneğinin kullanımı, anormal davranışlarla sonuçlandığı zaman patolojik olarak kabul edilmektedir. 17. 12. 2021 8

• Yadsıma/İnkar (Denial) • Yadsıma, bilinç düzeyinde kabul edilebilir olmayan düşünce, duygu, istek, gereksinim ya da gerçekliğin bilinçdışı reddedilmesidir. • Bu düzeneğin kullanılmasıyla kişi sorunlarını yok sayar. Bu düzenek, bilinç düzeyinde bir işlem olan yalan söylemeden farklıdır ve ayırt edilmelidir. 17. 12. 2021 9

• Bireylerin bir felaket durumunda verdiği ilk tepki olan, “Hayır, olamaz!” tepkisi yadsımaya örnektir. • En çok yadsınan duygunun ise öfke olduğu söylenebilir. Öfkeli olduğu davranışlarından ve beden dilinden belli olan bir kişi buna aldırmadan öfkesini yadsıyabilir. 17. 12. 2021 10

• Bu savunma düzeneği çoğunlukla çocuklar tarafından kullanılmaktadır. Bebeklerin korkutucu bir durumu görmekten kaçınmak için gözlerini kapatması bu savunmaya bir örnektir. • Diğer yandan bu düzeneğin ağırlık kazanması ve yoğun kullanılması ile bireyin gerçeklerle bağlantısı zayıflar. • Yadsıma düzeneği, şizofreni hastalığında 17. 12. 2021 11 kullanılan en belirgin savunma

Yadsıma savunma düzeneğinin bastırmadan farkını belirlemek gerekir. Bastırmada bir yaşantının bilinçdışına itilmesi söz konusudur. Bilinç dışına itilen bu yaşantı, bilinç düzeyine getirildiğinde önce yadsınabilir, sonra kabul edilebilir. Yadsıma düzeneğinde ise bilinç dışı bir yakıştırmama, yok sayma özelliği olduğu görülürken; bunun yerine gerçek dışı başka kabullenişler, düşünce ve inançlar oluşturulmaktadır. 17. 12. 2021 12

Yansıtma (Projection) Yansıtma düzeneğinde, içsel olanın, dışsal kaynaklardan geliyor olarak yanlış anlaşıldığı bir süreç vardır. Bu savunma düzeneğinde kişi, kendisinin kabul edemediği özellikte düşüncelerini, duygularını, dürtülerini ve isteklerini başka bir kişi ya da nesneye yüklemektedir. Böylece kendi kusur, yanılgı ve kötü düşüncelerinden kurtulmuş olmaktadır. 17. 12. 2021 13

17. 12. 2021 14

Örneğin; okulda başarısız olan öğrencinin bu durumdan anne ve babasını ya da öğretmeni sorumlu tutması yansıtma düzeneğine örnek verilebilir. Bu savunma düzeneğini sık kullanan bireylerde içsel güvensizlik oldukça yoğundur ve alıngan olduklarından dolayı çevresindeki insanların davranış ve sözlerini yanlış yorumlama eğilimleri vardır. 17. 12. 2021 15

• Bu savunma düzeneğini patolojik biçimini paranoid yapıda özellikler taşıyan bireylerde görmek mümkündür. Kin, nefret ve sapkın dürtüler dışarı yansıtıIarak, dışarıdan kendisine yöneltiliyormuş gibi algılanmaktadır. • Ego dağınıklaştığı takdirde (dezorganizasyon), sanrılara ya da yansıtılan düşüncelere, halüsinasyonlara ya da algı yanılsamalarına, referans fikirlerine yol açar. 17. 12. 2021 16

• İçe Atım (Introjection) • İçe atım savunma düzeneği bir tür özdeşimdir ve yansıtma mekanizmasının karşıtıdır. İçe atmada, dışsal olanın, içsel kaynaklardan geliyor olarak yanlış anlaşıldığı bir süreç bulunmaktadır. • Bu düzenekte, bir başkasının tüm varlığı ya da bir parçası benliğin içine atılmaktadır. 17. 12. 2021 17

İçe atım özellikle özkıyım olgularında görülebilmektedir. İçe atılmış bir sevgi nesnesine duyulan kin ve nefretten kurtulmak isteyen kişinin, içe atılmış bu nesneyi yok etme yönünde çabaları özkıyıma kadar gidebilir. Bu yönüyle içe atım savunma düzeneğine, bir nevi “patolojik özdeşimdir” denilebilir. Şizofreni hastaları da bu savunma düzeneğini kullanarak çevresindeki bireyleri (doktoru ya da hemşiresi de olabilir) içe atabilirler. Hastalar içe attıkları bu nesne ile yalnız kaldığı zamanlarda kendine konuşabilir, kavga edebilir ya da ona karşı sevgi gösterilerinde bulunabilirler. 17. 12. 2021 18

• Bölünme (Splitting) • • Şizofreni ve borderline kişilik bozukluğunda bölünme düzeneğinin önemli bir yeri vardır. Anksiyete normal mekanizmalarla kontrol edilemediği durumda, benlik bu katlanılmaz sıkıntıdan kurtulmak amacıyla kendini bölme yolunu seçebilir. Bölünme mekanizması, kaygıyı azaltma ve özsaygıyı sürdürme işlevlerinde oldukça etkili olabilse de; bu düzenek her zaman çarpıtmayı içerir. Bu nedenle bölünmenin tehlikeli yönü vardır. Bu düzenek ile sevilen, düşlenen ilişkiler ve nefret edilenler içsel olarak bölünür. • 17. 12. 2021 19

• Çözülme (Dissociation) • Çözülme belirli birtakım davranışların, bireyin olağan bilinçli davranış örüntüsünden bilinçdışı ayrılması ve bu davranışların kendi başına işlev görmesi şeklinde ortaya çıkan bir savunma düzeneğidir. • Uyurgezerlik, uykuda konuşma örnek olarak verilebilir. 17. 12. 2021 20

• Ayrıca çözülme travmaya verilmiş normal bir tepki olarak da ortaya çıkmaktadır. • Bununla birlikte travmanın gelişimsel olarak normal bir olgu olduğu söylenemez. 17. 12. 2021 21

• Hangi yaşta yaşanmış olursa olsun, dayanılmaz felaketler çözülmeye yol açabilmektedir. Örneğin; küçük bir çocukken tekrarlayıcı bir biçimde istismara maruz kalan kişiler, stres yaratan durumlar karşısında hep devreye girecek alışılmış tepkileri olarak çözülmeyi kullanabilirler. • Bu savunma düzeneği, dissosiyatif amnezi, dissosiyatif füg, depersonalizasyon bozukluğu ve dissosiyatif kimlik bozukluğunda görülmektedir. 17. 12. 2021 22

• Yer Değiştirme (Displacement) • Yer değiştirme terimi, bir dürtü, duygu, düşünce veya davranışın, doğal nesnesinden başka bir nesneye yönlendirilmesi anlamında kullanılır. • Örneğin; eşi ile tartışan birinin çocuklarını azarlaması, anne veya babası tarafından azarlanan çocuğun 17. 12. 2021 23 hostil (düşmanca) duygularını

• Bu savunma düzeneği patolojik olarak sıklıkla obsesif kompulsif bozukluklarda kullanılmaktadır. • Örneğin; bir kişinin geçirdiği kötü bir deneyim sonrası yaşadığı manevi kirlilik duygusu, sürekli olarak temizlenmesi gereken kir ile yer değiştirerek bireyde sürekli olarak el ve 17. 12. 2021 24 beden yıkama davranışı şeklinde

• Bu düzenek aracılığıyla duygular gerçek objesinden, kaynağından ayrılarak daha az stres yaratacak ve toplum tarafından kabul görebilecek başka bir kaynağa aktarılır. • Böylece ego kendini gelişebilecek bir sıkıntı durumundan korur. 17. 12. 2021 25

• Kendine Yöneltme (Turning toward one’s self) • Bireyin duyduğu öfkeyi kendisine yöneltip, kendine zarar vermesidir. Örneğin; sevdiklerine kızgınlık yaşayan birinin kendisine zarar vermesi gibi. • Psikanalitik görüşe göre, özkıyımların çoğunda bireyin içinde yaşattığı sevgi nesnesi ve benlik 26 saygısının yitimi 17. 12. 2021

• Akla Uygunlaştırma (Rasyonalizasyon) • Akla uygunlaştırma, aşağılık, suçluluk ve yetersizlik duygularından kurtulmak için en çok kullanılan savunma düzeneklerinden birisidir. • Bu düzeneği kullanan bireyler, yaptığı eylemlere bir neden bulmaktadır. Bu savunma düzeneği kişinin kendisine olan saygısını korumasına, sorumluluk ve suçluluk duymasından kaçınmasına yardımcı olmaktadır. 17. 12. 2021 27

• Bu düzenek aslında bahane bulma düzeneğidir. • Ağır kişilik bozukluklarında, alkol ve madde bağımlılığı gösteren kişilerde akla uygunlaştırma en çok başvurulan savunma düzeneğidir. 17. 12. 2021 28

Örneğin; hırsızlık yapan bir kişi “Zaten onlarında bu paraları nerden buldukları belli değil. Kendileri mallarını paylaşmayı bilmelilerdi. ” gibi cümlelerle kendini haklı göstermeye çalışabilir. Eşine şiddet uygulayan bir kişi “Dayak cennetten çıkmadır” diyerek yaptığı uygunsuz davranışı faydalı gösterme çabasına girebilir. 17. 12. 2021 29

• Gerileme (Regression) • Bireyin başa çıkamadığı bir sıkıntı durumunda, bulunduğu gelişimsel dönemden daha önceki dönemlere dönme durumuna gerileme denir. • Gerileme düzeneğinde birey, gelişim aşamalarını sağlıklı bir biçimde geçirmiş olmasına rağmen; psikolojik ya da biyolojik nedenlerle daha rahat olan önceki gelişim dönemine tekrar geri dönmüştür. 17. 12. 2021 30

• Kişinin yaşadığı sürecin bir savunma mekanizması olarak nitelendirilebilmesi için bu sürecin bilinç dışı olarak yaşanması gereklidir. 17. 12. 2021 31

• Gerileme Savunma Düzeneği; • kardeş kıskançlığı nedeniyle tuvalet eğitimi almış bir çocuğun mesane ve bağırsak kontrolünü sağlamayı bırakması, • hastaneye yatan bir yetişkinin karşılanmamış bağımlılık duyguları nedeniyle gereksiz isteklerde bulunması, • sevgiden yoksun kalmış bir yetişkinin neredeyse buzdolabının önünden ayrılmadan geçici bir aşırı yemek yeme dönemine girmesi (oral döneme gerilmesi) gibi normal olarak ortaya çıkabilir. 17. 12. 2021 32

• Diğer yandan bu savunma düzeneği patolojik bir durumun belirtisi de olabilir. • Şizofreni hastalığı olan yetişkin bir insanın küçük bir çocuk gibi düşündüğü ve davrandığı sık görülen bir durumdur. 17. 12. 2021 33

• Hayal Kurma (Fantasy) • Bireyin gerçek dünyada doyum sağlayamadığı istek ve dürtülerini düşler kurarak doyurmaya çalışması en sık görülen savunma düzeneklerinden birisidir. • Erken çocukluk döneminde hayal kurma zihinsel faaliyetlerin çoğunu kapsar. • Bu savunma düzeneği gençlik döneminde sık kullanılırken yaşlanma ile giderek daha 17. 12. 2021 az kullanılır. Yaş 34 ilerledikçe doyum

• Hayal kurma yaratıcı etkinliklerin temelini oluşturur. Diğer yandan bu savunma düzeneğini aşırı kullanma, gerçekliğin çarpıtılmasına yol açabilir. Bu savunma düzeneğini kullanan bireylerde gündüz düşleri bilinç dışı çatışmayı anlatıyor, başka türlü ulaşılamayacak istekleri doyuruyor, gerçeklikten kaçış sağlıyor olabilir. 17. 12. 2021 35

• Saplanma (Fixation) • Saplanma, psikoseksüel gelişmenin olgun olmayan bir düzeyinde durmasıdır. Saplanma gelişim dönemlerinde aşırı doyum sağlanan veya aşırı engellenmenin yaşandığı dönemlere olur. • Bir gelişim döneminde aşırı doyum sağlamış bir kişi daha sonraki gelişim dönemlerine geçmekte zorluk yaşayabilir. 17. 12. 2021 36

• Örneğin; bazı erkeklerde ödipal dönemde çok kuvvetli bağlanmaların olması ve çözümlenememesi ileri yaşta bile bu kişilerin evlenememesine, anne bağımlılığından kurtulamamasına yol açabilir. 17. 12. 2021 37

• Bununla birlikte, bir döneme özgü tüm özelliklerin kişilikte süregelmesi mümkün değildir. • Ağır saplanma gösteren kişilik türlerinde bile, daha sonraki dönemlere ilişkin gelişmiş özellikler de bulunmaktadır. 17. 12. 2021 38

• Özdeşim (Identification) • Özdeşim savunma düzeneğinde, başka bir kişiye ait özellikler, davranışlar, değerler bilinçdışı benimsenir. • Her insanın çocukluktan yetişkinlik dönemine dek kullandığı bu savunma düzeneği, normal olarak ortaya çıktığı gibi çarpıtılmış şekliyle de kullanılabilir. 17. 12. 2021 39

• Normal özdeşim süperegonun gelişmesine etkisiyle kişilik gelişiminde rol oynar. Bu yönüyle özdeşim aynı zamanda bir olgunlaşma düzeneğidir. Özdeşim, savunma düzeneği olarak özellikle çocukluk çağında çatışmalı durumların kaygıya yol açmaksızın çözülmesinde kullanılır. 17. 12. 2021 40

• Çocuk gelişirken anne ve babasını örnek alır ve onların tutum ve davranışlarını, konuşma ve diğer tepkilerini taklit eder. Normalde erkek çocuk babasıyla, kız çocuk annesiyle özdeşim kurar. Ancak, çocuk gelişirken hem anne hem de babanın özelliklerini kendi benliğine sindirir. 17. 12. 2021 41

• Önemli olan çocukta kendi cinsine uygun özdeşimin temel olarak yerleşmesidir. Cinsel gelişimde özdeşim çok önemlidir. Çocuk cinsel kimliğini kazanırken anatomik olarak kendi cinsel yapısına ters bir kişi ile özdeşim kurarsa cinsel gelişim ile ilgili bazı sorunlar ortaya çıkabilir. 17. 12. 2021 42

• Özdeşim yalnızca belirli bir gelişme çağında ve yalnızca anne baba ile olmamaktadır. • Bireyde özdeşim savunma düzeneği yaklaşık olarak iki üç yaşlarından gençlik çağına dek sürmekte ve birey imrendiği, beğendiği herkesten özdeşim yapılacak bir özellik 17. 12. 2021 43 alabilmektedir.

• Özdeşim sağlıklı gelişim için önemli olmakla birlikte; uygun olmayan özdeşimler de bulunabilir, özdeşimler çarpıtılabilir. • Birey imrendiği bir kişinin istenmedik kişilik özelliklerini içselleştirebilir. Özdeşimin ağır patolojik bir biçimi kendisinin tanrı ya da önemli bir kişi olduğuna inanan psikotik özellikler taşıyan kişilerde görülür. 17. 12. 2021 44

• Bir başka önemli konuda özdeşimin taklit etme davranışından farklı olduğudur. Taklit etme bilinçli olarak yapılan bir eylemken; özdeşimdeki süreç bilinçdışı işlemektedir. 17. 12. 2021 45

• Yansıtmalı Özdeşim • Birey kendisinde mevcut olan istenmedik özelliklerini bir başkasına yansıtırken; bir yandan da yansıtma da bulunduğu kişiyle özdeşim kurar. 17. 12. 2021 46

• Dışa Vurma (Acting out) • Bu savunma düzeneğinde birey sonuçlarını düşünmeden harekete geçerek, bilinç dışı dürtü ve uyarıların oluşturduğu ruhsal gerginliğe karşı geçici bir rahatlık sağlar. • Bir başka deyişle ruhsal gerginlik eylemsel olarak ifade edilir. 17. 12. 2021 47

• Bu savunma düzeneği antisosyal ve borderline kişilik bozukluklarında daha sık görülür. 17. 12. 2021 48

• Döndürme (Conversion) • Benliğe acı veren bir bunaltının yön değiştirerek bedensel olarak yaşanmasıdır. Bu düzenekte olay bir organda işlev kaybı veya değişimi şeklinde yaşanmaktadır. Örneğin; bireyde kollar ve bacaklar tutmayabilir, görmeyebilir, işitmeyebilir, konuşmayabilir. Bu işlev kaybı bastırılmış duyumu sembolize etmekte ve kişi bu şekilde rahatlamaktadır. • 17. 12. 2021 49

Yapma-Bozma (Undoing) Kişinin gerçekte ya da düşüncesinde yaptığı ya da yaptığını düşündüğü olumsuz bir eylemin etkisini ortadan kaldırmak ve yapılmamış gibi saymak amacıyla yürütülen bir takım işlemler yapma-bozma savunma düzeneğini oluşturur. Birçok dinsel ritüelde bir yapıp-bozma işlemi bulunmaktadır insanları düşünce üzerinde işlenmiş günahları da dahil olmak üzere, her türlü günahlarının, hatalarının ve suçlarının kefaretini ödemek amacıyla bu savunma mekanizmasını kullanabilmektedir. 17. 12. 2021 50

• Örneğin; günah işlediğini düşünen, insanlara uygunsuz davranışlar sergileyen ya da kötülük yapan bir kişi bunun karşılığında ihtiyacı olan birisine sadaka verebilir. Bu düzenek obsesif kompulsif bozuklukta da kullanılmaktadır. Bireyler bu savunma mekanizmasını kullanarak eylemi hiç yapılmamış olarak sayarlar. 17. 12. 2021 51

Zıt Tepki Kurma (Reaction-Formation) Bu savunma düzeneği, bir olumsuz duygulanımın olumlu hale veya bir olumlu duygulanımın olumsuz hale döndürülmesini içerir. Kişi kendi içindeki bilinçdışı yasak dürtü ve eğilimlerinin tam karşıtı tepkiler göstererek benliğini savunmaya çalışabilir. Örneğin; en az üç dört yaşlarındaki bir çocuk kardeşinin olması halinde, kıskançlık ve öfkesini muhtemelen bebeğe karşı sevgi duygusuna döndererek bu olumsuz duygu ile baş edecek ego gücüne ulaşmış olacaktır. 17. 12. 2021 52

• Zıt tepki oluşturma savunma düzeneği, düşmanca duyguların ve saldırgan yönelişlerin ciddi endişe kaynağı olduğu ve denetlenemediği ruhsal bozukluklarda daha çok kullanılmaktadır. • Örneğin; birey yoğun saldırgan cinsel dürtü ve duyguları nedeniyle benliğini korumakta zorlanır. Bu dürtüler onları toplumda katı bir ahlak savunuculuğuna soyundurabilir. Bununla birlikte kompulsif titizlik, kirletmeye karşı duyulan güçlü dürtüleri örtüyor olabilir. 17. 12. 2021 53

Yalıtma (Isolation) Benliğe acı veren yaşantıların, dürtü düşüncelerin duygusal olarak ayrılmasıdır. ve Yani kişi başına gelen bir felaketi ya da hoş bir olayı hiçbir duygusal yanı olmaksızın anlatır. Bu savunma düzeneğini kullanan kişilerin konuşmaları son derece kuru, soğuk ve biçimseldir. Bu düzenek obsesif kompulsif bozuklukta sık görülmektedir. Örneğin; obsesyonları olan bir kişi birisine sürekli sarılmak isteyebilir ancak buna eşlik etmesi beklenen sevgi, hoşlanma duyguları taşımıyor olabilir. 17. 12. 2021 54

• Düşünselleştirme (Entellektüalizasyon) • Düşünselleştirme, duyguların düşünceden yalıtılmasının üst düzey bir biçimine verilmiş addır. Yalıtmayı kullanan kişi tipik olarak duyguları bulunmadığını bildirir. Düşünselleştirmeyi kullanan kişi ise, anlattıklarıyla onu dinleyen kişilerde duygusuz olduğu hissi uyandıracak şekilde konuşur. 17. 12. 2021 55

• Bu savunma düzeneği, duygusal yaşantıdan ya da duyguların anlatımından kaçınmak için entelektüel kavramları ve sözcükleri aşırı kullanmak şeklinde ortaya çıkar. • Kişi sorunlarını bir tıp konusu olarak inceler, hastalığına adlar bulur, nedenlerini bilimsel terimlerle açıklar. • Buna rağmen gerçekte bu anlatımlarının kendi sorunları ile olan ilişkisinin ayrımını yapamaz 17. 12. 2021 56

• Yüceleştirme (Sublimation) • Yüceleştirme savunma düzeneğini kullanan birey, yüksek değerli ancak erişebilir ya da kabul edilebilir olmayan emosyonel bir amacını, erişebilir ya da kabul edilebilir olan bir başkasıyla bilinçdışı yer değiştirir. 17. 12. 2021 57

• Çocukluk çağında, özellikle 3 -4 yaşlarından başlayarak, cinsellik ve saldırganlık dürtüleri amaç ve nesnelerini değiştirir. Bu dürtülerin yalnızca enerjisi kalır ancak cinsel yönelişi ve saldırganlık özelliği kalmaz. Birey bu enerjiden spor yapma, şiir yazma, dans etme gibi etkinlikleri yerine getirerek yararlanır. 17. 12. 2021 58

• Anormal yanı olmayan tek düzenek olduğu söylenebilir. • Bu savunma düzeneğinin doyurucu olabilmesi için yerine konan etkinliğin, yasaklanmış olanla birtakım benzerliklerinin olması gerekmektedir. 17. 12. 2021 59

Sonuç Olarak; Savunma olarak bahsedilen düzeneklerin birçok işlevi vardır. Bireyin kullandığı savunma mekanizmaları kişinin bünyesel mizacı, erken çocuklukta maruz kaldığı sıkıntıların doğası, ebeveynlerin ve diğer asli figürlerin kişilerin model olarak çocuğa aktardıkları/öğrettikleri savunmalar ve belirli savunmaları kullanmanın deneyimsel sonuçları (pekiştirme etkileri) etkisiyle ortaya çıkar. 17. 12. 2021 60

YETİŞKİN BAĞLANMA STİLLERİNİN SAVUNMA MEKANİZMALARI VE YAŞAM DOYUMUYLA İLİŞKİLERİNİN İNCELENMESİ West, A. E. (2018). Yetişkin bağlanma stillerinin savunma mekanizmaları ve yaşam doyumuyla ilişkilerinin incelenmesi 17. 12. 2021 (Master's thesis, Işık Üniversitesi). 61

• TEŞEKKÜRLER… 17. 12. 2021 62