SALIK BLMLER ENSTTS HEMRELK ANABLM DALI HEM 701
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI HEM 701 İleri Hemşirelik Esasları I Prof. Dr. Zeliha KOÇ
HEMŞİRELİK MESLEĞİ VE SAĞLIK BAKIM SİSTEMİ HEM 701 İleri Hemşirelik Esasları I 5. Hafta
HEMŞİRELİK MESLEĞİ • Hemşirelik, bir sanat ve bilimdir. • Bilim olarak hemşirelik, sürekli değişen ve yenilenen bilgisini takip etmeye dayanır. • Hemşirelik kariyerindeki seçenekler sınırsızdır. • Klinik çalışma, eğitim, araştırma, yönetim ve hatta ticari girişimler gibi birçok alanda çalışılabilir.
• Hastalar, mesleğimizin merkezidir. Hasta birey, aile ve/veya bir topluluk olabilir. • Hastaların çok çeşitli sağlık hizmeti ihtiyacı, yaşanmışlığı (deneyimi), hassasiyeti ve beklentisi olabilir. • Hastanızın hayatında bir fark yaratmak tatmin edicidir: Örneğin ölen bir hastaya acısını hafifleterek yardım etmek, genç bir annenin ebeveynliği öğrenmesine yardım etmek, yaşlı hastalar için evde tek başlarına kalabilecekleri yollar bulmak gibi. Etik ilkeleri gözeterek ve standart işleyişe göre sağlık hizmeti sunmak zorunludur. • Profesyonellik sosyal, davranışsal, biyolojik, psikolojik bilgiyi ve hemşirelik kuramlarını içerir.
Amerikan Hemşireler Birliği (American Nurses Association – ANA) hemşireliği şöyle tanımlar: “Sağlık ve yeteneğin korunması, geliştirilmesi ve en iyi seviyeye getirilmesi; hastalık ve zararlarının önlenmesi; tanı ve tedavi sürecinde hasta sıkıntılarını (acılarını) önleme; ve kişilerin, ailelerin ve toplumun sağlık hizmetleri sırasında yanlarında olmaktır”. Bu tanım, hemşireliğin sağladığı sağlık hizmetinin, belirgin özelliklerini ve önemini vurgulamaktadır.
Tarihi Süreç • Hemşirelik şimdiye kadar hastaların ihtiyaçlarına cevap vermiştir ve gelecekte de verecektir. • Toplumlar sağlık krizleriyle karşıya kaldığında salgın veya sağlık kaynaklarının yetersizliği gibi hemşireler topluma yönelik aşılamayı ve tarama programlarının ve sağlık koruma programlarının uygulanmasını sağlar.
• Hastalar bitkin, yaralı veya ölmek üzere olduklarından en savunmasız topluluktur. • Tarihi olarak hemşireliğin önceliği hastalara ve topluma yardımcı olmaktır. • Hemşireler sosyal, siyasi ve politik alanlarda aktiftir. • Hemşireler yüksek riskli annelerin (adölesan, eğitimsiz anneler veya sağlıksız anneler gibi) yenidoğan bebeğinin sağlığı için evde bakım hizmeti sunarlar. Bu ziyaretler acil servise başvuruyu, yenidoğan enfeksiyonlarını ve infant ölümünü azaltır.
• Hemşireler, hastalarına yardımcı olmak için daha iyi ve yeni yöntemler bulmaya çalışır. • Hemşirelik yeni zorluklara sürekli olarak yanıt verir ve adapte olur. • Hemşireler sağlık bakımını iyileştirmede ve sağlık bakımının geleceğini şekillendirmede eşsiz bir noktadadır.
• Hemşirelik, fen bilimlerinin, beşeri ve sosyal bilimlerin bilgisi ile hasta ve ailesinin yardım ihtiyacına göre şekillenen klinik yetkinliğin birleşimidir. • Teknoloji ve bilişimdeki gelişim, hastaların bilgi seviyesinin yüksek olması ve hastaneden taburculuk sürelerinin kısaltılması donanımlı hemşireleri gerektirmektedir. Hemşireliğe Toplumun Etkileri Çeşitli dış etmenler hemşireliği etkilemektedir. Bunlar demografik değişiklikler, insan hakları, yetersiz sağlık hizmeti gibi etkenlerdir.
Demografik Değişiklikler Demografik değişiklikler popülasyonu etkiler. Bu değişiklikler sağlık hizmetlerinin kırsal alanda ve şehirde farklı olmasına; yaş ortalamasının değişmesine; alkolizm ve akciğer kanseri gibi kronik hastalıkların artmasına neden olur. Hemşirelik bu değişikliklere karşı yeni yöntemler geliştirmeye, hemşire eğitimini değiştirmeye ve ihtiyaçlara cevap vermeye çalışır.
Kadın Sağlığı Sorunları Kadın hareketleri topluma ekonomik, politik, mesleki ve eğitim eşitliği gibi birçok konuda değişiklikler getirmektedir. Bunların yanısıra kadınların sağlık hizmetine olan ihtiyaçları ve bu sektördeki rolleri yadsınamaz bir gerçektir. Kadınların ihtiyaçlarına özel acil durumlar bulunmaktadır. Bu durumlar geleneksel gebeliğe özel durumlar, kadın hastalıklarında onkolojik incelemelerin özelliği, menopoz yönetimi gibi geniş bir yelpazede incelenebilir.
İnsan Hakları Hareketleri İnsan hakları hareketleri toplumun azınlıklara, ölümcül hastalığı olanlara, hamile kadınlara veya yaşlılara olan bakışını değiştirdi. Bazı gruplar özel tedavilere ihtiyaç duyar ve hemşireler onların insanlık ve iyi bakım alma haklarına saygı duyarak ilgilenir. Tüm hastalarının yanında olurlar fakat özel hastalarının da ihtiyaçlarını bilirler.
Tıbbi Hizmet Yetersizliği Artan personel açığı ve düşük ücretler, mental hastalıklar, evsiz insanların artması ve sağlık bakım hizmetlerinin maliyetlerinin yükselmesi tıbbi hizmetlerin yetersizliğine yol açmaktadır. Ek olarak, mental hastalıkları olan popülasyon ise sağlık hizmetini çok az veya hiç almamaktadır. Bugün hemşireler, sağlığı iyileştirme, salgın önleme, evsizlerin bakımı, mental hastalığı olan insanların bakımı veya sağlık hizmeti alamayan birçok insana yardımcı olan programlarda çalışmaktadır.
Hastanın İhtiyaçları Tüketici toplulukları toplum bilincini arttırdı. Bu sağlık sistemini de etkiledi. Tüketiciler hastalık ve sağlık hakkında daha bilinçli ve sağlık hizmetlerinin kalitesi hakkında düşüncelerini daha çok ifade etmeye başladı. Hemşireler genel olarak hastalarla diğer sağlık çalışanlarına göre daha çok iletişim halindedir. Bu nedenle hastaların sağlık sistemi ve kalitesi hakkındaki sorularıyla daha çok karşılaşırlar.
Güvenlik Hasta güvenliği sağlık bakım hizmetlerinin ilk önceliğidir. Hasta güvenliğini tedavi hataları (ilaç uygulama hataları), uygunsuz hasta transferi ve hatalı prosedürler tehdit eder. Bakım vericilerin ve hastanın yaralanmaları, hasta transferi sırasında ortaya çıkar. Bakım vericiler kas-iskelet sistemi yaralanmaları açısından risk altındadır. Hastalar ise bunun yansıra düşmeler açısından risk altındadır.
Yaralanmaya açık, inefektif hasta transfer teknikleri ile kanıta dayalı uygulama yönergeleri arasında fark vardır. Hastalar, yanlış transfer teknikleri, hasta yaşı, ilaç yan etkisi, mobilite azalması veya konfüzyon gibi birçok sebepten etkilenebilir ve düşebilir.
Bir Meslek Olarak Hemşirelik Bir meslekte aşağıdaki nitelikler bulunur: • Mesleği uygulayan kişiler bunun eğitimini belirli kurumlarda almışlardır. • Teorik bir yapı üzerine temelli tanımlı beceri, yetenek ve kurallardır. • Spesifik bir hizmet sağlar. • Meslek çalışmaları karar verme ve uygulama konularında bağımsızdırlar. • Bir bütün olarak bakıldığında, meslek uygulama etiği yasası içerir.
ANA Hemşirelik Uygulama Standartları 1. Değerlendirme: Hemşire hastanın sağlığı veya içinde bulunduğu durum hakkında kapsamlı veri toplar. 2. Tanı: Hemşire değerlendirme adımını analiz eder. 3. Sonuç Saptanması: Hemşire hasta ya da hastalık için bireysel olarak planlanan ve beklenen sonuçları saptar.
4. Planlama: Hemşire beklenen sonuç için alternatif bir erişim bir planı geliştirir. 5. Uygulama: Hemşire belirlenen planı uygular. 6. Ölçüm: Hemşire sonuca ulaşma hususundaki gelişimleri değerlendirir. 7. Uygulama Kalitesi: Hemşire sistemik olarak hemşirelik uygulamasının kalitesini ve etkililiğini artırır.
8. Eğitim: Hemşire günümüz hemşirelik uygulamalarından geri kalmamak için sürekli değişen ve gelişen bilgileri takip eder. 9. Profesyonel Uygulama Araştırması: Hemşire profesyonel hemşirelik kuralları, ilişkili yasaları, düzenlemeleri öğrenmek için standartları, klinik rehberleri araştırır. 10. Meslektaş Dayanışması: Hemşire, diğer hemşirelerle profesyonel bir çalışma ortamı için iletişim içinde olur ve buna katkıda bulunur.
11. İşbirliği: Hemşire hasta, hasta yakınları ve diğer insanlarla işbirliği içinde olur. 12. Etik: Hemşire etik değerlerini çalışma alanlarının hepsine uygular. 13. Araştırma: Hemşire araştırma sonuçlarının uygulama alanlarına uygular. 14. Kaynak Kullanımı: Hemşire, hemşirelik uygulamaları ve planlanması konusunda uygulamalarla ilişkili güvenlik, etkinlik, maliyet ve tesir gibi faktörleri göz önünde bulundurur. 15. Önderlik: Hemşire mesleği ve profesyonel çalışma alanında gerektiğinde önderlik yapar.
SUNUM SONRASI BU KONU İLE İLGİLİ YURT İÇİ VE YURT DIŞI ARAŞTIRMA BULGULARININ TARTIŞILMASI
KAYNAKLAR Atabek Aştı T. , Karadağ A, Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Nobel Kitabevi, 2011. Bektaş H. , Klinik Hemşirelik Becerileri (Çeviri: Taylor S. ), Nobel Tıp Kitabevi, 2015. Berman A. , Snyder S. , Frandsen G. , Kozier&Erb’s Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth Edition, Pearson, 2016. Birol, L. Hemşirelik Süreci, 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları, 2011; 54 -58.
Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. Hemşirelik Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları Alter Yayıncılık, Ankara, 2017. Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri: Nursing Diagnosis Handbook). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 11. Baskı, Pelikan Yayınevi, 2018. Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akademi Yayıncılık, 2016.
Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A. , Fundamentals of Nursing 8 th Edition, Elsevier, 2013. Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3 rd Edition, F. A. Davis Company Philadelphia, 2016. Sabuncu, N. , Alpar, Ş. E. , Özdilli, K. , Batmaz, M. , Bahçecik, N. , İlhan, S. E. , Özhan, F. , Dursun, S. : Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009.
Uysal N. , Çakırcalı E. , Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015. Taylor CR, Lillis C, Le. Mone P, Lynn P, Fundamentals of Nursing: The Art and Science of Nursing Care Seventh, North American Edition, Lippincott Williams & Wilkins, 2011. Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3 rd Edition, F. A. Davis Company Philadelphia, 2016.
Potter PA, Perry AG. Fundamentals of Nursing (7 th ed), Mosby Elsevier, Canada, 2009, s. 70 -79. Kozier B, Erb G, Olivieri R. Fundamentals of Nursing Copcepts Process and Practise (4 th ed), Addison-Wesley Publishing Company, United States of America, 1991, s. 82 -93.
- Slides: 27