SALII VE GVENL KURULLARI G Uzm AYEGL BAYINDIR

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI İG Uzm. AYŞEGÜL BAYINDIR İG Uzm. MAHİR ÇAYIR İG Uzm. KUBİLAY KARABULUT

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI KURULLARI • OLUŞUMU • EĞİTİMİ • ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ 2

KURUL ÜYELERININ ZORUNLU EĞITIM KONULARI • Yönetmelikle Belirtilen Görev Ve Yetkiler • Ulusal Mevzuat Ve Standartlar • Sıkça Rastlanan İş Kazaları Ve Tehlikeli Vakaların Nedenleri • Endüstriyel Hijyenin Temel İlkeleri • Etkili İletişim Teknikleri • Acil Durum Önlemleri • Meslek Hastalıkları • İşyerlerine Ait Özel Riskler • Risk Değerlendirmesi 3

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI KURULLARI 4

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI KURULLARI 5

YÖNETMELIKLE BELIRTILEN GÖREV VE YETKILER 6

YASAL MEVZUAT 30. 06. 2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 22. ve 30. maddelerine dayanarak, 18. 01. 2013 tarih ve 28532 sayılı resmi gazetede “İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK” yayımlanmıştır. 7

YASAL MEVZUAT Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren, elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerini kapsar. 8

KURULUN OLUŞUMU Ø İşveren veya işveren vekili Ø İş güvenliği uzmanı Ø İşyeri hekimi Ø İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi Ø Bulunması halinde sivil savunma uzmanı Ø Bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta Ø Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci 9

İŞVERENIN YÜKÜMLÜLÜĞÜ Ø İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik- (18 Ocak 2013) (İSG Kanunu Madde 22 ve 30) Ø Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. (Madde 4. 1) Ø İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular. (Madde 4. 4) 10

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI KURUL ÜYELERININ ROL DAĞILIMLARI • Kurulun başkanı işveren veya işveren vekili, • Kurulun sekreteri ise iş güvenliği uzmanıdır. • İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yürütülür. 11

KURULUN GÖREV VE YETKILERI Ø İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamak, Ø İşverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulanmasını izlemek, Ø İzleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gündemine almak, Ø İş sağlığı ve güvenliği konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek, Ø İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek, işveren veya işveren vekiline bildirimde bulunmak, 12

KURULUN GÖREV VE YETKILERI Ø İşyerinde meydana gelen her iş kazası ve işyerinde meydana gelen ancak iş kazası olarak değerlendirilmeyen işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğratma potansiyeli olan olayları veya meslek hastalığında yahut iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir tehlike halinde gerekli araştırma ve incelemeyi yapmak, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek, 13

KURULUN GÖREV VE YETKILERI Ø İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak, bu konu ve kurallarla ilgili programları hazırlamak, işveren veya işveren vekilinin onayına sunmak, bu programların uygulanmasını izlemek ve eksiklik görülmesi halinde geri bildirimde bulunmak, Ø İşyerinde yapılacak bakım ve onarım çalışmalarında gerekli güvenlik tedbirlerini planlamak, bu tedbirlerin uygulamalarını kontrol etmek, 14

KURULUN GÖREV VE YETKILERI Ø İşyerinde yangın, doğal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler için alınan tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek, Ø İşyerinin iş sağlığı ve güvenliği durumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, o yılki çalışmaları değerlendirmek, elde edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları değerlendirerek belirlemek ve işverene teklifte bulunmak, 15

KURULUN GÖREV VE YETKILERI Ø 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 13 üncü maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı talepleri ile ilgili acilen toplanarak karar vermek, Ø İşyerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak Ø Kurul üyeleri bu Yönetmelikle kendilerine verilen görevleri yapmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz, kötü davranış ve muameleye maruz kalamazlar. 16

KURULUN ÇALIŞMA USULLERI Kurullar; inceleme, izleme ve uyarmayı öngören bir düzen içinde olmak üzere: Ø Ayda en az bir kere toplanır. Toplantının gündemi, yeri, günü ve saati en az 48 saat önce kurul üyelerine bildirilir. Ø Ancak kurul, işyerinin tehlike sınıfını dikkate alarak, tehlikeli işyerlerinde bu sürenin iki ay, az tehlikeli işyerlerinde ise üç ay olarak belirlenmesine karar verebilir Ø Gündem sorunların ve projelerin önem sırasına göre belirlenir. Üyeler gündemde değişiklik isteyebilir. İstek kurulca uygun bulunursa gündem değiştirilir. 17

KURULUN ÇALIŞMA USULLERI Ø Ölümlü, uzuv kayıplı veya ağır iş kazası halleri veya özel bir tedbiri gerektiren önemli hallerde kurul üyelerinden herhangi biri kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilir. Ø Bu konudaki tekliflerin kurul başkanına veya sekreterine yapılması gerekir. Ø Toplantı zamanı, konunun ivedilik ve önemine göre tespit olunur. 18

KURULUN ÇALIŞMA USULLERI Ø Kurul toplantılarının günlük çalışma saatleri içinde yapılması asıldır. Ø Kurulun toplantılarında geçecek süreler günlük çalışma süresinden sayılır. Ø Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren vekili başkanlığında toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Ø Çekimser oy kullanılamaz. Ø Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler. Ø Çoğunluğun sağlanamadığı veya başka bir nedenle toplantının yapılmadığı hallerde durumu belirten bir tutanak düzenlenir. 19

İŞVEREN VEYA IŞVEREN VEKILININ KURULA ILIŞKIN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ İşveren veya işveren vekili; • Toplantı için yer, araç ve gereçleri sağlamak, • Kurulca hazırlanan toplantı tutanaklarını, kaza ve diğer vakaların inceleme raporlarını, kurulun işyerinde yaptığı denetim sonuçlarına ait kurul raporlarını İş Müfettişlerinin incelemesine sunmak amacıyla işyerinde bulundurmak, • Mevzuatlara uygun olarak verilen kararları uygulamakla, Yükümlüdür. 20

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜĞÜ Çalışanlar; • Sağlık ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesi amacıyla konulan kurallar, yasaklar ile alınan karar ve tedbirlere uymakla, • İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi, uygulanması ve alınan tedbirlere uyulması konularında kurul ile işbirliği yapmakla, • Uygulamada karşılan güçlükler hakkında çalışan temsilcileri aracılığıyla kurula bilgi vermekle, Yükümlüdür. 21

ULUSAL MEVZUAT VE STANDARTLAR 22

Ø 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Ø 6331 sayılı Kanuna bağlı olarak çıkarılan Yönetmelik ve Tebliğler Ø 4857 sayılı İş Kanunu Ø 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ø ILO 155 No'lu İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme Ø ILO 187 No'lu İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi 23

SIKÇA RASTLANAN IŞ KAZALARI VE TEHLIKELI VAKALARIN NEDENLERI 24

İŞ KAZALARI Ø İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay. (6331 İSG Kanunu 3/g) Ø Belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan önceden planlanmamış beklenmedik bir olay (ILO/Uluslar arası Çalışma Örgütü). Ø Önceden planlanmamış çoğu zaman, kişisel yaralanmalara, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay. (WHO/Dünya Sağlık Örgütü) 25

İŞ KAZALARI 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu MADDE 13 - İş kazası; a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır. 26

NEDEN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ? Dünya Her gün; Türkiye Her gün; 1 Milyon iş kazası olmakta 172 iş kazası olmakta 5534 çalışan işle ilgili 4 kişi iş kazası nedeniyle hastalıklar ölmekte 879 çalışan iş kazası nedeniyle 6 kişi sürekli iş göremez ölmektedir hale gelmektedir 27

İŞ KAZASI ISTATISTIKLERI Ø Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre dünyada her yıl yaklaşık; ü 270 milyon kaza ü 2 milyon 200 bin iş kazası veya meslek hastalığı ile ilgili ölüm ü 160 milyon iş ile ilgili hastalık Yaklaşık 15 saniyede 1 kişi hayatını kaybediyor Ülkelere olan maliyeti yurtiçi gayri safi milli hasılanın %1 4 ü 28

İŞ KAZASI ISTATISTIKLERI • Ölümlü iş kazasında 3. sıradayız Dünyada • Ölümlü iş kazalarında 1. sıradayız Avrupada • Her gün 176 iş kazası meydana gelmektedir Ülkemizde • İş kazası sonucu her gün 4 işçi hayatını kaybetmektedir • Her gün 5 kişi sürekli iş göremez hale gelmektedir 29

ÜLKEMIZDE YILLARA GÖRE İŞ KAZASI SAYILARI (SGK ISTATISTIKLERI) 30

İŞ KAZALARININ IŞ SAATLERINE GÖRE DAĞILIMI (2012) 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 1. saat 2. saat 3. saat 4. saat 5. saat 6. saat 7. saat 8. saat 9. saat 31

32

33

KAZA TEORILERI Ø Bana bir şey olmaz ! Şimdiye kadar hep böyle yaptık. Böyle olacağı aklıma gelmemişti. Güvenli görünüyordu! 34

35

HİJYEN 36

İÇERIK Ø Hijyen Tanımı Ø İş Hijyeni ve Ürün Hijyeni Ø İş Hijyenin Amacı Ø İş Hijyeninde İSG Uzmanının ve İş Yeri Hekiminin Sorumlulukları Ø Mevzuatta İş Hijyeni Ø Hijyen Tedbirleri 37

HİJYEN �Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan bulaşıcı hastalıkların %80’ninden sanitasyon ve hijyen konusundaki yetersizlik sorumludur. �Riskli davranışların önlenmesi, hijyen eğitimleri ve uygulamalarına ek olarak toplum temelli programların hazırlanması ve yürütülmesi de oldukça önemlidir. Hijyen : Yaygın olarak bilindiği gibi sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır. Hijyen sözcüğü genel olarak Sağlık Kurulları ya da Sıhhi Temizlik Bilimi olarak da tanımlanır. 38

HIJYEN Hijyen ile ilgili bazı tanımlar Sanitasyon: Sağlık için uygun koşulların yaratılması ve sürdürülmesi işlemidir. Dezenfeksiyon: Patojen mikroorganizmalardan arındırma işlemidi Sterilizasyon: Bütün canlı mikroorganizmaların, canlı sporların, virüslerin öldürülmesi, ortamın canlılardan arındırılması işlemidir. Antiseptik: Mikropları öldürebilen veya üremelerini durdurabilen maddelerdir. 39

İŞ HIJYENI İŞ HİJYENİ İşyeri ortamındaki sağlığı olumsuz etkileyen risklerin(işyeri ortam faktörlerinin) kontrol altına alınmasıdır. İş Hijyeni Endüstriyel Hijyen olarakta bilinmektedir. İş Hijyeni Temel İlkeleri 1)Tahmin edebilme 2)Tanıyabilme 3) Değerlendirebilme 4) Riskleri denetleyebilme 40

ÜRÜN HIJYENI Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (International Organization for Standardization, ISO) tarafından çevre, sağlık, güvenlik, hijyen gibi konularda dünyadaki tüm işletme ve servislerin gereksinimlerini karşılamak üzere kalite yönetim ilkelerine göre geliştirilmiş olan standartlar “Kalite Sistemleri” olarak tanımlanmıştır. İyi Üretim Uygulamaları (İÜU) (Good Manufacturing Practices, GMP), 90’lı yıllarda Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (Food and Drug Administration, FDA) tarafından her türlü ürün ve hizmetin üretim aşamasından itibaren kişi ve kuruluşlara sunulmasına kadar geçen süreçte uyulması zorunlu kuralları kapsayan bir sağlık kalite standardı olarak kabul edilmiştir. 41

İŞ HIJYENININ AMAÇLARI Ø Tüm çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal iyilik hallerini en yüksek düzeye getirmek ve bu düzeyi sürdürmek, Ø Çalışma ortamı ve çalışma koşullarının yol açabileceği sağlık sorunlarını ortaya koymak ve sağlığı bozabilecek her türlü etkene karşı çalışanları korumak, Ø İşyerlerinde teknik korunma önlemlerinin alınması ve kişisel etkinliğinkonforun sağlanması, çalışma ortamında bulunan sağlık risklerine karşı teknik tedbirler dahil korunma tedbirlerinin alınmasıdır. 42

ENDÜSTRIYEL HIJYENIN KONULARI ØToksikoloji ØAnatomi Øİş Sağlığı Standartları ØBiyolojik etmenler ØHavadan bulaşan hastalıklar ØKimyasal etmenler Øİç ortam hava kalitesi ØAydınlatma ØCilt bozuklukları ØKişisel Koruyucu Donanım ØGürültü ØHavalandırma ØRadyasyon ØTitreşim ØTermal stres ØNumune alma ve izleme 43

İSG KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELIK 6. maddesinde "İşveren tarafından, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve yedeklerine "endüstriyel hijyenin temel ilkeleri" konularında eğitim verilmesi sağlanır" ifadesi yer almaktadır. İş hijyeninin amacı sağlığı tehdit eden her türlü tehlikenin ortamdan uzaklaştırılması ya da yok edilmesi olarak tanımlanabilir. 44

İSG UZMANI VE IŞYERI HEKIMININ SORUMLULUKLARI �İşyeri ortamının sağlık ve güvenlik açısından taşıdığı riskler konularını araştırmalı, çeşitli kimyasalların maruziyet ölçümlerini koordine etmeli, bunun için metot ve stratejiler geliştirmelidir. �İşyerlerinde risk teşkil eden tehlikeli maddelerin ve proseslerin tanımlanması, tehlike ve zararlarının belirlenmesi ve bu tehlikelerin önlenmesi için risk değerlendirmesi yapmalıdır. 45

İSG UZMANI VE IŞYERI HEKIMININ SORUMLULUKLARI �Çalışma ortamında zararlı olabilecek koşulları saptayıp onları kontrol altına almak yada bunları bertaraf etmeye yönelik girişimleri olmalıdır. 46

İSG UZMANI VE IŞYERI HEKIMININ SORUMLULUKLARI �Hijyeni sağlamada yardımcı malzemeler örn. solunum maskeleri kullanımı ve bunlarda kullanılan absorban maddeler hakkında bilgi sahibi olmalıdır. �Zarar etkenlerden korunmak için güvenilir ve ekonomik yolların seçilmesinde karar verebilir. �Çalışma ortamı ısısı, ventilasyon, aydınlatma ve gürültü sorunları hakkında bilgili olmalıdır. �Ergonomi çalışmaları yapabilmelidir. 47

MEVZUATTA IŞ HIJYENI �Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde "özellikle işyeri tabanı, duvarlar ve diğer yüzeyler düzenli olarak temizlenecek ve hijyen şartları sağlanacaktır" denilmektedir. �Aynı yönetmeliğin 12. maddesinin ana başlığı "hijyen ve kişisel korunma" maddesinde kişisel hijyen önlemleri belirtilmiştir. �Eğitim başlıklı 13. maddesinde de "hijyen kuralları" konusunda çalışanlara eğitim verilmesi istenmekte; Sağlık Gözetimi ile ilgili 16. maddesinde ise; İşyerinde kişisel ve mesleki hijyen önlemlerinin derhal alınabilmesi mümkün olacak şekilde gerekli düzenleme yapılacaktır denilmektedir. 48

MEVZUATTA IŞ HIJYENI İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinde ise "İşveren tarafından, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve yedeklerine "endüstriyel hijyenin temel ilkeleri" konularında eğitim verilmesi sağlanır" ifadesi yer almaktadır. 2000’li yıllara gelindiğinde Dünya Sağlık Örgütü de dahil olmak üzere pek çok uluslar arası kuruluş tarafından benimsenmiş olan bu standart, güncellenmeye başlanmış (current Good Manufacturing Practice, c. GMP) ve farklı sektörlere yönelik, uyulması zorunlu kalite, sağlık ve hijyen kurallarını içeren kılavuzlar oluşturulmuştur. 49

MEVZUATTA IŞ HIJYENI Bu sistemler, zamanla değişerek yenilense de temel kullanım alanlarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır: ü ISO 9000 Serisi, ISO 9001 -2000 Serisi, ü ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, ü HACCP ISO 22000 Gıda Yönetimi, ü OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi, ü SA 8000: ISO 13485 ve 13488 Tıbbi Cihazlar Yönetim Sistemi, ISO/TS 16949 Otomotiv Sektörü Kalite Yönetim Sistemi. 50

MEVZUATTA IŞ HIJYENI İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği tüzüğü Madde: 28 Ø Atölyeler ile işçilerin çalıştığı diğer yerler; fosseptiklerden, koku çıkaran her türlü çukur ve yerlerden ve enfeksiyon kaynaklarından yeteri uzaklıkta bulunacak ve bunların kokularından korunacaktır. Ø İşyerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe bağlanacak ve buralar, uygun bir kapak ile örtülecektir. 51

MEVZUATTA IŞ HIJYENI Ø Bu kapak günde en az bir kere bol su ile yıkanıp temizlenecektir. Ø Boşaltma boruları, su geçirmez ve sızdırmaz maddelerden yapılacak ve sızdırmayacak şekilde iyice bağlanacaktır. Akış doğrultusunda, bir eğim verilecek ve koku çıkmasını önleyecek tedbirler alınacaktır. 52

MEVZUATTA IŞ HIJYENI İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği tüzüğü Madde: 29 Ø Döşemelere duvarlara ve diğer yerlere tükürmek, süprüntü atmak yasaktır. Ø Uygun yerlere ve duvarlara, bu yasağı belirten yazılar ve zararlarını anlatan afişler asılacaktır. Ø Gereken yerlere çöp kutuları, uygun nitelikte tükürük hokkaları konacak ve bunlar, her postada temizlenip dezenfekte edilecektir. Ø Fazla balgam çıkaran işçiler için kullanılmak üzere, üstü kapalı plastik, emaye, parafinli mukavva ve benzeri maddelerden yapılmış kişisel tükürük hokkaları bulundurulacak, kağıt hokkalar kullanıldıktan sonra yakılacak ve diğerleri yıkanıp dezenfekte edilecektir. 53

MEVZUATTA IŞ HIJYENI İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği tüzüğü Madde: 30 İşyerlerinde ve müştemilatında haşarat, böcek ve kemirici hayvanların bulunmaması için her türlü tedbir alınacak, yok edilmesi için gereken ensektisit, rodentisit maddeler kullanılacak, üremeyi kolaylaştıran şartlar yok edilecek, yuvaları yakılarak bozulacak, uygun aralıklarla ensektisit uygulaması yapılacak, sineklere karşı kapı ve pencerelere tel kafes konacaktır. 54

MEVZUATTA IŞ HIJYENI İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği tüzüğü Madde: 57 1) İşyerleriyle müştemilatının ve özellikle işçi konutlarının ve helalarının temizliği artırılacak ve buralarda kullanılan içme ve kullanma suları, gerektiğinde sterilize veya dezenfekte edilecektir. 2) İşyerleri ile işçi konutlarında sivrisinek, tahtakurusu, pire ve benzeri zararlıların yok edilmesi için, sık gereken temizleme tedbirleri alınacak ve fenni usullere göre, gerekli emniyet kurallarına uyularak ensektisit, rodentisit uygulaması yapılacak ve bunların yuvaları yakılacak ve yok edilecektir. Farelere karşı da, diğer etkili rodentisitler kullanılacak ve gerektiğinde bunlar, fenni usullerle yok edilecektir. 55

MEVZUATTA IŞ HIJYENI İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği tüzüğü Madde: 57 3) İşçiler, sık temizlik ve özellikle muayenelerine tabi tutulacaklar, bekar işçilere özgü binalardaki yataklar v. b. eşya aynı şekilde kontrol edilecektir. 4) İşyerleri ve müştemilatı ile işçi konutları etrafında gübre, süprüntü ve benzeri pislik biriktirilmeden kaldırılacak, haşaratın üremesine yarayacak su birikintileri akıtılacak veya kurutulacaktır. 5) Bulaşma ihtimali olan işyerlerinde ve işlerde, işçilere, uygun koruyucu elbise, çizme ve benzeri gerekli malzeme verilecek, maden ocakları, yeraltı ve benzeri işlerde derinden bulaşma tehlikesine karşı, çıplak ayakla çalışma önlenecektir. 6) Bulaşıcı hastalıkların çıkmasına yol açan yiyecek maddelerinin, işyerlerinde bulundurulması ve tüketilmesi, işveren veya işveren vekillerince önlenecektir 56

MEVZUATTA IŞ HIJYENI Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik; 7. maddesinde "özellikle işyeri tabanı, duvarlar ve diğer yüzeyler düzenli olarak temizlenecek ve hijyen şartları sağlanacaktır" denilmektedir. Aynı yönetmeliğin 12. maddesinin ana başlığı "hijyen ve kişisel korunma"; Eğitim başlıklı 13. maddesinde de "hijyen kuralları" konusunda çalışanlara eğitim verilmesi istenmekte; Sağlık Gözetimi ile ilgili 16. maddesinde ise; İşyerinde kişisel ve mesleki hijyen önlemlerinin derhal alınabilmesi mümkün olacak şekilde gerekli düzenleme yapılacaktır denilmektedir. 57

MEVZUATTA IŞ HIJYENI Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 7. Madde b bendi; 7) İşyerleri ve eklentileri her zaman düzenli ve temiz bulundurulacaktır. 8) İşçilerin kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartlar sağlanacaktır. 9) Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların en uygun şekilde işlenmesi, kullanılması, taşınması ve depolanması için gerekli düzenlemeler yapılacaktır. Denilmektedir. 58

MEVZUATTA IŞ HIJYENI Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik İşçilerin veya Temsilcilerin Bilgilendirilmesi Madde 18 — Asbest veya asbestli malzemeyle yapılan çalışmalarda; a) İşçilere ve temsilcilerine aşağıdaki konularda yeterli bilgi verilecektir: 1) Asbest veya asbestli malzemeden yayılan tozdan doğacak sağlık riskleri, 2) Yönetmelikte belirtilen limit değerler ve ortam havasında sürekli yapılması gerekli ölçümler, 3) Sigara içilmemesi de dahil uyulması gereken hijyen şartları, 59

HIJYEN TEDBIRLERI I. Tesisat ve techizat değişikliği Hijyen konusunda başarı, öncelikle işyerinde veya teçhizatta meydana gelecek değişiklikleri ve havayı kirleten nedenleri saptamakla olasıdır. Techizatın ve uygulanan üretim yöntemlerinin ve tesisatın sonradan kontrolü, konunun çözümünü daha fazla güçleştirir. II. Zehirli Olmayan veya Daha Az Zehirli Olan Maddelerin Kullanılması Çoğu zaman, üretimin niteliği ve niceliği bakımından bunu başarmak zor olmaktadır. Bu durum, değişiklik yapılmadan önce dikkatle göz önünde bulundurulmalıdır. 60

HIJYEN TEDBIRLERI III. Üretim Yöntemini Değiştirme Üretim yöntemlerinin sık değiştirilmesi, meslek hastalıklarını meydana getiren tehlikeleri kısmen veya tamamen ortadan kaldırabilir. Genellikle, işyerindeki büyük değişikliklerde Maliyet Artışları dikkatle göz önünde bulundurulmalıdır. IV. İşyeri Düzeni İşyerinin düzenli olması, havanın toz veya dumanlarla kirlenmesini önleme bakımından hayati önem taşır. Tozların, yeniden yayılmasını önleyecek şekilde etkili vakumlu temizleyicilerin bulunması ve herhangi bir temizleme işinin, işyerinde çok az işçi bulunduğu sürelerde yapılması gerekir. 61

ETKİLİ İLETİŞİM 62

İÇERIK Ø İletişimin Tanımı Ø Etkili İletimin Ön Koşulları Ø Etkili İletişim İçin Öneriler Ø Etkili İletişimin Amaçları Ø İletişim Çeşitleri 63

İLETIŞIM Duygu, düşünce ya da bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır (TDK Sözlüğü) 64

İLETIŞIM İLETİŞİM Duygu, düşünce ya da bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır. *İki insan birbirinin farkına vardığı anda başlar *Kişilerin söylediği /söylemediği, yaptığı /yapmadığı her şeyin anlamı vardır. İLETİŞİM SÜREKLİDİR ANLIK DEĞİL 65

İLETIŞIMDE 6 SORU 3. Anladığınızı test ediyormusunuz 2. Anlıyormusunuz 1. Dinliyormusunuz? 6. Yeterince açıkmısınız? 5. Empatik iletişimi kullanıyormusunuz 4. Karlı ilişki oluşturmak ve memnuniyet 66

ETKILI ILETIŞIMIN ÖN KOŞULLARI Ø Doğallık Ø Eleştirilere açık olmak Ø Beden dili kullanmak Ø Hoşgörü ve önyargısız davranmak Ø Kabul etme / Saygı Ø Empati 67

ETKIN ILETIŞIM IÇIN ÖNERILER Ø Bir ağız iki kulak varsa bir konuşup iki dinleyin Ø Doğru zamanda, doğru kişiye, doru bilgiler verin Ø Mesajlar net, açık ve anlaşılır olsun Ø Gizlilikten kaçının bilgiyi paylaşın Ø Karşınızdakini asla üçüncü şahısların yanında eleştirmeyin Kelimelerimiz, ifadelerimiz, sesimiz, nefesimiz, bedenimiz… Bütün ve parçaları, etkili iletişimin birer anahtarı 68

ETKILI ILETIŞIMIN AMAÇLARI Ø Kendimizi doğru ifade etmek Ø Karşımızdakini doğru anlamak Ø Anlamak ve anlaşılmak 69

ETKIN DINLEMEK IÇIN Ø Dinlemeye gerçekten istekli olun Ø İlgili olun Ø Acele etmeyin Ø Soru sorun Ø Dinlediğinizi beden diliyle belli edin Ø Tartışmaya değil, anlamaya çalışın Ø Önce dinleyin, sonra konuşun 70

İLETIŞIM ÇEŞITLERI Sözlü İletişim Sözsüz İletişim Dil Mimik Jest Mekan Kullanımı Temas Ses Tonu 71

İLETIŞIM’DE İletişim Yüzdeleri Ø Beden dili % 55 0% Ø Ses tonu % 38 Sözler %7 Ø Sözler % 7 etkilidir. Ses tonu %38 Beden dili %[DEĞER] 72

Sözlü İletişim Sözsüz İletişim Anlaşılır bir dil İlk izlenim Ses tonu, vurgusu, yüksekliği Göz teması Hitap şekli Mesafe Açıklık, netlik, sadelik Dokunmak Soru sormak, cevaplar için cesaretlendirmek Olumlu yüz ifadesi Özetlemek Beden duruşu Söylenenleri dinlediğini belli etmek 73

İLETIŞIM- BIRLEŞTIRICI GÜÇ Planlama Gelişme İLETİŞİM Organize Etme Motive Etme 74

ACIL DURUM ÖNLEMLERI 75

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Resmi Gazete Tarihi: 18. 06. 2013 Resmi Gazete Sayısı: 28681 İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK Ø Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir. Ø Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar. Ø Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 11 inci, 12 nci ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. 76

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Ø Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları, Ø Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı, Ø Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yer. 77

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Ø İşverenin yükümlülükleri Ø MADDE 5 – (1) İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir: Ø a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler. Ø b) Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. Ø c) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar. Ø ç) Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar. 78

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Ø d) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar. Ø e) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar. Ø f) Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. Ø g) Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir. 79

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Acil durum planı MADDE 7 – (1) Acil durum planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır. Acil durumların belirlenmesi MADDE 8 – (1) İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir: Ø a) Risk değerlendirmesi sonuçları. Ø b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali. Ø c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar. Ø ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali. Ø d) Sabotaj ihtimali. 80

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi MADDE 11 – Ø (1) İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; Ø a) Arama, kurtarma ve tahliye, Ø b) Yangınla mücadele, Ø konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. Ø (2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir. 81

ACIL DURUM ÖNLEMLERI Tatbikat MADDE 13 – Ø (1) Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır. Ø (2) Gerçekleştirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan yönler ve kazanılan deneyimlere göre acil durum planları gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılır. 82

ACIL ÇIKIŞ VE ILK YARDIM IŞARETLERI Acil çıkış ve ilk yardım işaretleri : acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretler 83

ACIL DURUM PLANI Bir kaza veya acil durumda, ilk yardım ekibi ne yapacağını bilmelidir. Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgiler ve eğitim çalışana verilmiş olmalı. . . 84

MESLEK HASTALIKLARI 85

İÇERIK Ø Meslek Hastalığı Tanımı Ø Meslek Hastalıklarının Saptanması Ø Meslek Hastalığı Tanısı Koymaya Yetkili Kurumlar Ø Yükümlülük Süresi Ø Meslek Hastalıkları Listesi Ø Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması Ø Meslek Hastalıklarından Korunma Ø Meslek Hastalıkları ile İlgili İşveren ve Çalışanların Sorumlulukları 86

MESLEK HASTALIĞI TANIMI DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ : zararlı bir etkenle bundan etkilenen insan vücudu arasında, çalışılan işe özgü bir neden-sonuç, etki-tepki ilişkisinin ortaya konabildiği hastalıklar grubu olarak tanımlanmaktadır. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU’NUN 14ÜNCÜ MADDESİNDE : “Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir” şeklinde tanımlanmaktadır. 87

MESLEK HASTALIĞI TANIMI 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalıktır. 88

MESLEK HASTALIĞININ SAPTANMASI Çalışanın çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur. (5510 nolu Kanun 14. Madde) 89

MESLEK HASTALIĞI TANISI KOYMAYA YETKİN KURUMLAR Ø Halen ülkemizde bulunan üç meslek hastalıkları Hastanesi'nin ü Ankara, ü İstanbul ü Zonguldak 90

MESLEK HASTALIĞI TANISI KOYMAYA YETKİN KURUMLAR Ø 2008 yılından itibaren devlet üniversiteleri hastaneleri ile Ø 2011 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, sigortalının çalışma gücü ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemek üzere yetkilendirilmişlerdir. 91

1 İşyeri Hekimi İşyeri yönetimi M. H. Hastanesi Bildirim 2 İşyeri Hekimi Aile Hekimi Hastaneye sevk M. H. Hastanesi İşyeri yönetimi Bildirim 3 Hastaneden sevk veya kendisi M. H. Hastanesi İşyeri yönetimi Bildirim 92

YÜKÜMLÜLÜK SÜRESI Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için SGK tarafından çıkartılan yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. Bu durumdaki kişiler, gerekli belgelerle Kuruma müracaat edebilirler. 93

HER HASTALIK “MESLEK HASTALIĞI” SAYILMAZ ! Ancak; FListede yer almasa bile, FYükümlülük süresi aşılmış olsa bile, FHastalığın iş ile ilişkisi olduğu kanıtlanırsa Hastalığın meslek hastalığı olduğunun ispatı sigortalıya aittir ESGK Yüksek Sağlık Kurulu Kararı ile Meslek Hastalığı sayılır. 94

MESLEK HASTALIĞI LISTESININ HAZIRLANMASI Bu listeleri; SGK Yüksek Sağlık Kurulu yapar. Konusunun uzmanı öğretim üyeleri ve Bürokratlardan oluşan bir kuruldur. 95

MESLEK HASTALIKLARININ TÜRLERI VE SINIFLANDIRILMASI Ø Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kurulduğu yıl olan 1919 yılında ilk meslek hastalığı olarak “antraks” hastalığını tanımlamıştır. Ø Daha sonra 1925 yılında Çalışanların Tazmini (Meslek Hastalıkları) Sözleşmesinde (No. 18) ilk “ILO Meslek Hastalıkları Listesi” yayınlanmıştır. İlk listede 3 meslek hastalığı mevcuttur. Ø 18 No’lu Sözleşme 1934 yılında gözden geçirilerek 42 nolu Sözleşme ile 10 adet meslek hastalığı tanımlanmıştır. 96

MESLEK HASTALIKLARININ TÜRLERI VE SINIFLANDIRILMASI Ø 1964 yılında yayınlanan 121 nolu Sözleşme ekinde ayrı bir meslek hastalıkları listesi yayınlanmıştır. Ø En son olarak 2002 yılında ILO, meslek hastalıkları listesini güncellemiş ve 70 adet meslek hastalığını tanımlayarak 194 sayılı Meslek Hastalıkları Listesi Tavsiye Kararını yayınlamıştır. 97

MESLEK HASTALIKLARININ TÜRLERI VE SINIFLANDIRILMASI ILO Meslek Hastalıkları Listesinde meslek hastalıkları üç kategoride toplanmaktadır: 1. Ajanlarla meydana gelen meslek hastalıkları (fiziksel, kimyasal ve biyolojik), 2. Hedef organ ve sistemlerin meslek hastalıkları ( solunum, deri, kas iskelet) 3. Mesleki kanserler. 98

MESLEK HASTALIKLARININ TÜRLERI VE SINIFLANDIRILMASI Meslek Hastalığı Türlerinin İncelenmesi Meslek Hastalıklarının Etkilediği Organlara Göre Meslek Hastalığına Sebep Olan Etkene Göre Mesleklere Göre 99

MH SINIFLANDIRMA ŞEKLI Etkene Faktöre Göre Etkilenen Sisteme Göre Mesleklere Göre Ø Fiziksel Nedenli Meslek Ø Mesleki Cilt Hastalıkları Ø Madencilerin Meslek Hastalıkları Ø Kimyasal Nedenli Meslek Hastalıkları Ø Toz Nedenli Meslek Hastalıkları Ø Biyolojik Nedenli Meslek Hastalıkları Ø Ergonomik Nedenli Meslek Hastalıkları Ø Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları Ø Mesleki Kalp Damar Hastalıkları Ø Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları Ø Mesleki Genitoüriner Sistem Hastalıkları Ø Kaynakçıların Meslek Hastalıkları Ø Yüksekte Çalışanların Meslek Hastalıkları Ø Sağlıkçıların Meslek Hastalıkları Ø Boyacıların Meslek Hastalıkları 100

MESLEK HASTALIKLARININ TÜRLERI VE SINIFLANDIRILMASI Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde ise meslek hastalıkları beş grup halinde listelenmiştir. Böylelikle meslek hastalıkları listesinde beş grup içinde toplam olarak 120 hastalık yer almaktadır. Meslek hastalıkları sınıflaması şöyledir; 101

MH SINIFLANDIRMA ŞEKLI Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü 1 A GRUBU Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları (67 adet) 2 B GRUBU Mesleki Deri Hastalıkları (2 adet) 3 C GRUBU 4 D GRUBU Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları (9 adet) Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar (30 adet) 5 E GRUBU Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları (12 adet) 102

MH KORUNMA YÖNTEMLERI Tümüyle önlenebilir hastalıklar olan meslek hastalıklarından korunmada kullanılan yöntemler etkinlik sırasıyla; Etkeni Kaynağında Yok Etme (Yerine koyma, Yer değiştirme, vb. ) Ortama Yönelik (Ayırma, Havalandırma, Kapatma vb. ) Kişisel Koruyucu Donanımlar 103

MH KORUNMA YÖNTEMLERI 104

İŞVEREN SORUMLULUKLARI Ø Sigortasız işçi çalıştırılmaması, Ø İşe giriş ve gerekli ise ağır ve tehlikeli işler raporu için gerekli muayeneler yapılmadan işçi çalıştırılmaması, Ø İşyeri ortamında gerekli hijyen koşullarının sağlanması, Ø İşyeri ortamında temiz hava sirkülasyonunun sağlanması, Ø İşlem sırasında ortaya çıkan zararlıların uygun yollarla uzaklaştırılması, Ø Periyodik muayenelerin zamanında yaptırılması, Ø İşyeri hekimi, sigorta ve iş müfettişi, İSGÜM ve Meslek Hastalıkları Hastaneleri görevlilerinin uyarı ve tavsiyelerinin yerine getirilmesi meslek hastalıklarının önlenmesinde çok büyük önem arz etmektedir. 105

ÇALIŞANLARA AIT SORUMLULUKLAR Meslek hastalıklarının önlenmesinde sigortalılara ait sorumluluklar ise; Ø Kişisel hijyen kurallarına uymak, Ø İş sırasında kesinlikle sigara içmemek, Ø İş çıkışı duş almak, Ø Elbise dolabında iş kıyafetleri ile günlük kıyafetlerini ayrı bölümlere koymak, Ø İşverenin sağlık ve güvenlik talimatlarına uymak, Ø Gerekiyorsa kişisel koruyucu donanımları usulüne göre ve sürekli kullanmak, Ø Periyodik muayenelere, kontrol muayenelerine zamanında gitmektir. 106

İŞYERINE AIT ÖZEL RISKLER 107

LABORATUVARLAR Ø En önemli risklerimiz laboratuvarlarımızda. . ! Ø Bununla ilgili olarak Yönerge taslağı oluşturulmuş durumda. Ø Bu Yönergede; ü Laboratuvar Sorumlusunun Yetki ve Sorumlulukları ü Laboratuvar Sorumlusu Yardımcısının Görev Ve Sorumlulukları ü Laboratuvar Personelinin Görev Ve Sorumlukları ü Öğrencilerin Sorumlulukları ü Geçici Teknik ve Bakım Hizmeti Veren Kişilerin Görev ve Sorumlukları ü Diğer Kullanıcılar ü Ziyaretçilerin Görev ve Sorumlukları bölümlerinden oluşmaktadır. 108

RISK DEĞERLENDIRMESI 109

RISK DEĞERLENDIRMESI Resmi Gazete Tarihi: 29. 12. 2012 Resmi Gazete Sayısı: 28512 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 10 uncu ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. 110

RISK DEĞERLENDIRMESI Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar. 111

RISK DEĞERLENDIRMESI Ø Risk değerlendirmesi MADDE 7 – Ø (1) Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir. Ø (2) Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanır. 112

RISK DEĞERLENDIRMESI İşveren yükümlülüğü MADDE 5 – Ø (1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. Ø (2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ø (3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder. 113

RISK DEĞERLENDIRMESI Risk değerlendirmesi ekibi MADDE 6 – (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. Ø a) İşveren veya işveren vekili. Ø b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. Ø c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. Ø ç) İşyerindeki destek elemanları. Ø d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. 114

TEHLIKE İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli olan her şeyi ifade eder. İnsanların yaralanması, hastalanması, malın veya malzemenin hasar görmesi, işyeri ortamının zarar görmesi veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak veya durum. OHSAS 18001 115

TEHLIKE Ortadan kaldırılmadığında kaza, hastalık, yaralanma veya hasara sebep olan koşul veya koşullar. . . Örneğin, Øİşyeri disiplinine uymama, yersiz şakalaşma ØBozuk veya kırık alet veya ekipmanları kullanmak 116

RISK Ø Risk, bir tehlikenin ortaya çıkma ihtimali ve bu tehlikenin ortaya çıktığı anda sebep olacağı etkinin ciddiyeti arasındaki bağ olarak tanımlanabilir. 117

RISK O L A S I L I K K S Rİ Ş İ D D E T Risk = O x Ş O : Olasılık Ş : Şiddet (Zararın derecesi) TEHLİKE DURUMUNDAKİ ZARARIN GERÇEKLEŞMESİ, MEYDANA GELMESİDİR. 118

RISK Ø Risk Değerlendirmesi ü Risk büyüklüğünü tahmin • Kabul Edilebilir Risk • Kanuni zorunluluklar, işletmenin İSG politika etmek ve riskin tolere olup ve uygulamaları dikkate alındığında kabul olmadığına ilişkin genel edilebilecek düzeye indirilmiş risk. karar sürecidir. Ø Güvenlik ü Tehlikenin ve riskin olmama durumu. 119

RISK DEĞERLENDIRME ILKELERI Ø Risklerden kaçınmak, Ø Riskleri analiz etmek, Ø Risklerle kaynağında mücadele etmek, Ø Riskleri önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek, Ø Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek, Ø Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. 120

RISK DEĞERLENDIRME ADIMLARI 121

HEDEFIMIZ Ø (0) SIFIR İŞ KAZASI Ø (0) SIFIR İŞ GÜCÜ KAYBI Ø (0) SIFIR İŞ GÖREMEZLİK GÜN SAYISI OLMALIDIR. HAZIRLAYAN: AYŞEGÜL BAYIN SARIAHMETOĞLU 122