Rynek walutowy Kontrakty terminowe na waluty na GPW

Rynek walutowy Kontrakty terminowe na waluty na GPW 1

Rynek walutowy • Rynek zdecentralizowany – ceny (kursy walut) powstają praktycznie w każdej chwili w tysiącach miejsc na świecie. • Rynek bez granic • Największy rynek finansowy świata Uczestnicy handlu walutami: 1. Instytucje finansowe (największe banki inwestycyjne i komercyjne) 2. Rządy państw, banki centralne 3. Brokerzy (hurtowi) 4. Pozostałe instytucje finansowe (ubezpieczyciele, fundusze inwestycyjne, banki komercyjne, brokerzy detaliczni…) 5. Przedsiębiorstwa (głównie zabezpieczenie kursów), fundusze hegdingowe, spekulanci (inwestorzy) 2

Kontrakt terminowy • Umowa między 2 stronami : nabywca i sprzedawcą • Nabywca zobowiązuje się do kupna instrumentu bazowego w przyszłości po określonej cenie • Sprzedawca/wystawca zobowiązuje się do sprzedaży instrumentu bazowego w przyszłości po określonej cenie • Kontrakty są rozliczane pieniężnie (z wyjątkiem kontraktów na obligacje) Kontrakt terminowy to inaczej zakład o to jaka będzie cena instrumentu bazowego w terminie rozliczenia kontraktu terminowego 3

Porównanie zysków/strat – gra o sumie zerowej zysk strat a 4

Zalety kontraktów terminowych • Liniowy profil wypłaty • Wysoka dźwignia finansowa • Niskie ryzyko kredytowe (dzienne rozrachunki) • Wysoka płynność, niskie koszty • Gra na wzrost/spadek • Zmiana ceny uzależniona od zmian cen instrumentów bazowych 5

Standard kontraktów walutowych na GPW USD/PLN Instrumenty bazowe EUR/PLN CHF/PLN 6

Standard kontraktów walutowych na GPW Nazwa skrócona • • FXYZkrr gdzie: F – rodzaj instrumentu (futures), XYZ – skrót nazwy instrumentu bazowego (np. USD dla kursu USD/PLN oraz EUR dla kursu EUR/PLN) • k – kod określający miesiąc wykonania • rr – dwie ostatnie cyfry roku wygaśnięcia Zawsze w obrocie znajdują się 3 serie wygasające w najbliższych 3 7

Miesiące wygasania Miesiąc styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Kod F G H J K M N Q U V X Z 8

Standard kontraktów walutowych na GPW Wartość kontraktu • 1. 000 USD • 1. 000 EUR • 1. 000 CHF Np. przy kursie EUR/PLN na Poziomie 3, 9020 – wartość kontraktu EUR to 3. 902 PLN 9

Standard kontraktów walutowych na GPW • Dla kontraktu EUR kurs giełdowy np. 390, 20 - to wartość 100 EUR w PLN • Natomiast wartość kontraktu to 3. 902 PLN równowartość 1. 000 EUR w PLN • Oznacza to także, że 1 EUR warte jest 3, 9020 PLN • Kontrakty są notowane w złotych za 100 jednostek waluty (czyli za 100 USD, CHF lub EUR) z dokładnością do 0, 01 zł • 1 pip (pips, punkt, tik) to najmniejsza zmiana kursu walutowego (4 miejsce po przecinku – np. zmiana kursu z 3, 9020 na 3, 9021 lub 2 miejsce po przecinku (przy cenie za 100 jednostek waluty) z 390, 20 na 390, 21) • 1 figura to zmiana o 100 punktów (np. zmiana z 3, 9020 na 3, 9120 – zmiana na drugim miejscu po przecinku. Analogicznie – z 390, 20 na 391, 20) 10

Standard kontraktów walutowych na GPW Dzień wygaśnięcia: Kontrakty wygasają w trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia. Obrót wygasającą serią kończy się o godzinie 10: 30 w dniu wygaśnięcia kontraktów. Po godzinie 11. 00 odbywa się fixing NBP. Na jego podstawie określane są ostateczne kursy rozliczeniowe (z dokładnością do 0, 01 PLN za 100 USD lub EUR). Pierwszy dzień obrotu nowej serii: Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniej serii kontraktów. 11

Zasady obrotu Ø Ø s notowania ciągłe w godz. 8: 45 – 17: 05 Wszystkie kontrakty terminowe mają dogrywkę Jednostka transakcyjna – 1 kontrakt obrót wspomagany działaniem animatora rynku Szczegóły dotyczące obrotu opisane są w: s Warunkach obrotu dla różnych par walut s Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego s Regulaminie Giełdy Dokumenty są dostępne na stronie internetowej giełdy www. gpw. pl 12

Kontrakty walutowe – sesja giełdowa Widełki statyczne = +/- 6% Widełki dynamiczne = 4 zł Maksymalny wolumen zlecenia składanego do arkusza zleceń = 5. 000 kontraktów Transakcje pakietowe: Minimalny wolumen zlecenia = 200 kontraktów 13

TYPY ZLECEŃ 1. Zlecenia z limitem ceny (można je wykorzystać jako zlecenie take profit) 2. Zlecenia PCR (po cenie rynkowej) 3. Zlecenia PKC (po każdej cenie) 4. Zlecenia z wielkością ujawniana, z wielkością minimalną 5. Zlecenia z limitem aktywacji – dzięki nim możliwa jest budowa strategii w których wykorzystujemy stop loss, stop entry. 6. Zlecenia PEG – podążające za najlepszymi zleceniami w arkuszu 14

Płynność obrotu Płynność jest wspierana przez dwóch animatorów rynku: 1. m. Bank S. A. Dom Maklerski 2. Dom Maklerski BOŚ S. A. Animatorzy są zobowiązani do składania w sposób ciągły jednocześnie ofert kupna i sprzedaży na każdą notowana serię kontraktów walutowych. Minimalne wielkości ofert to 500 i 250 kontraktów. Spready w zleceniach animatorów są konkurencyjne w stosunku do innych ofert na rynku walutowym. 15

Depozyty zabezpieczające • Służą zabezpieczeniu zobowiązań kupującego/sprzedającego zabezpieczeniu ryzyka dziennej zmiany ceny kontraktu – proces bieżących rozrachunków rynkowych (tzw. równanie do rynku) • Stanowią tylko część wartości kontraktu – określony % wartości • Wartość depozytu liczona od ostatniego kursu rozliczeniowego • Wielkość wyznaczana przez KDPW (metodologia SPAN) • Wpłacane na rachunek inwestora w DM • KDPW określa jeden poziom depozytu - minimalny – poziom który zawsze musi być utrzymywany • DM maja swobodę w określaniu depozytu wstępnego – nie może być niższy niż depozyt minimalny • Od sierpnia 2009 do inwestowania na pochodnych trzeba mieć Numer Klasyfikacyjny Klienta (NKK) nadawany przez KDPW (poprzednio Numer Identyfikacyjny Klienta (NIK)) 16

Dźwignia finansowa • Wartość kontraktu na EUR (kurs kontraktu terminowego 413, 00 (PLN za 100 EUR)*10) = 4. 130 zł • Depozyt właściwy 5% = 206, 6 zł (5% * 4. 130 zł) • Depozyt wstępny 1, 2*5%=6%= 247, 9 zł (6% * 4. 130 zł) • Dźwignia finansowa 16, 7 krotna (100%/6%)= 16, 7 • Zmiana kursu kontraktu o 1% to 41, 3 PLN (kontrakt 1. 000 EUR) - zysk/strata dla inwestora • Stosunek zysku/straty do depozytu zabezpieczającego 41, 3 zł/247, 6 zł= 16, 7% 17

Wycena kontraktów na indeksy i na akcje F - cena futures S - cena spot r – stopa wolna od ryzyka (w skali roku) T - liczba dni do dnia wygaśnięcia kontraktu F - cena futures S - cena spot e – podstawa logarytmu naturalnego r – stopa wolna od ryzyka (w skali roku) δ – stopa dywidendy T - liczba dni do dnia wygaśnięcia kontraktu 18

Wycena kontraktów walutowych F - kurs odniesienia S - przemnożony przez 100 kurs średni waluty której kurs jest instrumentem bazowym wyznaczony na fixingu NBP w dniu roboczym poprzedzającym sesję, na którą jest wyznaczany kurs odniesienia N - liczba dni od dnia ostatniej sesji poprzedzającej sesję, na którą wyznaczany jest kurs odniesienia do dnia wygaśnięcia kontraktu WIBOR, LIBOR, EURIBOR. Szczegóły w SZOG (Szczegółowe Zasady Obrotu Giełdowego) 19

OBLICZANIE KURSU TERMINOWEGO Obliczmy kurs odniesienia dla kontraktów na USD wygasających za 3 miesiące, dane (22 IX 2009): KURS spot USD/PLN = 2, 8050 STOPY PROCENTOWE 3 M: WIBOR 3 M PLN=4, 17%, LIBOR 3 M USD=0, 2950% Jeżeli oprocentowanie waluty bazowej jest wyższe od oprocentowania waluty kwotowanej to kurs terminowy jest niższy niż kurs spot. Jeżeli oprocentowanie waluty bazowej jest niższe od oprocentowania waluty kwotowanej to kurs terminowy jest wyższy niż kurs spot (np. USD/PLN i EUR/PLN) 20

KURS TERMINOWY I KURS SPOT Kursy terminowe wyznaczane są przez rynek na podstawie kursów spot oraz oprocentowania walut wchodzących w skład pary (punkty SWAP). Kursy spot zmieniają się a wraz z nimi zmieniają się kursy terminowe. Zmiany rynkowych stóp procentowych nie mają tak dużego (w krótkim terminie) wpływu na kurs terminowy, jak zmiany kursów spot. 21

KURS TERMINOWY I KURS SPOT Rynek walutowy nie pozwala na długie istnienie zleceń z kursem odbiegającym od teoretycznych kursów terminowych (po niekorzystnej stronie – za wysokie kupno lub za niska sprzedaż) – jeżeli taka sytuacja zaistnieje – zostanie to wykorzystane przez rynek. Ta zasada dotyczy również animatora – czyli animator nie może składać zleceń z limitami odbiegającymi od kwotowań na innych rynkach). RYNEK EFEKTYWNY 22

KURS TERMINOWY I KURS SPOT • Jeżeli limity zleceń odbiegają od prawidłowej wyceny – zostanie to natychmiast wykorzystane przez rynek. • Najlepszą gwarancją, że oferty są prawidłowe (rynkowe) – jest liczba animatorów, wysoka wartość zleceń w arkuszu oraz nieograniczony dostęp inwestorów do rynku. 23

Arbitraż Możliwości dokonania arbitrażu: ðKontrakty przewartościowane - cena rynkowa powyżej teoretycznej • Sprzedaż kontraktów + kupno walut spot (lub innej serii kontraktów) ðKontrakty niedowartościowane - cena rynkowa poniżej teoretycznej • Kupno kontraktów + sprzedaż walut spot (lub innej serii kontraktów) 24

Ryzyko • RYZYKO RYNKOWE – wynika ze zmian kursu kontraktu, która zależy od zmian ceny instrumentu bazowego – jest potęgowane przez efekt dźwigni - małe wahania kursów na rynku kasowym mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość depozytu zabezpieczającego – może doprowadzić do poniesienia strat przekraczających wielkość pierwotnej inwestycji – straty mogą być wyższe niż pierwotnie wpłacony depozyt zabezpieczający 25

Ryzyko • Ryzyko braku płynności – może wynikać z małej aktywności inwestorów i animatorów na rynku – płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych – zawarcie transakcji może być utrudnione lub będzie pociągać za sobą dużą zmianę kursu – na rynku kontraktów walutowych animatorem jest DM BOŚ SA 26

Ryzyko • Ryzyko makroekonomiczne – np. zmiany stóp procentowych • Ryzyko polityczne – niestabilna sytuacja gospodarcza i polityczna w państwie • Ryzyko zamachu terrorystycznego (mocniej reaguje np. USD – osłabienie, kurs CHF się umacnia – waluta na trudne czasy) 27

Zabezpieczenie: kontrakt handlowy Podpisanie kontraktu w USD eksportowego, początek 2009 roku, kurs USD/PLN = 3, 4000 Marża producenta 15% przewidywany zysk Koszty produkcji 100. 000 USD = 340. 000 PLN (przewidywane przychody) 15. 000 USD=51. 000 PLN 289. 000 PLN Realizacja kontraktu, dostawa, zapłata – wrzesień 2009 roku, kurs USD/PLN = 2, 8000, otrzymana 100. 000 USD kwota w USD Sprzedaż 100. 000 USD w banku po kursie 2, 8000, 280. 000 PLN Strata na kontrakcie handlowym 9. 000 PLN (zamiast 51. 000 zysku) Koszt zabezpieczenia – futures USD/PLN Koszty utrzymania depozytu zabezpieczającego w biurze maklerskim 28

Zabezpieczanie ryzyka Firmy, których zyski zależą w znaczącym stopniu od kursów walut lub cen surowców, jeżeli nie zabezpieczają swoich kosztów przed wzrostem lub przychodów przed spadkiem – stają się (świadomie lub nieświadomie) spekulantem na rynku walutowym lub surowcowym. v Niezabezpieczony eksporter ma (w efekcie) otwartą pozycję długą na walutowych kontraktach terminowych, importer – pozycję krótką. v Najbardziej ryzykują ci, którzy nie zdają sobie sprawy z tego, jakim ryzykiem są obarczone ich inwestycje w instrumenty bazowe, lub z tego, że ponoszą ryzyko kursowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. v Instrumenty pochodne są dla niektórych jedyną możliwością uniknięcia ryzyka rynkowego. 29

Zalety kontraktów terminowych • Liniowy profil wypłaty • Wysoka dźwignia finansowa • Niskie ryzyko kredytowe (dzienne rozrachunki) • Wysoka płynność, niskie koszty • Gra na wzrost/spadek • Zmiana ceny uzależniona od zmian cen instrumentów bazowych 30

Bezpieczeństwo obrotu • Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S. A. – rozliczanie i bezpieczeństwo transakcji • Fundusz gwarancyjny • Mark-to-Market – kontrola ryzyka • Przejrzystość arkuszy zleceń • Transakcje z innymi inwestorami (a nie np. tylko z właścicielem platformy FX). GPW nigdy nie jest stroną transakcji. • Anonimowość 31

Prosimy o pytania na adres: pochodne@gpw. pl 32