Ruminantlarda gebelik fizyolojisi ve patolojisi Prof Dr Rfat
Ruminantlarda gebelik fizyolojisi ve patolojisi Prof. Dr. Rıfat Vural
İNEKLERDE GEBELİK KAYIPLARI FERTİLİZASYON ORANI : %90 BUZAĞILAMA ORANI : %40 -56 KAYIP : ~ %40
İneklerde %40 oranındaki gebelik kayıplarının dağılımı İlk 16 gün : %70 -80 28 -84 gün aralığı : %7
Gebelik Kayıplarının Nedenleri • Genetik sorunlar – High density single nucleotid polymorphisim (SNP) gen typing : Ticari test kitleri vardır. – 1/29 Robertsonian kromozamal lokasyon : İsveç Kırmızısı ineklerde /etçillerde önemli genetik sorundur. – uridine monophosphate synthatase (DUMPS) enzim yetmezliği : Holstein ineklerde geç dönem embriyonik ölüm nedenidir (40 -50 gün aralığı)
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-2 • Düvelerde Tohumlama Yaşı – İdeal tohumlama yaşı : 15 -16 ay – 26 ay yaştan itibaren her bir tohumlamada gebe kalma şansı %13 azalır. OBEZİTE –YÜKSEK VUCUT KONDİSYON SKORU
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-3 • Tohumlama öncesi seksüel siklusta kan progesteron düzeyi : – Luteolizis dönemindeki kan P 4 düzeyi ile embriyo yaşam kalitesi arasında pozitif ilişki vardır. – Yüksek P 4 düzeyi : • • LH salınım sıklığını artırır. Folikül içi 17 -β-östrodiol düzeyi yükselir. Endometrium morfolojisini düzenler Folikül maturasyonunu pozitif yönde etkiler.
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-4 • Tohumlama anında kan P 4 düzeyi 0. 3 -0. 5 ng/ ml¯¹ üzerinde ise : Tam luteal gerileme yoktur. Fertilizasyon oranı düşer. Embriyonik ölüm şansı yüksektir. Ovulasyon şekillenmeyebilir. Spermin ovidukta yönlenim hızı yavaşlar.
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-5 • Tohumlama sonrası kan P 4 düzeyi : – Ovulasyonu izleyen 5 -6 -7 inci gün P 4 düzeyi oldukça önemlidir. • 5 inci gün 4 ng/ ml¯¹ ≤ • 6 ıncı gün 6 ng/ ml¯¹ ≤ • 7 inci gün 8 ng/ ml¯¹ ≤ beklenir. – Yüksek enerjili gıda yüksek karaciğer metabolizması Steroid YIKIMLANMASI – 4 -7 gün aralığında P 4 uygulaması ? – 5 inci Günde HCG veya Gn. RH uygulaması ?
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-6 • Rasyon düzenlemeleri ve Negatif Enerji Dengesi(NEB) – NEB ile folikül kalitesi arasında negatif ilişki vardır. – Obezite ve serum insulin düzeyinin artması ile folikül kalitesi arasında negatif ilişki söz konusudur. – Glukogenik beslenme – Lipogenik beslenme : preovulatör folikülde östrodiol salınımı artar – Tohumlama anında ani gıda değişimi negatif etkioluşturur.
Gebelik Kayıplarının Nedenleri-7 • Enfeksiyöz hastalıklar – Bakteriyel nedenler • Brusellozis/Tuberkulosis/Leptosprosis/listeriosis – Viral etkenler • BVD / IBR /Mavi Dil – Paraziter etkenler • Neosporosis /Toxoplasmosis – Mikotoksikozisis
Gebelik Kayıplarının Önlenmesi • • • Kaliteli Kaba Yem-Dengeli rasyon-yeterli yemlik VKS takibi , obezitenin önlenmesi Yem hijyeni-MİKOTOKSİKOZİSİN önlenmesi Tohumlama anında ani yem değişimlerinin önlenmesi Yüksek protein içeriğinden kaçınılması Kızgınlık takibi-yanlış zamanda tohumlama Yüksek kaliteli semen/saklama/genetik testler Isı stresine karşı önlem İnsulin ve IGF-1 düzeyi takibi MERA SİSTEMİNE DAYALI YETİŞTİRME
İneklerde Vagina Sarkması • • Gebeliğin son 1/3 döneminde Güç doğum sonrası Foliküler kist olguları veya östrüs döneminde Embriyo verici hayvanlarda karşılaşılır.
Vagina sarkmasının nedenleri-1 • Genetik – Etçil ırklarda daha sık rastlanır (Hereford/Charalois /Limousin) – Matrix metalloproteinaz (MMP-1) / Tissue inhibitor protein of MMP-1 (TIMP-1) oranı : yüksek MMP-1 oranı kollegan dokuları yıkımlar. – Olgu yavrulara aktarılır.
Vagina sarkmasının nedenleri-2 • Beslenme – Kötü kaliteli kaba yem – Yüksek miktarda konsantre yem – Hipokalsemi – Yüksek fito-östrogen içerikli gıdalarla besleme • Yonca • Baklagiller (soya fasulyesi) • Mercimek
Vagina sarkmasının nedenleri-3 • Yem Hijyeni-MİKOTOKSİKOZİS – Fusariumlar tarafından salgılanan «Zeoralenone» – Östrodiol 17 beta reseptörlerine bağlanır. – Vulva-vaginit / vulva ödemi/servikal mukus akıntısı / meme dokusunun gelişimi neden olur. – Pl – – Fusariumlar tarafından salgılanan «Zeoralenone» Östrodiol 17 beta reseptörlerine bağlanır. Vulva-vaginit / vulva ödemi/servikal mukus akıntısı / meme dokusunun gelişimi neden olur. • asenta kaynaklı östrogen hormonu artışı
Klinik Görünüm • Birinci Derece : vvagina mukozasının hayvan yattığında gözlenmesi • İkinci Derece : Vagina mukozası hayvan ayakta veya yatarken sürekli dışarıda • Üçüncü Derece : Vagina mukozası serviks ile birlikte dışarı sarkar. • Dördüncü Derece : Vagina mukozası nekrotik
Vagina sarkmasının komplikasyonları • İdrar kesesi prolapsusu • İdrar kesesinin aşırı dolgunluğu-uretral obstriksiyon-ruptur • Mukoza nekrozu • Barsak-uterus dokusu evarsiyonları
Tedavi • Alt epidural anestezi – Lidocain %2 : 6 -8 ml veya Bupivacaine : 6 -8 ml (uzun etkili) – 0. 5 ml xylazine +0. 5 ml Lidocaine%2 + 4 ml Serum fizyolojik • Hidroprogesteron enjeksiyonları (İM, 500 mg /haftada 2 gün) • Buhner dikişi • Basit vulva dikişi • Vaginanın gluteal kas dokusuna tesbiti • Servikoplasti
Hidroallantois • Allantois sıvısı 8 -15 LT • İnsidensi : 200 LT – Normal koşullarda : 1/7500 gebelik – İn vitro fertilize gebelik : 1/200 gebelik • Nedenleri : – Plasentom sayısının yetersiz olması – Isı stresi – Beslenme sorunu : • Vit A-iz element yetersizliği • Kurak mevsimlerde mera kalitesizliği
Hidroallantois -Tanı • Gözlem –Fiziki muayene Bulguları – Abdomenin çift taraflı aşırı genişlemesi – Dehidrasyon – Konstipasyon / İştahsızlık/rumen atonisi • Rektal Muayene – Yavruya ulaşılamaz – Karunkulalar çok küçük belli –belirsizdir. • Yavru çok küçük ve ödemlidir
Hidroallantois-tedavi • Serviks kapalı ise : • PGF 2 alfa-Deksametazon(20 -30 mg) +24 ve 48 saatte Östrodiol benzoat (2 -5 mg) + PGE 2 (Misoprostol. Cytotec-tablet –serviks ağzına ) • Ağız yolu ile ve damar içi sıvı takviyesi • Trokar ile plasental sıvının kademeli boşaltılması • Sezaryan operasyonu • Mecburi kesim
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Gelişimi-klinik görünümü • Dehidrasyon • Fötal ve plasental sıvıların emilimi • Fötüs ve uterus arasında kanama (Hematik tip) • Fötal zarlarda atrofi • Uterus involusyonu • Serviks kapalı • Korpus luteum kalıcı
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Nedenleri • BVD Virus • Tritriomoniasis • Göbek kordonu damarlarının vazokontraksiyonu – Oksitosin enjeksiyonları – Lokaş anesteziklerin damar içi uygulanması
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Tanı • Vaginadan nedensiz kanlı akıntıların gözlenmesi • Gebelik süresinin uzaması • Yaklaşan doğumun belirtilerinin olmaması • REKTAL PALPASYON
Mumyalaşmış Yavru-Mumificatio feti Tedavi • PGF 2 alfa enjeksiyonu • 24 ve 48 inci saatlerde Östrodiol benzoat enjeksiyonu (2 -5 mg) • 24 ve 48 inci saatlerde serviksin vaginal çıkışına PGE 2 tablet (misoprostol-cytotec) • Sezaryan operasyonu – Kolposkopik – Sağ fossaparalumbal yaklaşım
Fötüsün maserasyonu –Maceratio feti Nedeni-tanı-klinik yaklaşım • Uterus içinde ölen yavrunun atılamaması ve vaginal bakteriler tarafından putrifikasyona uğraması • Prulent akıntı • Cerviks kısmen açık • Korpus luteum luteolitik • Uterus involusyonu • Uterus içinde kemik dokuların hissedilmesi
Fötüsün maserasyonu –Maceratio feti Nedeni-tanı-klinik yaklaşım • Kesin bir tedavisi yoktur • PGF 2 alfa +östrodiol enjeksiyonu ? ? ? • Sezaryan operasyonu kontraendikedir.
- Slides: 27