RUBA Divan edebiyatnda drt dizede tam bir anlam

RUBAİ Divan edebiyatında dört dizede tam bir anlam ifade eden, kendine özgü vezni olan nazım biçimidir. İran kaynaklıdır.

RUBAİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Ø Rubailerde birinci, ikinci, dördüncü dizeler uyaklı, üçüncü dize ise serbesttir. Ø İki beyitlik kıtalar biçiminde yazılmış rubailer de vardır. Ø Her dizesi birbiriyle uyaklı rubailere "rubai-i musarra" ya da "terane" adı verilir. Ø 4 dizeliktir. Genellikle aaba şeklinde uyaklanır.

RUBAİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Ø Rubainin, aruzun hezec bahrinden 24 kalıbı bulunur. Bunlardan; mef'ûlü birimiyle başlayan 12 kalıba "ahreb", mef'ûlün birimiyle başlayan öbür 12 kalıba da "ahrem" denir. Kalıpların sonu "fâül" ya da "fa" birimiyle biter.

RUBAİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Ø Rubainin her dizesi ayrı bir ölçüde olabildiği gibi, dört dizesi de aynı ölçüde olabilir. Türk divan şiirinde daha çok ahreb kalıbına rastlanır. Ø Rubailer genellikle mahlassız şiirlerdir. Ve divan şairlerinin divanlarının sonunda rubaiyyat başlığı altında sıralanırlar. Ø 4 mısradan ibarettir. Ø Hiciv ve nüktelerle de kullanılır.

RUBAİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Ø Hikmet taşıyan düşünceler, dünya görüşleri, maddi ve manevi aşk anlayışları, felsefi düşünceler, tasavvuf konu olarak yer alır. Ø Tek bir düşünce en kısa yoldan, en yoğun şekilde anlatılır. Bunun için dizelerde tam bir anlam bütünlüğü vardır. Ø 1 ve 2. dize hazırlıktır. Asıl söylenmek istenen 3 -4. dizelerde söylenir. Ø Bentlerle kurulur.

RUBAİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ İlk üç dize olabildiğince hoş, ince, etkili olması gereken dördüncü dizeye bir giriş özelliği taşır. Ø İlk örneklerine İran edebiyatında rastlanan rubai büyük olasılıkla Rudekî’yle başladı. daha sonra büyük gelişme gösterdi. Bu türün tartışmasız en büyük şairi olan Ömer Hayam rubailerinde daha çok dünyanın geçiciliğini vurgulayarak onun güzelliklerinden yararlanmanın yollarını gösterdi. Ø İran edebiyatının diğer ünlü rubai şairleri Ebu Said ve Baba Efdal Kaşanî’dir. Ø

RUBAİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Ø Dinsel tasavvufi rubaileriyle İbrahim Hakkı, Esrar Dede, Şeyh Galib ve safî mahlasını kullanan Damat Mahmut Celaleddin Paşa diğer önemli rubai şairleridir.

RUBAİ Ø Türk edebiyatında Mevlana’nın Farsça yazdığı felsefi rubailer bu türün hızla yayılmasına neden oldu. Kara Fazlî, Fuzuli 16. yüzyılda bu türün en usta örneklerini verdiler. Divan edebiyatı’nda 17. yüzyıl rubainin altın çağı oldu. Azmizade Haletî, yazdığı bin kadar rubai ile "en büyük Osmanlı rubai şairi" olarak tanındı. Cumhuriyet döneminin en büyük rubai ustası ise Yahya Kemal Beyatlı’dır. Arif Nihat Asya ise rubailerini "Rubaiyyat-ı Arif " adlı eserinde toplamıştır. Rubai alanında Ömer Hayam(İran), Yahya Kemal Beyatlı(son dönemde, cumhuriyet döneminde)’dır.

AZMİZ DE H LETÎ’NİN RUBAİSİ Esrârını dil zaman söyler imiş Hengâme-i gamda dâstan söyler imiş Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâne Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE; Gönül, sırlarını zaman söylermiş. Gama düştüğü zaman destan söylermiş. şık olup da ayrılık acısına, Ben sabrederim diyen yalan söylermiş.

AZMİZ DE H LETÎ’NİN RUBAİSİ Hâletî'nin pek güzel Rubaileri vardır. Şu iki Rubai onun bu tarzda ne kadar başarılı olduğunu göstermeğe kafidir. Ol dem ki tecelliyat-ı aşk itdi zuhûr Kıldı dil-i bî-kararı fevvâre-i nûr Şol âteş-i aşka düşmüşümdür ben kim Bir lem’asına tahammül itmez bin Tûr GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE; Aşkın eserleri ortaya çıktığında, Kararsız gönlü o nurun fıskiyesî kıldı. Öyle bir aşk ateşine düşmüşüm ki Bir pırıltısına bin Tûr dayanamaz. Yani Biz neşelendiğimiz zaman mahzun oluruz. Abâd olduğumuz zamanlar da, viran olur, kalırız. Biz kederle, cefâ ile beslenen öyle bir aşk kuşuyuz ki, kafesi açıp bizi hürriyete kavuşturdukları zaman, uçar, gider tuzağa düşeriz.

NEF’î’NİN RUBAİSİ Ya Rab dilimi sehv ü hatâdan sakla Endişemi tezvîr ü riyâdan sakla Basdım reh-i vâdî-i rubâîye kadem Ta’n-ı har-ı nâdân-ı dü-pâdan sakla GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE; Ya Rab!Dilimi kusur ve hatadan koru. Düşüncemi yalan ve ikiyüzlülükten koru. Rubai vadisinin yoluna ayak bastım. İki ayaklı anlayışsız eşeklerin ayıplamasından koru.

KADI BURHANEDDİN’İN RUBAİSİ Ol göz ki yüzün görmeye göz dime ana Şol yüz ki tozun silmeye yüz dime ana Şol söz ki içinde sanemâ vasfun yoh Sen bâd-ı hevâ dut anı söz dime ana GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE; O göz, yüzünü görmezse ona göz deme. Şu yüz, ayağının tozunu silmezse ona yüz deme. Ey put kadar güzel sevgili, vasfının olmadığı sözü, Değersiz tut, ona söz deme.