RRTABL BARSAK SENDROMU Dr Alper Tunga TRKBAYRAK Zmrtevler

İRRİTABL BARSAK SENDROMU Dr. Alper Tunga TÜRKBAYRAK Zümrütevler ASM, Bursa 14. Pratisyen Hekimlik Kongresi 30 Ekim 2009

SUNUM AKIŞI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. TANIM EPİDEMİYOLOJİ ETYOPATOLOJİ TANI KRİTERLERİ AYIRICI TANI İBS ALEHİNE BULGULAR İrritabl Barsak Sendromu 2

• A. Fonksiyonel özofagiyal hastalıklar • B. Fonksiyonel gastroduodenal hastalıklar • C. Fonksiyonel bağırsak hastalıkları – – – • • • C 1 - İrritabl Barsak Sendromu C 2 - Fonksiyonel şişkinlik C 3 - Fonksiyonel konstipasyon C 4 - Fonksiyonel diyare C 5 - Spesifiye edilemeyen fonksiyonel bağırsak hastalıkları D. Fonksiyonel abdominal ağrı sendromu E. Fonksiyonel safra kesesi ve oddi sfinkteri hastalıkları F. Fonksiyonel anorektal hastalıklar G. Fonksiyonel hastalıklar : Yeni doğanlar ve bebekler H. Fonksiyonel hastalıklar : Çocuklar ve adolesanlar İrritabl Barsak Sendromu 3

TANIM • • SPASTİK KOLON SPASTİK KOLİTİS SPASTİK BAĞIRSAK SENDROMU MUKUS KOLİTİS İRRİTABL BARSAK SENDROMU İrritabl Barsak Sendromu 4

TANIM – organik bir hastalık olmaksızın • dışkılama alışkanlıklarında değişiklik, • karında rahatsızlık ve • ağrı hissinin ana yakınmaları oluşturduğu bir sendromdur. İrritabl Barsak Sendromu 5

EPİDEMİYOLOJİ • Drossman ve arkadaşlarınca yayınlanan derlemede Amerika, Avrupa ve Avustralya’da yapılan 11 çalışmada (toplam 23294 hasta) Total İBS prevalansı 4, 3 - 21, 8 İrritabl Barsak Sendromu 6

EPİDEMİYOLOJİ • Avrupa’da yapılan bir çalışmada IBS prevalansı %21. 6 – Jones R, Zydeard S: Irritable bowel syndrome in the general population. BMJ 1992; 304, 87 -90. İrritabl Barsak Sendromu 7

EPİDEMİYOLOJİ • Elazığ çevresinde %6. 3 • Sivas bölgesinde %19. 1 S. Çelebi ve ark. : Epidemiological features of IBS in a Turkish urban society. J Gastroenterol Hepatol 2004; 59; 361 -9. Karaman N, Türkay C, Yönem O. The irritable bowel syndrome prevalence in city center of Sivas. Türk J Gastroenterol 2003; 14; 128 -31. İrritabl Barsak Sendromu 8

EPİDEMİYOLOJİ • Ege Üniversitesi – 20 il – 3214 kişi – Roma II kriterleri – fonksiyonel barsak hastalıkları %22. 4, – IBS ise %2. 7 İrritabl Barsak Sendromu 9

• 2005 , 32 il • birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran olgular Rastgele seçilen 7520 olguda GİS yakınmaları GİS dışı yakınmalar (2157 -%31. 5) (5363 -%68, 5) ROMA II 1461 olgunun %41 742 olgunun %19 İBS The frequency of irritable bowel syndrome in primary care centers of Turkey Ali ÖZDEN 1, Aydın Şeref KÖKSAL 2, Dilek OĞUZ 3, Bahattin ÇİÇEK 3, Uğur YILMAZ 4, Ülkü DAĞLI 3, Erkan PARLAK 3, Kadir BAHAR 1, Burhan ŞAHİN 3, Jülide ÖZLER 5, Aslı ÖZDEN 6 İrritabl Barsak Sendromu 10

EPİDEMİYOLOJİ • • En sık görülen GI fonksiyonel düzensizliktir. Toplumların % 15 -20’ inde var. K/E =2/1 20 -50 yaşlarında sık İrritabl Barsak Sendromu 11

BU SENDROM ÖNEMLİ ÇÜNKÜ… • • Kronik bir hastalıktır İş gücü kaybı İş kaybı Ekonomik kayıp İrritabl Barsak Sendromu 12

• İBS birinci basamakta çalışan doktorların tanılarının %12’sini oluşturmaktadır. • Gastroenterologlara refere edilen hastaların %25 -50’sini, • Gastroenterologların koydukları tanıların %28 -36’sını oluşturmaktadır. İrritabl Barsak Sendromu 13

ETYOPATOLOJİ • Genetik İrritabl Barsak Sendromu 14

ETYOPATOLOJİ • Genetik • Psikolojik faktörler İrritabl Barsak Sendromu 15

ETYOPATOLOJİ • Genetik • Psikolojik faktörler • Motilite bozukluğu İrritabl Barsak Sendromu 16

ETYOPATOLOJİ • • Genetik Psikolojik faktörler Motilite bozukluğu Barsak sensitivitesi bozukluğu İrritabl Barsak Sendromu 17

ETYOPATOLOJİ • • • Genetik Psikolojik faktörler Motilite bozukluğu Barsak sensitivitesi bozukluğu Beyin-barsak aksında bozulma İrritabl Barsak Sendromu 18

ETYOPATOLOJİ • • • Genetik Psikolojik faktörler Motilite bozukluğu Barsak sensitivitesi bozukluğu Beyin-barsak aksında bozulma Diyet ve enfeksiyon İrritabl Barsak Sendromu 19

İBS TANI KRİTERLERİ • • MANNİNG Kriterleri ROMA I Kriterleri ROMA-II (Revize edilmiş ROMA Kriterleri) Roma III Kriterleri İrritabl Barsak Sendromu 20

İBS TANI KRİTERLERİ • • MANNİNG Kriterleri ROMA I Kriterleri ROMA-II (Revize edilmiş ROMA Kriterleri) Roma III Kriterleri İrritabl Barsak Sendromu 21

İBS TANI KRİTERLERİ • • MANNİNG Kriterleri ROMA I Kriterleri ROMA-II (Revize edilmiş ROMA Kriterleri) Roma III Kriterleri İrritabl Barsak Sendromu 22

ROMA-II KRİTERLERİ Son bir yıl içerisinde en az 12 hafta (üç ay) süre ile (aralıklı veya sürekli) abdominal ağrı veya rahatsızlık hissi ile birlikte aşağıdaki üç kriterin en az ikisinin varlığı durumunda İBS düşünülmelidir: • Abdominal ağrı veya rahatsızlık hissinin dışkılama ile birlikte azalması veya kaybolması • Dışkılama sayısında değişim • Dışkı kıvam ve görünümünde değişim İrritabl Barsak Sendromu 23

ROMA III • Hasta son üç ayda her ayın en az 3 günü karın ağrısı abdominal rahatsızlık hissi ile birlikte aşağıdakilerden en az 2 özelliğin varlığı; – Ağrıların dışkılama ile geçmesi – Ağrıların başlamasının dışkılama sıklığında değişikliklerle birlikteliği – Ağrıların başlamasının dışkı şeklinde veya görünümünde değişikliklerle birlikteliği İrritabl Barsak Sendromu 24

DESTEKLEYİCİ YAKINMALAR – Dışkılama sıklığında değişiklikler – Dışkı şeklinde değişiklik – Dışkı çıkarmada değişiklik (Ikınma ve/veya acil sıkışma) – Dışkıda mukus varlığı – Karında gaz artışı ve şişkinlik veya hastanın hissettiği şişkinlik hissi. İrritabl Barsak Sendromu 25

İBS AYIRICI TANISI • DİYETETİK FAKTÖRLER: Laktoz, kafein, alkol, yağ, gaz üreten besinler, ilaçlar. • ENFEKSİYONLAR: Giardia lamblia, bakteriyel enfeksiyonlar, Amip, yersinia, Strongyloides stercoralis • İNFLAMATUVAR DURUMLAR: İBH, mikroskobik kolit • KOLON CA: İrritabl Barsak Sendromu 26

İBS AYIRICI TANISI • MALABSORBSİYON SENDROMLARI: ( gluten enteropatisi, postgastrektomik durumlar, pankreatik yetersizlik vb. ) • PSİKOLOJİK DURUMLAR: Anksiyete, panik bozukluklar, depresyon vb. ) • DİĞER: Endokrin hastalıklar (DM, hipotiroidi, hipertiroidi), endometriozis, PID, endokrin tümörler, AIDS, gastrik sarkoidozis İrritabl Barsak Sendromu 27

IBS AYIRICI TANISINDA ALARM BULGULARI • ÖYKÜ: Kilo kaybı, ileri yaşta başlangıç, gece uyandıran semptomlar, aile öyküsü (kanser, İBH) • FİZİK MUAYENE: ateş, abdominal muayenede kitle, hepatomegali, artrit, dermatit, malabsorbsiyon bulguları • BAŞLANGIÇ LAB: Anemi, lökositoz, ESH artış, gaitada gizli kan varlığı, anormal biyokimya bulguları İrritabl Barsak Sendromu 28

İleri tetkikler Semptomların kısa süre önce başlamış olması, Semptomların giderek yaygınlaşması Semptomların ileri yaşlarda başlamış olması, Aile anemnezinde kolon kanseri veya IBH bulunması, • Eşlik eden psikososyal problemlerin bulunmaması • Daha önce hiçbir laboratuvar araştırılması yapılmamış olmasından dolayı psikolojik tatmin gerektiren durumlarda • • İrritabl Barsak Sendromu 29

İLGİNİZ VE SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…