Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnienie czytelnictwa wrd dzieci

Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnienie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. Raport ewaluacyjny opracowany przez zespół w składzie: Anna Godawska Zbigniew Jarosz Krzysztof Jarosz Mszana Górna, luty 2017

Pytanie kluczowe: 1. Czy uczniowie mają łatwy dostęp do zasobów bibliotecznych? 2. Jakie książki ze względu na tematykę cieszą się największą popularnością? 3. O jakie książki powinien być poszerzony zasób biblioteczny? 4. Jak rozwijane są kompetencje czytelnicze w szkole? 5. Czy szkoła rozbudza zainteresowania czytelnicze wśród uczniów? 6. Z jakich innych źródeł czytelniczych korzystają uczniowie? 7. Czy czytanie książek jest atrakcyjną formą spędzania czasu wolnego? 8. Jakie działania ze strony szkoły i rodziców upowszechniłyby czytelnictwo wśród uczniów?

1. Czy lubisz czytać? 70 60 58 50 40 30 65 tak 35 49 42 20 51 nie 10 0 SP GIM Razem Odsetek uczniów lubiących i nielubiących czytać jest podobny, jednak porównanie pomiędzy SP a GIM wypada na niekorzyść gimnazjalistów.

2. Czy uważasz, że książka może być dobrym prezentem dla Ciebie? 80 70 60 50 40 30 20 10 0 63 72 37 SP 38 28 62 tak nie GIM Razem Prawie 2/3 uczniów szkoły podstawowej uważa książkę za prezent „trafiony”, u gimnazjalistów podobnego zdania jest niecała 1/3 ankietowanych.

3. Co najchętniej czytasz? 70 60 50 53 książki 40 30 0 internet 59 20 10 czasopisma 42 21 21 0 SP 23 0 e-booki 34 14 5 GIM 6 nic nie czytam 16 3 4 Razem W SP uczniowie najchętniej sięgają po książkę, a w GIM po informacje dostępne na stronach internetowych. Niepokój budzi około 6% liczba ankietowanych gimnazjalistów, którzy nic nie czytają. E-booki nie są rozpowszechnioną formą zapoznawania się z tekstem.

4. Jak często czytasz książki w czasie wolnym? codziennie raz w tygodniu 60 50 raz w miesiącu 40 30 20 10 0 55 32 13 0 0 SP 9 19 16 36 GIM 19 30 16 15 26 Razem kilka razy w roku 14 nigdy lub rzadziej niż raz w roku „Raz w tygodniu” i „kilka razy w roku” to najczęściej wybierane odpowiedzi wśród ankietowanych. W SP 87% uczniów czyta przynajmniej raz w tygodniu, w GIM liczba takich uczniów wynosi tylko 25% a co piąty gimnazjalista nie przeczyta żadnej w ciągu roku.

5. Jakie książki najczęściej czytasz? 50 45 40 35 przygodowe 30 sensacyjne 25 obyczajowe 20 44 15 28 10 5 0 39 38 0 3 10 SP 5 9 7 39 33 16 GIM 1 6 5 fantastykę biograficzne tylko lektury 14 3 Razem Największą popularnością wśród uczniów cieszą się książki przygodowe i chyba z obowiązku lektury.

6. Jak często odwiedzasz bibliotekę szkolną? kilka razy w tygodniu 35 raz w tygodniu 30 kilka razy w miesiącu 25 20 15 10 32 22 19 9 3 0 0 0 SP kilka razy w semestrze 29 19 5 0 21 27 26 raz w miesiącu kilka razy w roku 1514 7 GIM 12 4 3 1211 10 3 2 Razem raz w roku nie chodzę do biblioteki Około 30% uczniów przychodzi do biblioteki kilka razy w tygodniu, nie odwiedzających biblioteki jest 2%

7. Czy czytasz lektury? 80 60 40 20 0 w całości 76 18 SP 39 6 28 GIM 33 50 fragmenty 25 25 opracowania Razem Czytaniu lektur w całości poświęca czas 76% uczniów szkoły podstawowej, u gimnazjalistów ten odsetek wynosi niecałe 40%. W zestawieniu zbiorczym połowa ankietowanych czyta tylko opracowania lub fragmenty lektur.

8. Czy zbiory biblioteczne zaspokajają Twoje zainteresowania? 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 tak nie 34 44 16 23 31 9 SP 18 GIM 33 25 26 20 częściowo 20 nie mam zdania Razem Około 20% uczniów uważa, że zbiory biblioteczne nie zaspakajają Ich zainteresowań, przeciwnego zdania jest 26%. Gimnazjaliści są bardziej niezadowoleni z oferty biblioteki niż uczniowie SP.

Pytanie 9. � Jeśli mógłbyś/mogłabyś uzupełnić zasoby biblioteki szkolnej, to o jakie gatunki, tytuły czy autorów? SP Proponowane tytuły książek: „ Ten obcy”, „ Akademia Pana Kleksa”, „ Kwiat pustyni”, „ Moje serce skacze z radości”, „ Magiczne drzewo”, „ Chłopcy z Placu Broni”, „ Lesse”, „ Ania z Zielonego Wzgórza”. Autorzy: I. Jurgielewiczowa, M. Konopnicka, A. Maleszka. Gatunki literackie: przygodowe, historyczne, kulinarne, przyrodnicze. biograficzne oraz lektury. GIMNAZJUM Proponowane tytuły książek: Seria o Harrym Potterze i cykl „ Magiczne drzewo” oraz „ Gwiazd naszych wina”. Autorzy: J. R. R. Tolkien. N. Sparks, J. K. Rowling, H. Sienkiewicz, J. Green. Gatunki literackie: fantasy, przygodowe, sensacyjne, kryminały, horrory, romanse, erotyczne, obyczajowe i motoryzacyjne. Inne odpowiedzi: czasopisma popularno-naukowe, komiksy, filmy na DVD, zasoby biblioteczne są wystarczające,

10. W jakim celu odwiedzasz bibliotekę szkolną? wypożyczanie książek 80 70 korzystanie z internetu 60 korzystanie z drukarki 50 40 30 czytanie czasopism 73 65 62 porady w wyborze lektury 20 10 0 5 8 3 SP 13 21 2 6 0 5 4 GIM 15 rozmowy z bibliotekarzem 2 6 2 4 6 Razem uzyskanie informacji o konkursach bibliotecznych Przeważająca większość uczniów odwiedza bibliotekę w celu wypożyczenia książek, 21% gimnazjalistów korzysta w bibliotece z internetu (prywatnego? )

11. Jak oceniasz pracę bibliotekarza/bibliotekarki szkolnej? 80 70 60 bardzo dobrze 50 40 30 20 10 0 raczej dobrze 73 raczej źle 23 32 0 0 3 SP 43 39 0 11 GIM 19 źle 35 nie mam zdania 0 8 15 Razem Uczniowie SP prawie w całości dobrze lub bardzo bobrze oceniają pracownika biblioteki, natomiast w zestawieniu zbiorczym około 10% uczniów jest z niego niezadowolonych.

Pytanie 12. � � � � Czy chciałbyś/chciałabyś coś zmienić w funkcjonowaniu biblioteki szkolnej? SP Większość uczniów nie widzi potrzeby dokonywania zmian w funkcjonowaniu biblioteki, kilka propozycji dotyczyło większego dostępu do komputerów i Internetu oraz możliwości wymiany książek między uczniami. GIMNAZJUM Propozycje gimnazjalistów: zakupienie książek „ na topie”, większego dostępu do komputerów , Internetu, TV oraz gazet codziennych. Unowocześnienia czytelni, większego dostępu do biblioteki, oddzielenia lektur szkoły podstawowej od gimnazjum. Organizowanie konkursów sprawdzających umiejętności a nie wiedzę. Jednak zdecydowana większość uczniów nie zmieniłaby dotychczasowej formy funkcjonowania biblioteki szkolnej.

1. Czy stwarzają Państwo swoim dzieciom okazje do czytania w domu, podczas wakacji, w dni wolne od nauki? 3 Razem 4 GIM SP 47 49 46 2 0 wcale czasami 50 często 50 48 10 20 30 40 50 60 Prawie wszyscy rodzice stwarzają swoim dzieciom odpowiednie warunki do czytania w domu.

2. Czy zachęcają Państwo swoje dzieci do czytania książek? 0 Razem 0 GIM 0 SP 0 24 76 wcale 19 czasami 81 31 często 69 20 40 60 80 100 Rodzice gimnazjalistów częściej zachęcają swoje dzieci do czytania (dbają czy muszą? )

3. Jak często czytacie Państwo wspólnie ze swoim dzieckiem? 19 Razem 7 19 31 24 29 GIM nie czytamy rzadko 43 raz na dwa miesiące 6 10 12 6 SP raz w miesiącu raz w tygodniu- 15 kilka razy w tygodniu 9 0 10 30 40 20 30 40 50 Połowa rodziców nie czyta lub czyta rzadko ze swoim dzieckiem, w SP 70% rodziców wspólnie z dzieckiem spędza czas na czytaniu czego nie można powiedzieć o GIM gdzie odsetek ten wynosi tylko 22%.

4. Czy kupują Państwo dzieciom książki do czytania? 7 Razem 43 50 12 GIM 35 0 45 10 20 30 tak - rzadko tak - często 2 SP nie 53 40 53 50 60 Prawie wszyscy rodzice w SP kupują swoim dzieciom książki do czytania. W GIM takich rodziców jest mniej, co dziewiąty nie widzi potrzeby aby takich zakupów dokonywać.

5. Czy Państwa dziecko ma możliwość korzystania z biblioteki? Razem 3 GIM 0 98 6 SP 0 nie 100 tak 94 20 40 60 80 100 120 100% rodziców w GIM stwierdza , że Jego dziecko ma możliwość korzystania z biblioteki, 6% rodziców w SP jest odmiennego zdania.

Pytanie 6. Jakie książki polecają Państwo swoim dzieciom? SP Rodzice dzieci z klas 0 i II najczęściej wymieniali podstawowe gatunki literackie typowe dla tej grupy wiekowej: baśnie, bajki, wiersze i opowiadania dla dzieci. Rodzice uczniów klas starszych od III-VI w większości polecają swoim dzieciom książki przyrodnicze, historyczne i przygodowe. Kilku rodziców proponowało książki podróżnicze , o tematyce sportowej ( piłka nożna), popularnonaukowe, encyklopedie i poradniki oraz czasopisma dla dzieci. Paru rodziców udzieliło odpowiedzi, że dzieci samodzielnie wybierają sobie książki do czytania i nie potrzebują pomocy w ich wyborze. Pojawiły się również konkretne tytuły: cykl „Biuro Detektywistyczne Lassego i Mai”, „ Stajnia pod Podkową”, książki „ Kura Adela” i „ Do zobaczenia następnym razem”. GIMNAZJUM Większość udzielających odpowiedzi rodziców wymieniało przede wszystkim lektury szkolne, pozostali proponowali książki o tematyce przyrodniczej, przygodowej, fantastycznej, psychologicznej i obyczajowej. Pojawiła się również propozycja czytania wierszy i poradników o zdrowym odżywianiu. Z konkretnych pozycji książkowych proponowano np. „ Władcę Lewawu”, „ Hobbita”, „ Igrzyska śmierci” cykle „ Niezgodna”, „ Harry Potter” czy „ Przygody Trzech Detektywów”. 9 rodziców nie wypowiedziało się na ten temat.

7. Czy pomagają Państwo dziecku podczas wyboru książki do czytania? 9 Razem nie pomagam 12 36 10 4 GIM 8 SP 0 38 21 20 43 zawsze pomagam 47 pomagam od czasu do czasu 49 23 40 60 nie pomagam, dziecko radzi sobie samo Prawie 90% rodziców rzadko lub wcale nie pomaga swojemu dziecku przy wyborze książki do czytania.

Pytanie 9 Jakie działania szkoły wg Państwa zachęciłyby dzieci do czytania książek? SP Wg opinii rodziców należałoby wprowadzić systematyczne konkursy ze znajomości wcześniej polecanych książek ( co 2, 3 miesiące) i konkursy czytania. Nagradzanie upominkami uczniów czytających najwięcej książek. Organizowanie pozalekcyjnych zajęć teatralnych opartych na przeczytanych przez uczniów książkach lub bajkach. Wprowadzenie zajęć czytelniczych, wspólne czytanie w klasach i bibliotece, zorganizowanie kółka bibliotecznego. Jeden z rodziców proponował wprowadzenie wymagań i egzekwowania czytania nie tylko lektur. GIMNAZJUM Prawie połowa ankietowanych rodziców nie potrafiła podać żadnych propozycji działań szkoły zachęcających dzieci do czytania książek. Udzielający odpowiedzi rodzice najczęściej proponowali organizowanie konkursów np. wiedzy o danym autorze i jego twórczości, pisanie recenzji z przeczytanych książek, polecanie ciekawych tytułów przez samych uczniów, stosowanie metody „ booktalkingu”, tworzenie rankingów, prezentacji multimedialnych, scenariuszy i przedstawień na podstawie wybranej książki. Organizowanie spotkań autorskich, wyjazdów na targi książek. Poszerzenie w bibliotece oferty książkowej, wybieranie przez nauczycieli lektur atrakcyjnych dla współczesnej młodzieży. Pojawiła się również propozycja uatrakcyjnienia pomieszczenia biblioteki poprzez pomalowanie ścian na kolorowo. Jeden z rodziców proponował zmniejszenie ilości zadań domowych ( większa ilość czasu wolnego, którą uczniowie mogliby poświęcić na czytanie książek).

Pytanie 9 Jakie działania rodziców zachęciłyby dzieci do czytania książek? SP Najczęściej pojawiającą się propozycją działań rodziców było: zachęcanie dzieci do czytania, poprzez pochwały i motywowanie, proponowanie ciekawych pozycji książkowych, rozmowy na ich temat i wspólne czytanie. Kilku rodziców proponowało np. dawanie kieszonkowego na samodzielny zakup książek, opowiadanie początkowej treści książki tak, aby zaciekawione historią dziecko chciało samo je przeczytać. Rodzice zwracali również uwagę, że samemu powinno się czytać książki by dawać przykład swoim dzieciom oraz dopilnowywać czytania i przepytywać ze znajomości zadanych lektur. GIMNAZJUM Rodzice uczniów gimnazjalnych najczęściej proponowali rodzinne czytanie książek jako formę wspólnie spędzanego czasu i dawania dobrego przykładu. Rozmowy i dyskusje na temat przeczytanych książek oraz czytanie dzieciom od najmłodszych lat. Niestety prawie połowa rodziców nie podała żadnej propozycji.

10. Czy wg Państwa, wasze dzieci potrafią umiejętnie korzystać z informacji zawartych w książkach? 6 3 Razem 2 GIM 4 SP 0 43 48 nie wiem 4 35 nie 59 częściowo tak 8 51 10 20 38 30 40 50 60 70 90% rodziców uważa, że ich dzieci potrafią lub częściowo potrafią umiejętnie korzystać z informacji zawartych w książkach? Odsetek tak uważających rodziców jest wyższy w GIM.

1. Czy stwarzają Państwo swoim uczniom okazje do czytania książek? wcale 0 czasami 33 często 67 0 10 20 30 40 50 60 Wszyscy ankietowani stwarzają swoim uczniom okazje do czytania książek. 70

2. Czy proponują Państwo swoim uczniom książki, które warto przeczytać? 0 wcale czasami 66 często 34 0 10 20 30 40 50 60 70 Nauczycieli, którzy tylko czasami proponuje swoim uczniom książki warte przeczytania jest dwa razy więcej od tych, którzy często wspierają uczniów w taki sposób.

3. Jak często czytają Państwo wspólnie ze swoim dziećmi podczas zajęć lekcyjnych? 3 nie dotyczy nie czytamy 0 14 rzadko raz na dwa miesiące 0 raz w miesiącu 10 raz w tygodniu 17 kilka razy w tygodniu 55 0 10 20 30 40 50 W szkole nie ma nauczycieli, którzy mając możliwość nie czytaliby z uczniami podczas zajęć. Inną kwestią pozostaje częstotliwość czytania. 60

4. Czy Państwa uczniowie mają możliwość korzystania z biblioteki szkolnej? nie 0 tak 100 0 20 40 60 80 100 Żaden nauczyciel nie widzi problemów w korzystaniu z biblioteki szkolnej przez uczniów. 120

Pytanie 5. Jakie książki nauczyciele polecają swoim uczniom? Najczęściej pojawiała się propozycja czytania lektur, w dalszej kolejności książek przygodowych, popularno- naukowych przyrodniczych, nowości książkowych dostosowanych do wieku uczniów, bajek, legend, powieści biograficznych, reportaży oraz czasopism związanych z nauczanym przedmiotem.

6. Czy pomagają Państwo uczniom podczas wyboru lektur do czytania? nie pomagam 11 zawsze pomagam 21 50 pomagam od czasu do czasu 18 nie pomagam, uczniowie radzą sobie sami 0 10 20 30 40 50 Prawie 30% nauczycieli nie pomaga (z różnych względów) uczniom podczas wyboru lektur do czytania. Przyczyna? 60

7. Czy organizują Państwo wyjścia uczniów do biblioteki szkolnej /gminnej? nie 41 tak 59 0 10 20 30 40 50 60 Nauczycieli organizujących wyjścia uczniów do biblioteki szkolnej / gminnej jest niecałe 60%. Pozostali tego nie robią!!! 70

Pytanie 8 Z jakich form pracy biblioteki korzystają nauczyciele ze swoimi uczniami? Są to: konkursy literackie , plastyczne i recytatorskie, lekcje biblioteczne, wystawy prac konkursowych, projekty czytelnicze, zapoznawanie się z funkcjonowaniem biblioteki szkolnej i pracą nauczyciela bibliotekarza, wspólne czytanie.

Pytanie 9 Jakie formy pomocy dla ucznia zdaniem nauczycieli ułatwiałyby nabywanie kompetencji czytelniczych? Zdaniem ankietowanych nauczycieli formami doskonalącymi nabywanie kompetencji czytelniczych przez uczniów będą: wszelkiego rodzaju konkursy czytelnicze związane z wyszukiwaniem informacji, sprawdzające ogólną wiedzę uczniów, poprawiające technikę szybkiego czytania i czytania ze zrozumieniem. Przeprowadzanie godzin wychowawczych i akcji o tematyce promującej czytanie, rozmowy i dyskusje czytelnicze podejmowane przez uczniów i nauczycieli. Czytanie fragmentów nowości wydawniczych połączone z dyskusjami na temat problemów współczesnej młodzieży. Organizowanie spotkań autorskich oraz prowadzenie przez uczniów zeszytów lektur.

Pytanie 10. Uwagi i spostrzeżenia nauczycieli dotyczące nabywania kompetencji czytelniczych prze uczniów? Zapewnienie uczniom możliwości obcowania z lekturą. Pedagogizacja rodziców w tym względzie. Samokształcenie uczniów.

Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży � � � � Wywiad z nauczycielem bibliotekarzem W bibliotece szkolnej prowadzi się działania kształtujące kompetencje czytelnicze. Corocznie organizowanie są różnorodne konkursy. W tym roku szkolnym odbyły się już : Konkursy plastyczne - na ilustrację i okładkę do wybranej książki, konkurs na najciekawsze „ sleevface” Konkurs czytelniczy - „ Wielka liga czytelników” ( zorganizowany przy współpracy z Biblioteką Pedagogiczną w Krakowie) Konkurs literacki – „ Drzewo recenzji” (zorganizowany przy współpracy Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Polskich) Na zajęciach czytelniczych organizowanych dla różnych klas, promowane są książki znajdujące się w zbiorach biblioteki, uczniowie zachęcani są do wypowiadania się na temat przeczytanych książek i polecanie ich innym. Zbierane są również informacje o interesujących uczniów pozycjach książkowych. W ten sposób tworzona jest lista książek chętnie czytanych przez młodzież. Wybierane pozycje kupowane są w ramach projektu „ Książki moich marzeń”. W klasach młodszych szkoły podstawowej w miarę możliwości organizowane są imprezy czytelnicze. Nauczyciel bibliotekarz chętnie pomaga uczniom w wyszukiwaniu potrzebnych materiałów i informacji z różnego rodzaju źródeł.

� Biblioteka otwarta jest dla wszystkich uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Młodzież po zajęciach, czekająca na zajęcia lub na dowóz, może korzystać z zasobów bibliotecznych. Nauczyciel bibliotekarz chętnie pomaga w wyborze odpowiednich lektur, poleca nowości książkowe znajdujące się na eksponowanym regale. Przekazuje również wychowawcom klas informacje o stanie czytelnictwa. W miarę możliwości dba o estetyczny wygląd pomieszczenia biblioteki. Ciekawe informacje i rankingi czytelnictwa w wywieszane są na gazetce biblioteki.