ROZPOZNANIE I STOPNIOWANIE NOWOTWORW ROZPOZNANIE NOWOTWORU Badanie podmiotowe

ROZPOZNANIE I STOPNIOWANIE NOWOTWORÓW

ROZPOZNANIE NOWOTWORU • • Badanie podmiotowe Badanie przedmiotowe Badania obrazowe (np. RTG, TK, NMR, mammografia) Badania czynnościowe (np. PET, scyntygrafia) Badania endoskopowe (np. kolonoskopia, bronchoskopia) Markery nowotworowe (PSA) Badanie histopatologiczne

BADANIE HISTOPATOLOGICZNE • Niezbędne do rozpoczęcia leczenia nowotworu. • Obraz mikroskopowy komórek guza pozwala w pewnym stopniu przewidzieć stopień jego złośliwości oraz założyć rokowanie i przewidzieć skuteczność leczenia.

MARKERY NOWOTWOROWE Substancje, których produkcja w nowotworze jest wyższa od poziomu produkcji w komórce prawidłowej.

OGRANICZENIA STOSOWANIA MARKERÓW - brak uniwersalnego markera (obecność nowotworu vs brak nowotworu) - płynne pojęcie normy - oznaczanie markerów nie ma zastosowania w ramach badań przesiewowych

MARKERY NOWOTWOROWE CEA Ca 19 -9 Ca 125 PSA AFP β HCG jelito grube trzustka jajnik prostata wątroba, jądro łożysko, jądro

STOPNIOWANIE NOWOTWORU - - CEL określenie rokowania - stopień zaawansowania jest jednym z najważniejszych czynników prognostycznych wybór odpowiednich metod leczenia wymiana informacji miedzy ośrodkami organizacja wieloośrodkowych badań klinicznych.

STOPNIOWANIE NOWOTWORU STOPIEŃ ZŁOŚLIWOŚCI SYSTEM TNM STOPNIE KLINICZNEGO ZAAWANSOWANIA

STOPIEŃ ZŁOŚLIWOŚCI Cecha G – oparta o cechy histopatologiczne 1 -3 (4)

System TNM Najbardziej rozpowszechniony sposób oceny stopnia zaawansowania (ale np. rak jelita grubego, rak szyjki macicy, nowotwory mózgu i rdzenia kręgowego oraz szpiku kostnego - inne systemy) Oparty na: - ocenie wielkości guza (T-tumor) - ocenie wielkości rozprzestrzenienia procesu w regionalnych węzłach chłonnych (N-nodulus) - obecności lub nie przerzutów odległych (M-metastases)

STOPNIE ZAAWANSOWANIA - RAK PIERSI

OKREŚLENIE RADYKALNŚCI ZABIEGU R 0 - resekcja mikroskopowo radykalna R 1 - resekcja makroskopowo radykalna, nowotwór w linii cięcia w badaniu mikroskopowym R 2 - resekcja makroskopowo nieradykalna

STRATEGIA LECZENIA NOWOTWORÓW

STRATEGIA LECZENIA NOWOTWORÓW Nowotwór jest zbiorem komórek, które nie podlegają właściwym dla organizmu mechanizmom regulacyjnym; osiągnąwszy nieśmiertelność, dzielą się w sposób pozbawiony kontroli. Leczenie nowotworu musi polegać na niszczeniu komórek nowotworowych.

LECZENIE Z WYBORU Leczenie uznane za najskuteczniejsze dla danej choroby w określonym stopniu zaawansowania. Leczenie ujęte w standardzie postępowania jako najbardziej optymalne.

LECZENIE W ONKOLOGII 1. Leczenie radykalne 2. Leczenie paliatywne 3. Najlepsze leczenie objawowe (BSC-best supportive care)

LECZENIE RADYKALNE • Celem leczenia jest wyleczenie chorego • Stosuje się maksymalne tolerowane dawki radioterapii/chemioterapii lub leczenie skojarzone • Leczenie jest uciążliwe i obarczone licznymi powikłaniami

LECZENIE PALIATYWNE • Szanse na wyleczenie choroby są minimalne • Celem leczenia jest przede wszystkim poprawa jakości życia – zmniejszenie bólu, duszności, itp. • Celem może być wydłużenie życia lub czasu do progresji choroby • Leczenie powinny być jak najmniej uciążliwe

LECZENIE W ONKOLOGII wyleczenie z choroby nowotorowej lub • istotne przedłużenie życia lub • wydłużenie czasu do progresji choroby lub • poprawa jakości życia •

LECZENIE W ONKOLOGII Nieetyczne jest stosowanie leczenia onkologicznego (chemioterapii lub radioterapii) w sytuacjach beznadziejnych pod wpływem nacisku chorego/rodziny/innego lekarza lub “z litości”.

CZYNNIKI DECYDUJĄCE O WYBORZE STRATEGII LECZENIA 1. prawdopodobieństwo wyleczenia rodzaj nowotworu lokalizacja nowotworu stopień klinicznego zaawansowania stopień złośliwości 2. stan ogólny chorego (skale WHO, ECOG, Karnofsky)

SKALA SPRAWNOŚCI WHO/ZUBRODA/ECOG Stopień sprawności Opis 0 bez obecności objawów choroby, sprawność prawidłowa, pełna aktywność, zdolność do samodzielnego wykonywania wszystkich czynności i pracy 1 obecność objawów choroby, zdolność do wykonywania czynności codziennych i lekkiej pracy, nie ma konieczności przebywania w łóżku w ciągu dnia 2 obecność objawów choroby, znacznie ograniczona aktywność, zdolność do wykonywania czynności codziennych, brak zdolności do wykonywania pracy, konieczność przebywania w łóżku mniej niż 50% dnia 3 ograniczona zdolność wykonywania czynności osobistych, konieczność spędzania w łóżku ponad połowy dnia 4 konieczność opieki osoby drugiej, stałe przebywanie w łóżku 5 zgon

SKALA SPRAWNOŚCI KARNOFSKI Stopień Opis 100 Stan prawidłowy, w pełni aktywny, sprawność normalna, bez dolegliwości, bez objawów choroby. 90 Zdolny do normalnej aktywności, niewielkie dolegliwości i objawy choroby. 80 Stan niemal pełnej aktywności, ale utrzymanie aktywności wymaga pewnego wysiłku, niewielkie dolegliwości i objawy choroby. 70 Zdolny do samodzielnego życia i samoobsługi, nie jest zdolny do normalnej aktywności i pracy. 60 Wykonuje codzienne czynności, jest zdolny do prawie samodzielnego życia. Sporadycznie, okresowo wymaga pomocy i/lub opieki. 50 Wymaga znacznej i częstej pomocy i interwencji medycznych. 40 Niesprawny, wymaga ciągłej pomocy i specjalistycznej opieki. 30 W znacznym stopniu niesprawny, często wskazana hospitalizacja ale bezpośredniego zagrożenia życia. 20 Ciężko chory, niezbędna hospitalizacja, wymaga intensywnego leczenia wspierającego. 10 Stan gwałtownego pogarszanie się stanu zdrowia i narastania zagrożenia życia. 0 Zgon.

CZYNNIKI DECYDUJĄCE O WYBORZE STRATEGII LECZENIA 3. dodatkowe schorzenia, nałogi 4. wiek chorego 5. dolegliwości chorego

CZYNNIKI DECYDUJĄCE O WYBORZE STRATEGII LECZENIA 6. nastawienie chorego, wola chorego 7. możliwości leczenia dostęp do onkologa dostęp do różnych metod leczenia doświadczenie ośrodka 8. czyniki subiektywne doświadczenie i „temperament” onkologa sposób podejmowania decyzji

LECZENIE W ONKOLOGII 1. Leczenie miejscowe • Leczenie operacyjne • Radioterapia 2. Leczenie systemowe • Chemioterapia • Hormonoterapia • Leczenie celowane

LECZENIE W ONKOLOGII Leczenie skojarzone

LECZENIE SKOJARZONE Wybór sposobu kojarzenia metod zależy od: • rodzaju nowotworu, • jego stopnia zaawansowania, • czynników prognostycznych, • czynników związanych z pacjentem

LECZENIE SKOJARZONE Metody i kolejność stosowane w określonym przypadku są określone przez standard postępowania onkologicznego. W terapii większości guzów litych, w niskich stopniach zaawansowania postępowaniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny. Stosowanie uzupełniających metod terapeutycznych zależy przede wszystkim od analizy czynników rokowniczych. Niektóre nowotwory można wyleczyć napromienianiem.

CZYNNIKI PROGNOSTYCZNE i PREDYKCYJNE Czynniki prognostyczne - mówią o rokowaniu. Czynniki predykcyjne – przewidują odpowiedź na leczenie.