Routekaart voor klimaatneutrale zorg 1 Visie voor duurzaam

Routekaart voor klimaatneutrale zorg 1. Visie voor duurzaam 2. Strategie voor duurzaam 3. Duurzame vastgoedstrategie 4. Duurzaam inkoopbeleid 5. Energieplan 1

Visie voor duurzaam 2

Strategie voor duurzaam 1. Strategie voor zorg, innovatie, werk, vastgoed, enz. 3

Duurzame vastgoedstrategie 1. Inzicht in toekomst locaties 2. Duurzaam dagelijks beheer 3. Duurzame LTOP 4. Duurzame nieuwbouw 4

Duurzaam inkoopbeleid 1. Energie 2. Voeding 3. Onderhoud 4. (medische) apparatuur 5. Kleding 6. Vervoer 5

Energieplan 1. Energieverbruik en CO 2 footprint alle locaties 2. Basis energiebeheer + de erkende maatregelen 3. Voor lange termijn vastgoed Alle maatregelen die in de levensduur besparen 4. Renovatie en nieuwbouw energieneutraal 5. Wat niet op eigen grond kan: inkoop duurzame warmte en duurzame stroom. 6

1. Energiebeheer Vanaf 2018 wordt energiebeheer wettelijk verplicht > 25. 000 m 3: slimme meter + analyse > 75. 000 m 3: EBS 7

2. erkende maatregelen - Bij nieuwbouw al uitgevoerd - Bij oudbouw gewoon doen via aanpassen LTOP 8

3. Alle maatregelen die in de levensduur besparen 1. Extra isolatie schil 2. Efficiënte CO 2 -vocht gestuurde ventilatie 3. LTV en warmtepompen 4. PV energieopwekking 5. Maatwerk maatregelen 9

4. Renovatie en nieuwbouw energieneutraal 1. 2021: wetgeving BENG Bijna Energie Neutraal Gebouw 2. Aanvullende acties tot nul op de meter 3. Duurzaam bouwen, en 50 jaar besparen 10

5. Inkoop duurzame energie Sluitpost Inkoop duurzame stroom en duurzame warmte 11

Care (1) - Huisvesting 2% nieuw per jaar Komende 30 jaar: 60% nieuwbouw Nieuwbouw: energieneutraal Gebouwen van voor 1990 - faseren uit 2020 -2050 - Grote renovatie 12

Care (2) - Gebouwen van 1990 -heden: al redelijk geïsoleerd - Na-isoleren - LTV voor- en naseizoen - LED - WTW - PV op dak vanaf 2025 à 2030 - PV op gevels vanaf 2030 13

Case Huis en Haard, Arnhem - 4 woongroep à 8 eenheden 18 woonzorgappartementen 3800 m 2 BVO, investering € 6. 750. 000, Meerkosten 5% t. o. v. bouwbesluit eisen Onderhoudskosten gelijk Energiebesparing 100%, € 70. 000, - per jaar Besparing over 30 jaar: € 1. 750. 000, - 14

Case Huis en Haard, Arnhem - Decentrale ventilatie-units in kozijn met 80% wtw CO 2 -regeling afzuiging per kamer Luchtwater warmtepomp met buffer Vloerverwarming, -koeling Warmtapwater met booster warmtepomp Gevel 5, 0 m 2 K/W Dak 6, 5 m 2 K/W Vloer 6, 5 m 2 K/W LED plus aanwezigheidsschakeling Geen gasaansluiting - Bron: op weg naar energieneutrale zorg 15

Ontwikkelingen - aanbod duurzame elektriciteit - warmtenetten met duurzame warmte - dalende stroomprijs, stijgende gasprijs Nieuwe technieken die doorbreken - opslag in accu’s, elektrisch vervoer - warmtepompen zijn al doorgebroken - enz. 16

Route CO 2 reductie zorgvastgoed 2020 – 2045 17

Nader uitwerken in 2018 - boodschap voor bestuurders en toezichthouders - financieringspunten - risico’s afdekken voor instellingen - samenwerking corporaties - samenwerken met zorgkoepels & ministeries 18