ROMNICO Arquitectura INDICE 1 CONTEXTO ROMNICO 2 CARACTERSTICAS

  • Slides: 108
Download presentation
ROMÁNICO Arquitectura

ROMÁNICO Arquitectura

INDICE 1. -CONTEXTO ROMÁNICO 2. -CARACTERÍSTICAS XERAIS DA ARTE ROMÁNICA 3. A ARQUITECTURA ROMÁNICA

INDICE 1. -CONTEXTO ROMÁNICO 2. -CARACTERÍSTICAS XERAIS DA ARTE ROMÁNICA 3. A ARQUITECTURA ROMÁNICA 4. A PRIMEIRA ARTE ROMÁNICA 5. A ARQUITECTURA ROMÁNICA EN EUROPA 6. -A ARQUITECTURA DO CAMIÑO: CATEDRAL DE SANTIAGO 6. 1. CATEDRAL DE SANTIAGO DE COMPOSTELA 6. 2. OUTRAS OBRAS: - SAN ISIDORO DE LEÓN - IGREXA DE Sta. FE DE CONQUES (Auvernia, Francia) 7. -ESCULTURA ROMÁNICA S. XI-XII 7. 1. -CARÁCTERES XERAIS DA ESCULTURA ROMÁNICA 7. 2. -As PORTADAS ROMÁNICAS 7. 3. -OS TEMAS DA PORTADA ROMÁNICA 7. 4 -ESCULTURA ROMÁNICA EN FRANCIA: - IGREXA DE Sta. FE DE CONQUES -PORTADA OCCIDENTAL DE ST. PIERRE DE MOISSAC 7. 5. -A CATEDRAL DE SANTIAGO: ESCULTURA 8. -PINTURA ROMÁNICA: S. XI- XII 8. 1. -PINTURA MURAL 8. 2. -TEMAS REPRESENTADOS 8. 3. -OBRAS -PINTURAS DO PANTEÓN REAL DE SAN ISIDORO DE LEÓN -SAN CLEMENTE DE TAHULL 9. -O PROTOGÓTICO: O PÓRTICO DA GLORIA

CONTEXTO HISTÓRICO

CONTEXTO HISTÓRICO

Contexto histórico. Cristianización últimos invasores

Contexto histórico. Cristianización últimos invasores

-CONTEXTO HISTÓRICO A arte románica desenvólvese durante a alta Idade Media. Neste período dase

-CONTEXTO HISTÓRICO A arte románica desenvólvese durante a alta Idade Media. Neste período dase o FEUDALISMO, sistema político, económico e social imperante na Europa occidental entre os séculos IX-XIII. As formas feudais xurdiron en Francia trala descomposición do imperio carolinxio no século IX a partir dos pactos entre señores e cabaleiros e reis e nobres. A debilidade das monarquía incapaces de protexer a poboación provocou que esta atopase protección entre a nobreza e o clero cos que estableceu pactos de dependencia de deberes mutuos. Nesta época Europa ruralizouse e a agricultura pasou a ser a principal actividade mentres que o comercio e a industria se estancaban. -CONTEXTO SOCIAL A sociedade feudal era estamental e pechada en si mesma. Estaba constituída por tres grupos fundamentais: nobreza, clero e campesiños. Os dous primeiros formaban o grupo dos privilexiados e eran os principais beneficiarios deste sistema. Non constituían unha clase productora e obtiñan os seus ingresos principalmente das rendas dos campesiños. Estes últimos divididos en servos e vilán integraban o grupo maioritario dos non privilexiados, sobre os que recae a tarefa de manter os nobre e os eclesiásticos. -CONTEXTO CULTURAL E RELIXIOSO: A cultura feudal centrábase ao redor dos mosteiros e chegaba a unha minoría da poboación. A igrexa pois desempeñou un importante papel cultural á vez que velaba pola paz nunha época en que eran frecuentes o bandoleirismo, a pillaxe e os enfrontamentos entre os señores feudais. A CREACIÓN DUN ESTILO EUROPEO. SÉCULOS XI-XII En Europa, durante os s. V ao X, prodúcese unha arte descontinua, cheo de tanteos e esforzos que expresa a situación de intranquilidade en que vivía a sociedade desta época. As conquistas técnicas realizadas nestes séculos polas distintas artes prerrománicos tiveron como consecuencia o nacemento dunha arte ao que se lle chamou románico, por estimarse erroneamente que as súas formas derivan fundamentalmente da arte romana. Polo tanto, co termo románico designase unha arte desenvolvida na Europa Occidental que ten o seu esplendor nos séculos XI e XII e nalgúns lugares prolóngase ata o século XIII. O termo nace no século XIX e designa unha arte homoxénea despois dun período onde coexistiron moitos estilos. Trátase dun estilo unitario.

Ao seu nacemento e uniformidade contribuíron varios feitos históricos: A. - O TERROR AO

Ao seu nacemento e uniformidade contribuíron varios feitos históricos: A. - O TERROR AO ANO 1000 Durante o século X prodúcese un clima de intranquilidade e desasosego nas poboacións de Europa, ocasionado por unha serie de circunstancias políticas (invasións de normandos, musulmáns, húngaros. . . ) O home deste século, a este clima de intranquilidade, dálle unha formulación relixiosa e propágase por todas partes que no ano 1000 desaparecería o mundo (escura profecía da Apocalipse/Apocalipse). Cando se comprobou que nin neste ano, nin no 1003 (milenario da morte de Cristo), prodúcese o fin da humanidade, orixínase un movemento de acción de grazas e de piedade na poboación deste século que se manifesta na arte. B. -AS ORDES MONÁSTICAS As ordes monacais existentes refórmanse, debido á secularización da vida monástica. A reforma máis importante ten lugar na orde dos benedictinos, que contribúe á unificación das súas formas de vida. Este reforma ten a súa orixe no mosteiro de Cluny, fundado a principios do século X en Borgoña. C. -AS PEREGRINACIÓNS Os mosteiros, debido á súa importancia e ao feito de que en moitos deles gárdense reliquias de santos, convértense en centro de peregrinación de crentes. Estas peregrinacións son moitas veces fomentadas polos monxes, debido ás vantaxes económicas que estas afluencias masivas de xente achegaban a lles mosteiros. As peregrinacións máis xeneralizadas realizábanse a Xerusalén, Roma pero sobre todo a Santiago de Compostela, e foron vehículo de tendencias culturais, plans arquitectónicos e programas decorativos. Ao redor das rutas dos peregrinos e nos seus puntos estratéxicos levantáronse os principais templos e mosteiros románicos, especialmente, ao longo do Camiño de Santiago, onde xorden edificios para o culto vinculados por unha serie de trazos comúns. D. -PAPEL DA IGREXA Moi importante dado o carácter teocéntrico da sociedade feudal. -Os mosteiros monopolizan a cultura da época -existe unha primacía da fe sobre a ciencia

Peregrinaciones. Camino de Santiago

Peregrinaciones. Camino de Santiago

CARACTERÍSTICAS XERAIS DA ARTE ROMÁNICA 1. -É o primeiro estilo internacional de Europa. Aínda

CARACTERÍSTICAS XERAIS DA ARTE ROMÁNICA 1. -É o primeiro estilo internacional de Europa. Aínda que hai que ter en conta que este carácter internacional non implica que non haxa rexionalismos, pois cada zona achegará solucións e a súa orixinalidade propias. Polo tanto confluirán dúas tendencias. A primeira representa a unidade de sentimento relixioso que dá lugar ás correntes de peregrinación que se converten en camiños a través dos cales difúndense as técnicas artísticas. A segunda tendencia supón o emprego de materiais locais, solucións construtivas diversas e variedade de plantas. 2. -Nace a partir dos diversos elementos achegados polas artes prerrománicos, aos que se incorporan influencias bizantinas e orientais que se reciben a través de España -musulmáns- e polo contacto directo dos cruzados coas culturas do Mediterráneo Oriental. 3. -É fundamentalmente relixioso. A súa manifestación artística máis importante é a arquitectura á que se subordinan as outras manifestacións.

ARQUITECTURA ROMÁNICA

ARQUITECTURA ROMÁNICA

MATERIAL E APARELLO

MATERIAL E APARELLO

Interior muros Argamasa y ripios (restos) Piedra (principal) SILLAR Ladrillos (menor uso) Catedral de

Interior muros Argamasa y ripios (restos) Piedra (principal) SILLAR Ladrillos (menor uso) Catedral de Plasencia

PLANTAS

PLANTAS

Románico: Arquitectura, Cruz latina, 1, 3 o 5 naves, crucero que sobresale. También hay

Románico: Arquitectura, Cruz latina, 1, 3 o 5 naves, crucero que sobresale. También hay alguna circular u octogonal para Baptiesterios. Cabecera con 1 o 3 ábsides semicirculares, siempre mayor el central. Si el ábside es único y grande hay capillas radiales para el peso tangencial. Girola o deambulatorio cuando hay tres naves y puede llevar capillas radiales. Absidiolos en los brazos del crucero. PLANTA

ELEMENTOS SUSTENTANTESº

ELEMENTOS SUSTENTANTESº

No respetan Proporción clásica Adosadas Capitel Variado (geométrico, vegetal, figurativo) Exentas Fuste liso Base

No respetan Proporción clásica Adosadas Capitel Variado (geométrico, vegetal, figurativo) Exentas Fuste liso Base ática Columnas

Columnas adosadas Sección cuadrada, Rectangular O cruciforme Pilares. Santiago de Compostela

Columnas adosadas Sección cuadrada, Rectangular O cruciforme Pilares. Santiago de Compostela

Vanos. Escasos y abocinados Bandas lombardas . Motivos geométricos Gruesos Lesenas Contrafuertes exteriores Muros.

Vanos. Escasos y abocinados Bandas lombardas . Motivos geométricos Gruesos Lesenas Contrafuertes exteriores Muros. Cabecera San Clemente de Tahull

ELEMENTOS SUSTENTADOS ARCOS CUBERTAS

ELEMENTOS SUSTENTADOS ARCOS CUBERTAS

Tribuna Arcada de Separación de naves Alzado. Santiago de Compostela

Tribuna Arcada de Separación de naves Alzado. Santiago de Compostela

Arcos fajones Techumbres. Bóveda de cañón

Arcos fajones Techumbres. Bóveda de cañón

Techumbres. Bóvedas de aristas

Techumbres. Bóvedas de aristas

Techumbres. Bóveda sobre trompas

Techumbres. Bóveda sobre trompas

Techumbres. Bóveda de cuarto de cañón

Techumbres. Bóveda de cuarto de cañón

Frente Techumbres. Bóveda de cuarto de esfera (horno) Perfil

Frente Techumbres. Bóveda de cuarto de esfera (horno) Perfil

Románico: Arquitectura, Características Comunes Cubiertas: Bóveda de cañón con fajones o de arista con

Románico: Arquitectura, Características Comunes Cubiertas: Bóveda de cañón con fajones o de arista con nervios (aristones). Cuarto de esfera en el ábside, absidiolos y capillas radiales y laterales. Trapezoidales en la girola Soportes: Gruesos muros, pilares al interior, cruciformes, con columnas adosadas que suben a por fajones o aristones. Estribos al exterior ados al muro. Columnas para lo menos pesado: naves laterales, bóvedas de la girola, claustro, cripta, etc. Parte de un plinto cuadrado en vez de basa, fuste liso y tocho, capitel enorme, figurado y prismático o troncocónico

ILUMINACIÓN ALZADO

ILUMINACIÓN ALZADO

Románico: Arquitectura, ALZADO Nave central más alta (basilical). En la diferencia de altura hay

Románico: Arquitectura, ALZADO Nave central más alta (basilical). En la diferencia de altura hay vanos. Naves laterales con tribuna que se abre al interior por arcos geminados (triforio). En el cuadrado del crucero bóveda o cúpula sobre trompas o pechinas, con tambor, linterna y cimborrio al exterior. Torres campanario integradas o adosadas (exentas en Italia). Puede haber nartex y si sobresale atrio

Exterior reflejo Del interior Formas Geométricas (inmutabilidad) Luz escasa No uniforme San Martín de

Exterior reflejo Del interior Formas Geométricas (inmutabilidad) Luz escasa No uniforme San Martín de Fromista

Románico: Arquitectura, Exterior: Muros gruesos con muchos estribos, pocos vanos, estrechos y abocinados (motivos

Románico: Arquitectura, Exterior: Muros gruesos con muchos estribos, pocos vanos, estrechos y abocinados (motivos espirituales y defensivos), a veces tapados con alabastro traslúcido y cubiertos por vanos también abocinados. Decoración arquitectónica: fajas lombardas, baquetones, taqueado, canecillos, etc. Aleros: arquería ciego o canecillos geométricos, vegetales o figurativos Escultura pequeñas que fingen que sostienen. La arcada continua en fajas que articulan el muro, sobre todo en el exterior de los ábsides Características Comunes

PORTAS

PORTAS

Románico: Arquitectura, Portada: lo más recargado para atraer a la gente, abocinada al revés.

Románico: Arquitectura, Portada: lo más recargado para atraer a la gente, abocinada al revés. Arquivoltas con figuras radiales, geométricas o vegetales. Jambas también rehundidas con escultura. Parteluz si es grande. Dintel y Tímpano con decoración en escena única. Características Comunes

DECORACIÓN

DECORACIÓN

SIMBOLOXÍA

SIMBOLOXÍA

Cabecera a Oriente. ESTE Nacimiento de la luz, salvación Fachada Norte. Frío y oculto

Cabecera a Oriente. ESTE Nacimiento de la luz, salvación Fachada Norte. Frío y oculto Fachada Sur. Cálido y optimista Cuerpo de Cristo crucificado Fachada Occidental. OESTE. Ocaso Iglesia de peregrinación. Simbología Santiago de Compostela

Ábside Divino Crucero Tránsito Espacio Camino Naves longitudinales Mundo terrenal Iglesia de peregrinación. Simbología

Ábside Divino Crucero Tránsito Espacio Camino Naves longitudinales Mundo terrenal Iglesia de peregrinación. Simbología II Santiago de Compostela

O PRIMEIRO ROMÁNICO

O PRIMEIRO ROMÁNICO

SAN PERE DE RODA

SAN PERE DE RODA

SAN VICENTE DE CARDONA

SAN VICENTE DE CARDONA

SAN MARTIÑO DE MONDOÑEDO

SAN MARTIÑO DE MONDOÑEDO

ROMÁNICO EN EUROPA

ROMÁNICO EN EUROPA

FRANCIA

FRANCIA

BORGONA. SIN TRIBUNA

BORGONA. SIN TRIBUNA

PÉRIGORD: CUPULADAS CATEDRAL DE ALGULEMA

PÉRIGORD: CUPULADAS CATEDRAL DE ALGULEMA

SAINT FRONT DE PERIGUEAUX

SAINT FRONT DE PERIGUEAUX

TOULOUSE: Con tribuna

TOULOUSE: Con tribuna

PROVENZA: Influencia clásica

PROVENZA: Influencia clásica

GRAN BRETAÑA

GRAN BRETAÑA

ALEMANIA

ALEMANIA

ITALIA

ITALIA

Baptisterio Catedral Galerías columnatas Bicromía mármoles Románico italiano. Conjunto de Pisa Campanile

Baptisterio Catedral Galerías columnatas Bicromía mármoles Románico italiano. Conjunto de Pisa Campanile

IGREXAS DE PEREGRINACIÓN

IGREXAS DE PEREGRINACIÓN

Las 5 "iglesias de peregrinación": 1. San Martín de Tours, 2. 2. San Marcial

Las 5 "iglesias de peregrinación": 1. San Martín de Tours, 2. 2. San Marcial de Limoges, 3. 3. Santa Fe de Conques, 4. 4. San Saturnino de Toulouse, 5. 5. Santiago de Compostela

 • • Estas cinco igrexas axústanse a un único tipo arquitectónico caracterizado pola

• • Estas cinco igrexas axústanse a un único tipo arquitectónico caracterizado pola súa perfecta adecuación, funcional e simbólica, aos ritos propios das peregrinacións, un dos fenómenos máis característicos da relixiosidade medieval. A pesar de pertencer a países distintos e de estar moi distantes entre si, teñen formas arquitectónicas moi semellantes e comparten a mesma denominación de "IGREXAS DE PEREGRINACIÓN" por estar concibidas para albergar a grandes masas de fieis. O característico destas igrexas é: -Planta basilical de cruz latina -A cabeceira con xirola e ábsidas radiais -O transepto moi desenvolvido e dividido en naves -A tribuna sobre as naves laterais -O seu total abovedamiento en pedra, con bóvedas de canón e de arestas. A grandeza das súas dimensións e beleza das súas proporcións, dados pola amplitude do pau maior da cruz e do transepto e pola súa considerable altura. Todas presentan unha pericia na súa traza e unha seguridade na súa composición que serían imposibles antes de 1. 050 pois os problemas construtivos que tiveron anteriormente os arquitectos xa estaban resoltas. O resultado é un edificio amplo e espazoso, a proba de incendios, adecuado para a luz e o clima do Sur de Europa

A CATEDRAL DE SANTIAGO

A CATEDRAL DE SANTIAGO

FUNCIÓN E FINALIDADE

FUNCIÓN E FINALIDADE

-É unha arquitectura relixiosa, lugar principal da creación artística da arte románico á que

-É unha arquitectura relixiosa, lugar principal da creación artística da arte románico á que se subordinan as artes figurativas. -Construída para gardar e venerar o corpo do Apóstolo Santiago o Maior, descuberto no reinado de Afonso II (principios S. IX ). -Levantada sobre os restos de 2 basílicas anteriores(arte asturiana). A primeira construída na época de Afonso II que será substituída por outra de maiores dimensións en tempos de Afonso III (finais s. IX). -É un templo concibido non só como lugar de reunión do clero e dos cristiáns senón que tamén ten en conta as esixencias do culto ás reliquias e ás peregrinacións. -Da súa finalidade relixiosa derivan as súas características tipolóxicas

Reproducción ideal. Santiago de Compostela

Reproducción ideal. Santiago de Compostela

PLANTA

PLANTA

Absidiolos (Misas simultáneas) Girola o Deambulatorio Cripta (Bajo altar mayor) Transepto Desarrollado Módulo: Cuadrado

Absidiolos (Misas simultáneas) Girola o Deambulatorio Cripta (Bajo altar mayor) Transepto Desarrollado Módulo: Cuadrado nave lateral Torres flanquean Entrada (4 módulos) Nave Central Más alta y ancha (2 módulos) Pórtico interior Iglesia de Peregrinación. Planta Santiago de Compostela

ELEMENTOS SUSTENTANTES

ELEMENTOS SUSTENTANTES

ELEMENTOS SUSTENTADOS

ELEMENTOS SUSTENTADOS

CRIPTA

CRIPTA

ILUMINACIÓN

ILUMINACIÓN

Tribuna en el transepto

Tribuna en el transepto

PORTADAS

PORTADAS

Evolución histórica

Evolución histórica

EVOLUCIÓN HISTÓRICA DO EDIFICIO 1 - AS BASÍLICAS PRERROMÁNICAS: O descubrimento da tumba do

EVOLUCIÓN HISTÓRICA DO EDIFICIO 1 - AS BASÍLICAS PRERROMÁNICAS: O descubrimento da tumba do Apóstolo polo bispo Teodomiro nos primeiros anos do século IX foille comunicado ao rei asturiano Afonso II quen ordenou construír unha igrexa sobre o sepulcro que Teodomiro atopara. Dela apenas quedan restos. Afonso III mandou construír unha segunda basílica da quedan algúns restos que permitiron reconstruír a súa planta. 2 - A CATEDRAL ROMÁNICA: O edificio actual responde, como vimos aos esquemas das Igrexas de peregrinación (3 naves, a central dobre, triforios, e cabeceira con girola e capelas radiais) con paralelos en Francia (St. Sernin de Toulouse e Sta. Fe de Conques) As obras desenvolvéronse en catro fases: -lª Fase (1075 -l 088) Reinado de Afonso VI. Diego Pelaez (bispo) BERNARDO O VELLO (arquitecto) e ROBERTO (mestre de obras), formados en canterías francesas: realízanse as tres capelas centrais e os tramos correspondentes da girola (bóvedas de aresta sen faxóns). A capela do Salvador ten planta semicircular con tramo recto e pequenos absidiolos. Ao exterior a planta é rectangular e o muro organízase por medio de dous arcos en mitra que flanquean a un lobulado. Hai tamén contrafuertes para soster o empuxe das bóvedas. As capelas de S. Juan e S. Pedro, son semicirculares e abríanse á girola por medio de grandes arcos. As obras paralízanse ao ser desterrado o bispo en 1088 (o rei descobre as negociacións de Diego Peláez cos normandos, relativas a unha posible intervención en Galicia). -2ª Fase (1093 -1105) Diego Gelmirez (primeiro arcebispo de Santiago) MESTRE ESTEBAN (arquitecto): remátase a xirola (capelas poligonais e bóvedas de aresta con faxóns) e constrúense os muros do cruceiro (os altares foron consagrados en 1105). No muro oriental do cruceiro ábrense catro capelas (só queda a de S. Nicolás, modificada para servir de paso á Corticela). Os tramos do cruceiro divididos por piares serven de módulos para organizar as alturas e a anchura do resto do edificio. Todos os cambios van unidos (nótase o cambio de mestre) a unha nova concepción da iluminación das partes altas o que supón un crecemento da catedral en altura. Grazas a esta racionalización das proporcións, a obra é totalmente harmónica, pero había o perigo de caer na monotonía. Isto soluciónase recorrendo á alternancia de piares compostos con núcleo cadrado ou rectangular e catro columnas encastadas que reciben o empuxe dos faxóns e os laterais. -3ª Fase (1109 -1122) BERNARDO O MOZO e o seu irmán O MESTRE ESTEBAN: cubrición do cruceiro e primeiros tramos das naves. Solucións de tipo languedociano, bóvedas de canón con faxóns, arcos de medio punto peraltados e piares compostos. Se continua o proxecto anterior (as únicas diferenzas son decorativas), sobre as naves laterais álzase o triforio, moi sobrio, que se abre á nave por medio de arcos de medio punto xeminados. Cóbrese con bóveda de cuarto de canón que anula empúxelos da bóveda da nave central; é unha solución moi complexa que permite que os muros poidan abrirse cunha dobre serie de fiestras: as inferiores iluminan as naves laterais e a central mentres que as superiores ábrense á tribuna pero indirectamente iluminan tamén a nave. No exterior, os contrafortes percorren verticalmente os muros realzando a esbeltez do edificio. O beirado, con canzorros vexetais ou figurados, desapareceu case completamente. -4ª Fase (1168 -88) MESTRE MATEO (arquitecto): termina as naves e constrúe a cripta (mal chamada Catedral Vella), o Pórtico da Gloria e a Tribuna onde aparecen solucións borgoñonas, bóvedas de crucería, arcos apuntados que enlazan co gótico. .

SANTA FE DE CONQUES

SANTA FE DE CONQUES

SAN SERNIN DE TOLOUSE

SAN SERNIN DE TOLOUSE

CATEDRAL DE JACA

CATEDRAL DE JACA

La Catedral de Jaca (1063) es la primera de la ruta jacobea por Somport

La Catedral de Jaca (1063) es la primera de la ruta jacobea por Somport e influirá en todo el camino. 3 naves con tres ábsides semicirculares y crucero inscrito. Cimborrio de bóveda semiesférica sobre trompas con nervios cruzados en el centro. Taqueado jaqués

FROMISTA

FROMISTA

San Martín de Fromista: (1065) Iglesia de tres naves con crucero inscrito, cubierta con

San Martín de Fromista: (1065) Iglesia de tres naves con crucero inscrito, cubierta con bóvedas de cañón, pilares cruciformes, cimborrio octogonal con trompas para su bóveda semiesférica. Tres ábsides en distinta altura. Presenta como novedad (experimentos jacobeos) dos torres cilíndricas adosadas en los pies. Decoración con ajedrezado.

SAN ISIDORO DE LEÓN

SAN ISIDORO DE LEÓN

San Isidoro de León

San Isidoro de León

San Isidoro de León: Planta de tres naves con pilares cruciformes y arcos con

San Isidoro de León: Planta de tres naves con pilares cruciformes y arcos con el intradós lobulado (islámico). La nave central se cubre con cañón y las laterales con arista. Portada muy sencilla. En el interior está el Panteón de los Reyes del S. XI