Rodzaje immunoprofilaktyki chorb zakanych czynna szczepienie o szczepienie

Rodzaje immunoprofilaktyki chorób zakaźnych czynna (szczepienie) o szczepienie podstawowe – jedna lub kilka dawek podawanych w krótkich odstępach czasu w celu skutecznego wzbudzenia swoistej odporności humoralnej i komórkowej oraz komórek pamięci immunologicznej o szczepienie przypominające – podanie osobie zaszczepionej podstawowo kolejnej dawki szczepionki w celu szybkiej mobilizacji komórek pamięci immunologicznej i zwiększenia poziomu ochrony (np. stężenia swoistych przeciwciał), w przypadku gdy po szczepieniu podstawowym ulega on z czasem zmniejszeniu, zwiększając ryzyko zakażenia. bierna – podanie pozajelitowo gotowych przeciwciał o działaniu ochronnym czynno-bierna – kombinacja powyższych metod.

Jednoczesne podanie szczepionki w celu uodpornienia na dłuższy czas i immunoglobiny w celu szybkiego uodpornienia Podanie w odległe od siebie części ciała Uodpornienie ponarażeniowe, po ekspozycji na zakażenie, po kontakcie

Immunoglobuliny ludzkie lub immunoglobuliny zwierzęce Szybki wzrost odporności po podaniu preparatu Utrzymywanie się odporności tylko kilka tygodni Odczyny alergiczne

Ze względu na czas uodpornienia w stosunku do kontaktu z drobnoustrojem chorobotwórczym wyróżnia się immunoprofilaktykę przedekspozycyjną – realizowaną przed kontaktem z drobnoustrojem chorobotwórczym poekspozycyjną – realizowaną po ekspozycji na zakażenie nieuodpornionych osób, w przypadku chorób o dłuższym okresie wylęgania (np. wścieklizna, a w wyjątkowych sytuacjach także: tężec, WZW typu B lub A, odra, ospa wietrzna).

Ludzkie immunoglobuliny Preparaty otrzymane z puli osocza co najmniej 1000 zdrowych krwiodawców przebadanych w kierunku obecności antygenu HBs, przeciwciał anty-HIV 1, anty-HIV 2, anty-HCV i antygenowi kiły a także aktywności ALT i AST. Immunoglobulina jest koncentratem przeciwciał o szerokim zakresie swoistości. Preparaty i. m. zawierają co najmniej 90% immunoglobuliny G, a niektóre zawierają środek konserwujący (mertiolat). Preparaty do stosowania i. v. zawierają co najmniej 95% Ig. G oraz niewielkie ilości Ig. A i Ig. M, z wyjątkiem preparatu Pentaglobin, zawierającego oprócz Ig. G również 12% Ig. A i 12% Ig. M. Preparat stosuje się leczniczo w ciężkich zakażeniach lub profilaktycznie w celu dostarczenia pacjentowi gotowych przeciwciał. Immunoglobuliny wykazują również działanie immunoregulujące, którego mechanizm nie został do końca poznany. T 1/2 wynosi ok. 21 dni dla osób z prawidłowym mianem Ig. G, dla osób z hipo- lub agammaglobulinemią wydłuża się do 32 dni. Szczyt stężenia przeciwciałwystępuje 2– 3 dni po podaniu immunoglobuliny i. m. , a po podaniu s. c. – po ok. 4 dniach.

Wskazania do stosowania ludzkiej immunoglobuliny – preparaty domięśniowe Profilaktycznie w pierwotnych i wtórnych niedoborach immunologicznych. Preparaty do stosowania i. m. są wskazane w: • poeksopzycyjna profilaktyka odry u osób podatnych w ciągu 6 dni po kontakcie • poekspozycyjna profilaktyka WZW A w ciągu 14 dni po kontakcie

Wskazania do stosowania ludzkiej immunoglobuliny – preparaty dożylne o profilaktyka zakażeń bakteryjnych oraz wirusowych u osób z hipo- i agammaglobulinemią, o leczniczo w samoistnej plamicy małopłytkowej, chorobie Kawasaki, zespole Guillaina i Barregozakażeniu HIV u dzieci, przewlekłej białaczce komórek B, po przeszczepieniu szpiku kostnego u dorosłych, przewlekłej zapalnej polineuropatii demielinacyjnej oraz w innych chorobach autoimmunologicznych, o leczniczo w ciężkich zakażeniach bakteryjnych i wirusowych, łącznie z leczeniem przyczynowym.

Wyprodukowane z surowicy koni, bydła, baranów uodpornionych w długim cyklu szczepień Oczyszczone frakcje swoistej immunoglobuliny G Reakcja anafilaktyczna, choroba posurowicza Próba uczuleniowa

Specyficzne immunoglobuliny zawierają wysokie miana przeciwciał przeciwko określonej chorobie zakaźnej Antytoksyny – stosowane leczniczo o Błonicza o Tężcowa o W zatruciu jadem kiełbasianym o Przeciw jadowi żmij Stosowane profilaktycznie u osoby podatnej po kontakcie o HBV o Ospa wietrzna o CMV o Wścieklizna

Żmija zygzakowata Vipera berus Antytoksyna monowalentna, końska 500 j. a. dom. Pokąsanie przez kilka żmij 10 -20 ml dom. Dożylnie w stanach zagrożenia życia

Antytoksyna jadu żmij (Immunoserum contra venena viperarum europaearum) Antytoksyna jadu żmij zawiera swoistą końską immunoglobulinę G, która wiążąc jad żmij Vipera berus neutralizuje jego właściwości toksyczne. Preparat otrzymuje się z surowicy koni immunizowanych jadem europejskiej żmii zygzakowatej. Antytoksynę jadu żmij stosuje się u osób pokąsanych przez żmiję zygzakowatą europejską.

Powikłania stosowania surowicy obcogatunkowej Wstrząs anafilaktyczny – odczyn wczesny, I typ reakcji, w czasie injekcji lub bezpośrednio po niej Choroba posurowicza – odczyn późny, III typ reakcji, po 7 -14 dniach Reakcja gorączkowa, zaczerwienienie i obrzęk

Kryteria kliniczne rozpoznania anafilaksji 1) nagłe pojawienie się objawów (w ciągu minut lub godzin) w obrębie skóry i/lub błony śluzowej (np. uogólniona pokrzywka, świąd lub zaczerwienienie, obrzęk warg, języka i języczka) oraz co najmniej 1 z poniższych: a) zaburzenia oddychania (np. duszność, skurcz oskrzeli z towarzyszącym świstem, stridor, zmniejszony PEF, hipoksemia) b) spadek ciśnienia krwi lub objawy wskazujące na niewydolność narządów (np. hipotensja, omdlenie, niekontrolowane oddanie moczu/stolca)

Kryteria kliniczne rozpoznania anafilaksji Lub 2) co najmniej dwa objawy z poniższych, występujące krótko po kontakcie z alergenem, który prawdopodobnie wywołał reakcję u danego pacjenta (w ciągu kilku minut lub godzin): a) zmiany w obrębie skóry i błony śluzowej (np. uogólniona pokrzywka, świąd i zaczerwienienie, obrzęk warg, języka i języczka) b) zaburzenia oddychania (np. duszność, skurcz oskrzeli z towarzyszącym świstem, stridor, zmniejszony PEF, hipoksemia) c) spadek ciśnienia krwi lub objawy wskazujące na niewydolność narządów (np. hipotensja, omdlenie, niekontrolowane oddanie moczu/stolca) d) zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. kurczowy ból brzucha, wymioty)

Choroba posurowicza – od 7 do 14 dni po injekcji Wzrost temp. ciała, dreszcze, bóle głowy Nudności, wymioty Obrzęk węzłów chłonnych Wysypka o charakterze pokrzywki Obrzęk stawów - poliarthritis Wahania RR, tachykardia Glomerulonephritis Granulocytoza, eozynofilia, proteinuria

Wywiad odnośnie chorób alergicznych Uprzednio otrzymane preparaty Zestaw przeciwwstrząsowy Próba uczuleniowa !

Śródskórna próba uczuleniowa 0, 1 ml surowicy rozcieńczonej 1: 10 fizjologicznym roztworem soli Obserwacja 20 min. brak objawów {----} próba ujemna Podajemy antytoksynę jednorazowo

Zaczerwienienie, obrzęk, bąbel {+++} Uczulenie na surowicę Wstrzykuje się sposobem odczulającym rozcieńczona 1: 20 - 1: 10 w dawce 0, 1 - 0, 5 ml podskórnie, co pół godziny nierozcieńczona po 0, 2 - 0, 5 ml podskórnie.

Zatrucie jadem kiełbasianym Antytoksyna botulinowa ABE zawiera mieszaninę swoistych immunoglobulin G, które wiążąc toksyny botulinowe A, B i E, neutralizują ich właściwości toksyczne. Lek otrzymuje się z surowicy koni immunizowanych, odpowiednio toksoidem i toksyną jadu kiełbasianego typu A, B lub E. ).

Dotarcie do wszystkich osób, które nie wykazują objawów choroby, lecz spożyły pokarm, będący przyczyną zatrucia Poliwalentna antytoksyna 10 - 20 ml dom. [1 fiolka 10 ml = 5000 j. a. antytoksyny A i B, 1000 j. a. antytoksyny E] Monowalentna, odpowiedniego typu 10000 j. a. domięśniowa [końska]

Błonica Antybiotyk Szczepionka - dawka przypominająca Antytoksyna błonicza [końska] wyjątkowo u osób nieuodpornionych z bliskiego kontaktu 100 j. m. /kg m. c. domięśniowo

Tężec uodpornienie czynno-bierne Szczepionka T lub Td podskórnie w jedno ramię + Ludzka immunoglobulina p/tężcowa 250 – 500 j. m. dom w drugie ramię

Niezwłoczne, dokładne oczyszczenie rany, chirurgiczne opracowanie, opatrzenie [eradykacja przetrwalników i uniemożliwienie namnażania bakterii, zahamowanie produkcji tetanospazminy] Antybiotyki – penicyliny, tetracykliny, makrolidy r. kąsane, miażdżone, kłute, postrzałowe [eradykacja p. wegetatywnych] Uodpornienie w zależności od charakteru i okoliczności zranienia, uprzednich szczepień oraz stanu pacjenta

Wysokie ryzyko zachorowania na tężec Masywne zakażenie bakteryjne – [gleba] Gdy upłynęło > 24 h Nie można prawidłowo opatrzeć rany Wstrząs pourazowy, duża utrata krwi Silne wyniszczenie, osłabienie Obniżona odporność, leczeni cytostatykami, hormonami kory nadnerczy Napromieniowanie radioaktywne

Szczepienie podstawowe lub przypominające ostatnia dawka mniej niż 5 lat temu – nie wymaga, ew. gdy szczególnie wysokie ryzyko rozważyć podanie jednej przypominającej dawki T lub Td ostatnia dawka 5 - 10 lat temu – T lub Td, jedna przypominająca dawka

Wysokie ryzyka wystąpienia tęzca – komu podać immunoglobulinę? ostatnia dawka szczepienia podstawowego lub przypominającego więcej niż 10 lat temu – uodpornienie czynno-bierne Nie szczepieni, niekompletnie szczepieni, historia szczepień niepewna – uodpornienie czynno-bierne, następnie kontynuować szczepienie podstawowe 0, 1, 6 miesięcy

Niskie ryzyko wystąpienia tężca tylko profilaktyka czynna - szczepienie Ostatnia dawka szczepienia podstawowego lub przypominającego mniej niż 5 lat temu - nie wymaga Ostatnia dawka więcej niż 5 lat temu - T lub Td, jedna przypominająca dawka Nie szczepieni, niekompletnie szczepieni, historia szczepień niepewna - T lub Td, następnie kontynuować kolejne dawki szczepienia podstawowego: 0, 1, 6 mies.

Błonica i tężec –szczepionki dla dorosłych Zawierają toksoid (inaktywowana toksyna) błoniczy w zmniejszonej dawce (d) i tężcowy (T) Występują w postaci skojarzonej (Td), także z antygenami pałeczki krztuśca (Tdap - Boostrix) i polio (Tdap-IPV – Boostrix -polio), lub monowalentnej (d lub T).

Szczepienie przeciwtężcowe jest dopuszczone a nawet wskazane w ciąży

Kwalifikacja w specjalistycznych Poradniach Chorób Zakaźnych w Łodzi ul. Kniaziewicza 1/5

Szczepienie profilaktyczne przednarażeniowe Lekarze i studenci weterynarii, technicy Personel laboratoriów Pracownicy rzeźni, targowisk, leśnicy, myśliwi, strażnicy leśni, wypychacze zwierząt, hodowcy Speleolodzy Podróżujący na tereny z enzoocjami

Szczepienie podstawowe w dniach 0, 7, 28 Szczepienie uzupełniające po roku Szczepienia przypominające co 3 - 5 lat

pokąsane przez zwierzę z rozpoznaną wścieklizną pokąsane przez zwierzę dzikie, nieznane, zbiegłe, [padłe lub zabite], u których nie wykluczono wścieklizny kontakt ze śliną lub tkanką mózgową zwierzęcia podejrzanego lub wściekłego personel medyczny

Czas, w którym wirus ukazuje się w ślinie przed wystąpieniem pierwszych objawów klinicznych choroby, jest stały i mieści się w granicach 0 - 10 dni, najczęściej 1 - 3 dni Zasada przyżyciowej obserwacji weterynaryjnej zwierząt przez 15 dni – psy i koty

Pierwsza pomoc: obficie przemyć ranę bieżącą wodą i mydłem, dokładnie spłukać zdezynfekować 40 -70% alkoholem, jodyną, 0, 1% sterinolem opracowanie rany – nie zaszywać natychmiast rozważyć wskazania do antybiotykoterapii profilaktyka przeciwtężcowa !

Rozpoczęcie postępowania poekspozycyjnego można odłożyć do czasu potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia, o ile zwierzę, które naraziło człowieka nie wykazywało objawów choroby podczas ekspozycji i jest możliwa jego piętnastodniowa obserwacja weterynaryjna – dotyczy wyłącznie psa i kota

Wścieklizna postępowanie poekspozycyjne u osób kwalifikowanych do szczepień Szczepionka w dniach 0, 3, 7, 14, 28 Dorosłym w m. trójgłowy ramienia, dzieciom w przednio-boczną okolicę uda Szczepieni uprzednio – w dniach 0 i 3

Profilaktyka czynno-bierna u osób pokąsanych przez zwierzę dzikie, nieszczepione lub podejrzane o wściekliznę Równocześnie z cyklem szczepień lub do 7 dnia od czasu podania szczepionki Swoista immunoglobulina ludzka 20 j. m. /kg masy ciała dom. i ew. połowa wyliczonej dawki - wkroplenie do rany, nastrzyknięcie okolicy rany Immunoglobuliny nie podaje się szczepionym uprzednio

Jeżeli została narażona osoba uprzednio szczepiona przeciw wściekliźnie, podaje się tylko dwie dawki przypominające szczepionki według schematu w 0 i 3 dobie. Nie należy podawać swoistej immunoglobuliny.

Szczepienie obowiązkowe MMR Żywe, atenuowane wirusy odry, różyczki i świnki

Uodpornienie bierne Gamma -Globulina ludzka 15% 0, 25 ml/kg m. c. do 5 dni od kontaktu, głęboko domięśniowo, Uodpornienie czynno-bierne + szczepionka

Uodpornienie czynne szczepienie obowiązkowe MMR Uodpornienie bierne Gamma-Globulina ludzka 15% 20 – 30 ml dom. kobietom w ciąży

Szczepienie zalecane Żywe, atenuowane wirusy Powyżej 9 m. ż. dwie dawki w odstępie 6 tygodni Bezpłatne szczepienia od 2008 r. dla dzieci z obniżoną odpornością

Swoista immunoglobulina ludzka - Varitect Zapobiegawczo 1 ml/kg m. c. dożylnie do 96 godzin po ekspozycji Leczniczo 2 ml/kg m. c. dożylnie

Varitect Wrodzony niedobór odporności Leczeni cytostatykami, immunosupresyjnie, radioterapią – choroby nowotworowe, białaczki Noworodki matek, które zachorowały 5 dni przed i 2 dni po porodzie Kobiety w ciąży

HBV Szczepienie obowiązkowe noworodków Szczepienie obowiązkowe osób narażonych na zakażenie Schemat zalecany 0 -1 -6 m Szybkie uodpornienie 0 -7 -12 dni +12 mies.

Swoista immunoglobulina przeciwko HBV Gamma-anty HBs 200, 1000 Noworodki matek HBs+ 200 j. dom. nie później niż 12 godz. po urodzeniu + szczepionka Po ekspozycji 1000 j. dom. do 48 godz. Długotrwale hospitalizowani co 3 - 4 tyg. Hepatect amp. po 2 i po 10 ml Noworodki 0, 4 ml/kg w powolnym wlewie dożylnym Po ekspozycji 0, 12 - 0, 2 mg/kg m. c. doż.

Swoista immunoglobulina przeciwko CMV Cytotect Profilaktyka przed przeszczepami 50 - 150 j/kg m. c we wlewie dożylnym 6 dawek co 2 tyg. Leczenie – cytomegalia wrodzona