RODKI TRANSPORTU BLISKIEGO TEMAT 1 DWIGNICE Podzia Grupy

ŚRODKI TRANSPORTU BLISKIEGO TEMAT 1 DŹWIGNICE Podział. Grupy natężenia pracy. Podstawowe zagadnienia i parametry pracy. TYLKO DO CELÓW DYDAKTYCZNYCH !!! TYLKO DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO !!! Rozpowszechnianie w każdej postaci zabronione Środki Transportu Bliskiego Dźwignice 1

DŹWIGNICE KLASYFIKACJA Transport wewnątrzzakładowy Środki transportu bliskiego Środki transportu dalekiego Rzadko w transporcie wewnątrzzakładowym (tylko przy dużych zakładach jako transport pojazdami samochodowymi lub kolejowymi) Wózki transportowe Dźwignice -Cięgniki -Jezdniowe (podnośnikowe, naładowne, unoszące, ciągnikowe) -Suwnice -Żurawie -Układnice -Dźwigniki Dźwigi -Torowe (na torach podpartych lub podwieszonych) Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Przenośniki -Cięgnowe (taśmowe, członowe, kubełkowe, zabierakowe, podwieszane) -Bezcięgnowe (grawitacyjne, impulsowe, wałkowe napędzane, śrubowe, wstrząsowe) 2

DŹWIGNICE - DEFINICJE • Dźwignica – maszyna o pracy przerywanej, przeznaczona do podnoszenia i przemieszczania ładunków w przestrzeni za pomocą haka lub innego urządzenia chwytającego [1]. Cięgnik – dźwignica przeznaczona do przemieszczania ładunków za pośrednictwem cięgna zakończonego urządzeniem chwytającym [2] Suwnica – dźwignica, w której urządzenie chwytające jest podwieszone do wciągarki przejezdnej, wciągnika lub żurawia przemieszczających się po moście [1], [2]. Żuraw – dźwignica z urządzeniem chwytającym (ładunkowym) podwieszonym do wysięgnika lub wciągarki przemieszczającej się po wysięgniku [1], [2]. Układnica – dźwignica, w której ustrój nośny stanowi przejezdny słup lub rama, po których przesuwa się wodzak – przeznaczona do składowania ładunków w magazynie [2]. Dźwignik – dźwignica przeznaczona do prostoliniowego przemieszczania ładunków w pionie lub prawie w pionie za pomocą sztywnego elementu (zębatka, śruba, tłok) [2]. Wyciąg towarowy – dźwignica składająca się z podstawy ładunkowej prowadzonej w pochyłych prowadnicach przystosowanej do pochyłego przemieszczania ładunków za pomocą cięgników linowych lub łańcuchowych, podstawą ładunkową mogą być wózek, kosz, itp. [2]. Dźwignica linotorowa – dźwignica z urządzeniem chwytającym lub ładunkowym podwieszonym do wodzarki przemieszczającej się po linie nośnej zamocowanej na podporach [2]. Środki Transportu Bliskiego Źródła: [1] PN-ISO 4306 -1: 1999 „Dźwignice. Terminologia ogólna. Dźwignice [2] PN-M 45000: 1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne” 3

DŹWIGNICE Łańcuchowe KLASYFIKACJA Cięgniki Wciągnik – mechanizm podnoszenia zamontowany wraz z mechanizmem jazdy (lub bez niego) w jednym korpusie [2]. Wciągarki Linowe Wciągarka – mechanizm, który przekazuje siłę roboczą za pomocą cięgna (liny lub łańcucha) od napędzanego bębna, przeznaczony do przemieszczenia ładunków w pionie lub w pionie i poziomie w jednej płaszczyźnie pionowej, z zespołami zabudowanymi na odrębnym ustroju nośnym, którą stanowić może rama stała, przesuwna lub przejezdna [2]. Źródła: DEMAG, ABUS [2] PN-M 45000: 1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne” Środki Transportu Bliskiego Dźwignice 4

DŹWIGNICE KLASYFIKACJA Jednodźwigarowe Suwnice Pomostowe Dwudźwigarowe Bramowe Półbramowe Wspornikowe Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: DEMAG, ABUS 5

DŹWIGNICE - DEFINICJE • Suwnica – dźwignica, w której urządzenie chwytające jest podwieszone do wciągarki przejezdnej, wciągnika lub żurawia przemieszczających się po moście [1], [2]. Suwnica pomostowa – suwnica, której most opiera się bezpośrednio na torze jezdnym [1], [2]. Suwnica bramowa – suwnica, której nośna część konstrukcji (most) opiera się na torze jezdnym za pomocą podpór [1], [2]. Suwnica półbramowa – suwnica, której nośna część konstrukcji (most) opiera się na torze jezdnym z jednej strony bezpośrednio a z drugiej za pomocą podpory [1], [2]. Suwnica wspornikowa – suwnica, której część konstrukcji nośnej ma kształt wspornika [2]. Środki Transportu Bliskiego Źródła: [1] PN-ISO 4306 -1: 1999 „Dźwignice. Terminologia ogólna. Dźwignice [2] PN-M 45000: 1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne” 6

DŹWIGNICE Samojezdne samochodowe KLASYFIKACJA Żurawie Samojezdne Przeładunkowe Samojezdne gąsienicowe Pokładowe Wieżowe Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: HIAB, LIEBHERR 7

DŹWIGNICE - DEFINICJE • Żuraw – dźwignica z urządzeniem ładunkowym podwieszonym do wysięgnika lub wciągarki przemieszczającej się po wysięgniku [1], [2]. Żuraw samojezdny – żuraw, który może być wyposażony w wysięgnik (wieżę z wysięgnikiem) i w stanie obciążonym lub nieobciążonym może przemieszczać się bez specjalnie przygotowanej jezdni, zachowując swoją stateczność pod działaniem siły ciężkości [1], [2]. Żuraw wieżowy – żuraw obrotowy z wysięgnikiem zamocowanym w górnej części pionowo ustawionej wieży [1]. Żuraw kolejowy – żuraw obrotowy na platformie przemieszczającej się po torze kolejowym [1]. Żuraw pokładowy – żuraw obrotowy, zamontowany na pokładzie statku, przeznaczony do czynności ładunkowych [1], [2]. Żuraw masztowy (derrick) – żuraw obrotowy z wysięgnikiem zamocowanym przegubowo na maszcie, mający podpory górną i dolną [1]. Żuraw wspornikowy (stały) – żuraw, którego urządzenie chwytające jest podwieszone do wspornika (wysięgnika) albo do wciągarki przemieszczającej się po wsporniku [1], [2]. Słupowy – żuraw wspornikowy mający możliwość obrotu na stałym słupie zamontowanym w fundamencie lub połączony ze słupem obracającym się w łożysku oporowym umieszczonym w fundamencie [1]. Środki Transportu Bliskiego Źródła: [1] PN-ISO 4306 -1: 1999 „Dźwignice. Terminologia ogólna. Dźwignice [2] PN-M 45000: 1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne” 8

DŹWIGNICE KLASYFIKACJA Dźwigniki Jednokolumnowe Dwukolumnowe Śrubowe nożycowe Zębatkowe Kanałowe Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: Pfaff Silberblau, Hofmann Czterokolumnowe 9

DŹWIGNICE DEFINICJE UDŹWIGU NOMINALNEGO • Udźwig nominalny* – udźwig, dla którego zostało zaprojektowane urządzenie. przez dźwignicę. – największa masa ładunku, która może być podniesiona przez dźwignicę, ustalona dla określonych rodzajów dźwignic i konkretnych warunków z uwzględnieniem grup natężenia pracy [1]. Dla żurawi (nie wszystkich) maksymalny (nominalny) udźwig jest przyjmowany dla najmniejszej dopuszczalnej długości wysięgnika i wysięgu w warunkach pracy. Udźwigi są ustandaryzowane [1]: Szereg maksymalnych udźwigów modeli podstawowych 100 125 160 200 250 320 400 500 630 800 [kg] 1 1. 25 1. 6 2. 0 2. 5 3. 2 4. 0 5. 0 6. 3 8. 0 [t] 10 12. 5 16 20 25 32 40 50 63 80 [t] 100 125 160 200 250 320 400 500 630 800 [t] * - Synonimy udźwigu nominalnego : maksymalny udźwig, bezpieczne obciążenie, udźwig. Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: [1] PN-ISO 2374: 1996 10

DŹWIGNICE PARAMETRY • Prędkość podnoszenia – prędkość pionowego przemieszczania ładunku w ruchu ustalonym o masie równej udźwigowi urządzenia • Prędkość jazdy – prędkość jazdy urządzenia w ruchu ustalonym po płaszczyźnie poziomej z ładunkiem o masie równej udźwigowi. • Prędkość obrotu (żurawie) – prędkość przemieszczania kątowego w ruchu ustalonym części obrotowej żurawia. • Rozpiętość (suwnice) – odległość pomiędzy osiami czołownic mierzona wzdłuż osi mostu (odległość pomiędzy osiami szyn po których porusza się suwnica). • Nominalna wysokość podnoszenia ładunku – największa osiągalna różnica poziomów, między którymi dźwignica może przenosić ładunki. • Wysięg (żurawie) – odległość między osią pionową urządzenia chwytającego i osią obrotu nieobciążonego żurawia. • Moment udźwigu [tm, k. Nm] (żurawie) – moment od ładunku określony wzorem M = Q (masa ładunku) · R (wysięg). • Kąt obrotu (żurawie) – kąt o jaki może się obrócić wysięgnik wokół osi obrotu żurawia. Środki Transportu Bliskiego Dźwignice 11

DŹWIGNICE GRUPY NATEŻENIA PRACY DŹWIGNIC Idea • Jest to pewna klasyfikacja. • Jest to system pomagający w określeniu racjonalnych podstaw projektowania ustrojów nośnych i mechanizmów. • Płaszczyzna porozumienia pomiędzy producentem a użytkownikiem pozwalająca w przejrzysty sposób dobrać urządzenie do żądanych warunków użytkowania. Systemy klasyfikacyjne ISO 4301 -1 • Cała dźwignica (dwie klasy: obciążenie Q 1 -Q 4 intensywność użytkowania U 0 -U 9 co daje GNP A 1 -A 8), • Mechanizmy (dwie klasy: obciążenie L 1 -L 4 intensywność użytkowania T 0 -T 9 co daje GNP M 1 -M 8), EN 13001 -1 • Nie ma grup natężenia pracy dla mechanizmów. • Pięć niezależnych klas: Q 0 -Q 5 dla spektrum obciążenia, U 0 -U 9 dla liczby cykli roboczych, D 0 -D 9 dla przeciętnych przemieszczeń, P 0 -P 3 dla ruchów pomocniczych, S 0 -S 9 dla historii obciążenia. Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: PN-ISO 4301 -1: 1998, PN-EN 13001 -1: 2007 12

DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY WG: ISO 4301 -1 1. Dźwignica jako całość. Klasa intensywności wykorzystania – szacowana liczba cykli roboczych Klasa obciążenia dźwignicy Stan obciążenia Q 1 – lekki Współczynnik Kp ≤ 0. 125 Q 2 – przeciętny ≤ 0. 25 Q 3 – ciężki ≤ 0. 50 Q 4 – bardzo ciężki ≤ 1. 00 Przykład: U 4 Klasa wykorzystania Maksymalna liczba cykli pracy U 0 1. 6 x 10 4 U 1 3. 2 x 10 4 U 2 6. 3 x 10 4 U 3 1. 25 x 10 5 U 4 2. 5 x 10 5 U 5 5 x 10 5 U 6 1 x 10 6 U 7 2 x 10 6 U 8 4 x 10 6 U 9 >4 x 106 GNP dźwignicy (oznaczenie A) Przykład: Q 4 Obciążenie Klasa wykorzystania Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: PN-ISO 4301 -1: 1998 13

DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY WG: ISO 4301 -1 2. Mechanizmy. Klasa intensywności wykorzystania – przewidywany czas użytkowania Klasa obciążenia mechanizmu Stan obciążenia Współczynnik Km L 1 – lekki ≤ 0. 125 L 2 – średni ≤ 0. 25 L 3 – ciężki ≤ 0. 50 L 4 – bardzo ciężki ≤ 1. 00 Klasa wykorzystania Całkowity czas użytkowania T 0 200 T 1 400 T 2 800 T 3 1600 T 4 3200 T 5 6300 T 6 12500 T 7 25000 T 8 50000 T 9 >100000 Przykład: T 3 Przykład: L 2 GNP mechanizmu (oznaczenie M) Obciążenie Klasa wykorzystania Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródło: PN-ISO 4301 -1: 1998 14

CRANES TECHNOLOGY GRUPY NATĘŻENIA PRACY WG: ISO 4301 -1 Stan obciążenia w wielu przypadkach może być określona z wykorzystaniem ogólnych zasad: Lekki: Mechanizmy zazwyczaj poddawane bardzo małym obciążeniom i jedynie wyjątkowo obciążeniu nominalnemu. Obciążenie Klasa obciążenia mechanizmu Stan obciążenia Km L 1 – lekki ≤ 0. 125 Średni: L 2 – średni ≤ 0. 25 Mechanizmy zazwyczaj poddawane małym obciążeniom a czasami średnim lub maksymalnym obciążeniom. L 3 – ciężki ≤ 0. 50 L 4 – bardzo ciężki ≤ 1. 00 Ciężki: Mechanizmy zazwyczaj poddawane średnim obciążeniom ale regularnie też maksymalnym. Bardzo ciężki: Mechanizmy pracujące pod maksymalnym lub prawie maksymalnym obciążeniem. Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: PN-ISO 4301 -1: 1998 Czas pracy 15

DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY Porównanie wielkości wciągarek w GNP M 3 i M 7 Minimalna moc silnika mechanizmu podnoszenia – 72 k. W i 126 k. W Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: DEMAG 16

CRANES TECHNOLOGY GRUPY NATĘŻENIA PRACY Wielkość mechanizmów dźwignicy jest związana ze stanem obciążenia, przewidywaną intensywnością użytkowania, udźwigiem nominalnym czy systemem przewijania liny. Porównanie wymiarów: wciągarka M 3 a M 7 (Te same główne parametry – udźwig nominalny, wysokość podnoszenia, prędkość podnoszenia, rozpiętość, itp). Wciągarka System przewijania liny Przekładnia 100 t M 3 (ISO) 1 Bm (FEM) 100 t M 7 (ISO) 4 m (FEM) 8/2 12/2 HGL 11 HGL 13 Średnica liny [mm] 22 26 Długość liny [m] 154 243 20 50 [mm] 500 630 [kg] 9 700 16 500 Rozmiar zblocza Średnica kół Masa wciągarki Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: DEMAG 17

DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY Porównanie wielkości zbloczy w GNP M 3 i M 7 Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: DEMAG 18

DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY Porównanie wielkości dźwigarów suwnicy w GNP M 3 i M 7 Środki Transportu Bliskiego Dźwignice Źródła: DEMAG 19

DŹWIGNICE – DEFINICJE DOT. URZĄDZEŃ CHWYTAJĄCYCH • Zblocze hakowe – zespół składający się z haka, trawersy i krążków linowych. • Urządzenie chwytające – urządzenie (np. hak, chwytnik elektromagnetyczny, widły) służące do zawieszania, podnoszenia lub przenoszenia ładunku. • Zdejmowalne urządzenia chwytające – dowolne wyposażenie, za pomocą którego dźwignica jest obciążana ładunkiem użytecznym, a które nie jest częścią dźwignicy ani ładunku. Zdejmowalne urządzenia chwytające są łatwo zdejmowalne z dźwignicy i ładunku. • Niezdejmowalne urządzenia chwytające – dowolne wyposażenie, do którego można podwieszać ładunek odpowiadający ładunkowi netto, a które jest zamocowane w sposób stały do dolnej części elementu niosącego. Niezdejmowalne urządzenia chwytające są częścią dźwignicy. Środki Transportu Bliskiego Dźwignice 20

DŹWIGNICE PRZYKŁADOWE PYTANIA 1. Podział środków transportu bliskiego. 2. Wymień kilka przykładów suwnic. 3. Co to są cięgniki? 4. Do jakiej grupy środków transportu bliskiego należą cięgniki? 5. Do czego służy ogranicznik obciążenia? 6. Co to jest grupa natężenia pracy? Środki Transportu Bliskiego Dźwignice 21