RNEKLEME ve RNEKLEME YNTEMLER rneklem bykln etkileyen faktrler

ÖRNEKLEME ve ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

Örneklem büyüklüğünü etkileyen faktörler Ø Ø Ø Ø Örneklem büyüklüğünü etkileyen Hata ya da etmenler: kesinliğin sınırıEvrenin yapısı Örneklem tahmini ve tam evren değeri Değişken sayısı arasındaki olası farkın Çözümlemedeki gözenek sayısı ölçüsü Evrenin temsil niteliği Kestirilen evren değer türü Evren oranıaraştırılan niteliklerin Olanaklar gözüktüğü evrendeki Örnekleme yöntemi kalemlerin oranı Evren büyüklüğü -evrendeki kalemlerin Güven düzeyi. Evrendeki değişkenlik- Standart sapma yaygın kullanılan ölçüdür ve sıklıkla hesaplanması gerekir Örneklem tahmininde ve ilgili kesinliği içindeki evren figürünün ne kadar belirliliğinin olması istendiği Örneklem büyüklüğü toplam sayısı 2

• Evrenin Yapısı Evreni oluşturan birimlerin benzerlik derecesi evrenin homojenlik düzeyini gösterir. Ölçülmek istenen özellik açısından evrenin benzeşikliği arttıkça alınması gereken örneklem büyüklüğü de azalır. Evrendeki birimler arasında farklılaşma büyüdükçe doğru sonuçlara varabilmek için daha büyük örneklem almak gerekecektir. • Değişken sayısı Bir araştırmada kontrol edilemeyen değişkenlerin sayısı azaldıkça evreni temsil edebilecek örneklemin büyüklüğü de azalır. Deney yönteminde değişkenlerin kontrol edilebilmesi nedeniyle küçük örneklem grubuyla çalışılabilmektedir. Ancak tarama modellerindeki bir araştırma için gerekli örneklem büyüklüğü, deneme modellerindeki bir araştırmaya oranla daha fazladır. Bu nedenle değişkenler fazla kontrol edilememektedir. • Çözümlemedeki gözenek sayısı Veriler çözümlenirken örnek grup kendi içinde gözeneklere (alt kümelere) bölünür. Dolayısıyla örneklem büyüklüğü her bir gözenek için ayrı hesaplanır. Bunun için önce verilerin nasıl çözümleneceği kararlaştırılır. Alınması düşünülen örneklemin en çok bölünebileceği gözenek sayısı bulunur. Sonra bir gözenekteki örneklem büyüklüğü hesaplanır. Bu sayı ile gözenek sayısı çarpılarak, gerekli toplam örneklem büyüklüğü bulunur. 3

• Evrenin temsil niteliği Örneklem evreni temsil edecek nitelikte olmalıdır. Bunun için örneklem büyüklüğünün uygun olması ve evrenini özelliklerinin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu yüzden araştırıcı, evrendeki yapı ve özellikleri iyi analiz etmelidir. Evrende bulunan tüm değerler, tür ve oranlarıyla örneklemde bulunmalıdır. • Kestirilen evren değer türü Örneklem büyüklüğünü saptayabilmek için, hangi evren değer türünün kestirilmek istendiği bilinmelidir. Kestirilmek istenen evren değerin türü, onun ortalama, standart sapma, oran, ortanca vb. oluşu, alınması gereken örneklem büyüklüğünü etkiler. • Olanaklar Araştırmacı, her şeyin en iyisini yapmak için ise baslar. Ancak kısa zamanda görür ki, “ideal” den bazı ödünler vermek zorunda kalınabilmektedir. Bu nedenle, var olan para, insan gücü ve teknik olanakları dikkate alan araştırmacı yeni önlemler düşünerek örneklem büyüklüğünde olabilecek düzeltmeleri yapabilir. Kestirilmek istenen evren değerin, çok büyük örneklem gerektirmesi halinde, bunun aranması gereken “en uygun bir değer olup olmadığı” sorusu cevaplandırılmaya çalışılır. 4

• Örnekleme yöntemi Örnekleme türü de örneklem büyüklüğünü etkiler. Örneğin oranlı örneklemelerde gerekli örneklem büyüklüğü daha küçüktür. Bu teknik içinde en az sayıda birim gerektireni tabakalı örneklemedir. Basit rasgele örneklemelerde, aynı güven düzeyine ulaşmak üzere gereken örneklem büyüklüğü tabakalı örneklemeye oranla daha büyüktür. 5

Örnekleme Sürecinde Göz önüne Alınması Gereken İlkeler ***Bir Genel bir kural olarak, istatistiksel bir örneklemin, analiz edilebilmesi için, her bir örneklem yada alt grubu için 50 den 100’e kadar durum içermesi gerekir. örneklemede betimsel araştırmalar için 100, ilişkisel araştırmalar için 50, deneysel çalışmalar için 30 en az olması beklenen birim sayısıdır. **Örneklemin alt gruplara (eğitim, yaş, cinsiyet, v. s. ) ayrılması durumunda her kategorinin örnek büyüklüğünün en az 30 olması gerekir. ***Örneklem büyüklüğü, çalışmada kullanılan değişken sayısının 10 ya da daha fazla katı olması gerekir. 6

• 1. Prevalans/İnsidans araştırmalarında: Az görülen hastalık için ÇOK, sık görülen hastalık için AZ örnek alınmalıdır. • 2. Sahada Homojen dağılan hastalık için AZ, Heterojen dağılan için ÇOK örnek alınmalıdır. • 3. Toplum oranını tahmin etmek için ne kadar kesinlik gerekiyor? Çok yakın (kesin) tahmin için ÇOK, Yaklaşık tahmin için AZ örnek alınmalıdır. KAÇ ÖRNEK ALALIM ? Önbİlgİler, Öngörüler, KIs. Itlar 7

• 4. Tahminler için güven aralığı (olasılık) yüzde kaç alınacak? %95 güvenli değerler için AZ, %99. 9 güvenli değerler için ÇOK örnek alınmalıdır. • 5. Araştırma PAHALI bir uygulama ise AZ, UCUZ ise ÇOK örnek alınmalıdır. • 6. Araştırma yeni bir teori, teknik, yöntem geliştirme ise AZ deney, Tekrar deneyleri ise ÇOK deney yapılmalıdır. 8

Evren Oranı Kesinlik (%95 Güven Düzeyinde) 10