Risk ynetimi dngs PLANLAMA SINIFLANDIRMA DENETM ZLEME ve

Risk yönetimi döngüsü. . . PLANLAMA SINIFLANDIRMA DENETİM, İZLEME ve GÖZDEN GEÇİRME RİSK RAPORLAMA BİLGİ ve VERİ TOPLAMA DEĞERLENDİRME SÜRECİ ÖNLEMLERİ BELİRLEME RİSK DEĞERLENDİRME TEHLİKELERİ TANIMLAMA RİSK ANALİZİ Kaynak: RİSK DEĞERLENDİRMESİ TEBLİĞİ

Aşamaları. . . PLANLAMA

Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır. PLANLAMA

Risk Araştırması Geriye dönük yöntemler Kaza incelemeleri: • Bir kazanın incelenmesi • Kazaların esas noktalarının araştırılması İşe bağlı hastalanmaların incelenmesi İleriye dönük yöntemler Yürütme Nesneye yönelik risk araştırması İş akışına yönelik risk araştırması

Aşamaları. . . SINIFLANDIRMA

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım gibi faaliyetler de dikkate alınır. Sınıflandırmada, işyerinin içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Örnek saha listesi 1 Dinamit deposu 2 Ocaklar 3 Stok sahaları 4 Kırıcı –konkasör 5 Bant yolları 6 Gezervinç 7 Farin değirmeni 8 Farin siloları 9 Kömür değirmeni 10 Ön ısıtıcı – siklon intikal 11 Döner fırın 12 Soğutma 13 Elektro filtre 14 Ambar 15 Mekanik atölye 16 Bakım planlama

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Saha listesi. . . ÇELİKHANE MÜDÜRLÜĞÜ ÇLK - EAO ELEKTRİK ARK OCAĞI ÇLK - PB POTA BAKIM ÇL - SD SÜREKLİ DÖKÜM ÇLK - PO POTA OCAĞI ÇLK - PT POTA HAZIRLAMA ÇLK- KT KARBON TESİSİ ÇLK - HZ HURDA HAZIRLAMA

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Saha listesi. . . MEKANİK BAKIM MÜDÜRLÜĞÜ MBM - TT TOZ TUTMA MKM - KB KONTİYU BAKIM MKM - PD POMPA DAİRESİ MKM - MA MEKANİK ATELYE MKM - OT OKSİJEN TESİSİ MKM – VBA VİNÇ BAKIM ATÖLYESİ MKM – İMB İŞ MAKİNALARI BAKIM

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Saha listesi. . . ÜRETİM PLANLAMA VE KALİTE MÜDÜRLÜĞÜ ÜPM - KT KÜTÜK TAŞLAMA ÜPM - Y YÜKLEME / SEVKİYET ÜPM – L LABARATUAR

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Saha listesi. . . ELEKTRİK BAKIM MÜDÜRLÜĞÜ EBM - EBA ELEKTRİK BAKIM ATÖLYESİ

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Saha listesi. . . SATINALMA MÜDÜRLÜĞÜ SM - A AMBAR

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Saha listesi. . . MÜTEAHHİT ATÖLYELERİ MA - Ç ÇALIŞAL MA - T TİM MÜHENDİSLİK

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . Ambar / faaliyetler • Firmadan gelen malzemenin teslim alınması • Teslim alınan malzemelerin irsaliyeye göre miktar teknik bilgilerinin ve hasarlı olup olmadığının kontrol edilip koltuk ambarına yerleştirilmesi • Ambar giriş ve çıkışlarının yapılması, raporlanması • Girişi yapılan malzemelerin raf ve gözlere tasnifinin yapılması • Ambardan alınan malzemelerin raf ve gözlerden alınarak isteyen kişiye verilmesi • Akaryakıt tankerinden yer altı tankına akaryakıt boşaltılması • Akaryakıt pompalarından araçlara yakıt ikmalinin yapılması • Ambar temizliğinin yapılması • Ambar ve raf göz ve sahalarda gerektiğinde yeniden tasnif yapılması • Sayımlarda sayım ekibine yardım edilmesi • Ambar kapılarının mühürlenmesi • Ambar belgelerini imza işlerinin takip edilmesi • Kimyasal maddelerin depolaması • Cam malzemelerin depolanması • Akaryakıt deposunun temizlenmesi • Oksijen lpg tü depolanması • Madeni yağ depolanması

İşyerinde yapılan çalışmaların sınıflandırılması. . . Planlama / faaliyetler • Ofis çalışmaları • Elavatörden titreşim ölçümleri • Makinaların titreşim ölçümleri Bakım • Valsli pres vals ölçümü • Elavatör uzama aşınma ölçümü • Gezervinç ray ölçümü • Döner fırın ring dönmelerinin kontrolü • Döner fırın manto sıcaklık ölçümü • Fanların balans ayarının yapılması • Sertlik ölçümü • Kalınlık ölçümü • Kovalı bant sekmen tölçümü • Devir ölçümü • Klinger kırıcı çekiç ölçümü • Kırıcı çekiç ölçümü • Değirmen plakaları aşınma kontrolü • Farin değirmeni vals ayarı • Elavatör tambur segmenti aşınma kontrolü • Kömür değirmeni vals ayarı

Aşamaları. . . BİLGİ VE VERİ TOPLAMA

Bilgi toplama. . . • İşyerinde yürütülen işler, • bu işlerin süresi ve sıklığı, • işin yürütüldüğü yer, • işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, • yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, • alınmış olan eğitimler, • işin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği, • işin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları, • kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri, • kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri, • daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.

Bilgi kaynakları. . . Yasal talepler -kanunlar, tüzükler, … - kazaların önlenmesine ilişkin mevzuatlar …) Deneyimler Riskleri değerlendirmek Uzmanların görüşü - dahili, - harici Sınır Değerler (tehlikeli madde, gürültü, …) Ölçümler Meslek Odaları veya sanayi denetiminden talep etme

Ekipman Özellikli Bilgi Bankası Yapı Malzemesi Bilgi Bankası Materyal Özellikli Bilgi Bankası Proses Ünitesi Bilgi Bankası Kaza Senaryoları Bilgi Bankası MAKRO ANALİZ SONUÇLARI Ekipman Gözetleme Algoritması Ekipman Davranış Analiz Algoritması Kaza Senaryosu Sonuç Algoritması

Aşamaları. . . TEHLİKELERİN TANIMLANMASI

Tedbirde kusur eden takdire bahane bulur. . .

RİSK FAKTÖRLERİ - TEHLİKE aydınlatma Biyolojik Çalışma maddeleri Yangın ve patlama tehlikesi ile ilgili faktörler Elektrik akımının oluşturduğu riskler Işık ve renk Tehlikeli maddeler Klima Mekanik Faktörler İnsanlar Fiziksel Faktörler Ruhsal Faktörler Dalgalar Mekanik titreşimler Işımalar, radyasyon Isıl risk faktörleri Hayvanlar Yüksek veya alçak basınçta çalışma Çok faktörlü riskler

Tehlikelerin tanımlanması. . . • • • • • Yüksekten Çalışma, Cisimlerin düşmesi, Gürültü ve titreşim, Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri, Radyasyon ve ultraviyole ışınlar, Seyyar el aletlerinin kullanımı, Sabit makine ve tezgahların kullanımı, Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar), Mekanik kaldırma araçları, Ürünler, emisyonlar ve atıklar, Yangın, parlama ve patlama, Elle taşıma işleri, Elektrikli aletler, Basınçlı kaplar, Aydınlatma, Ekranlı araçlarla çalışma, Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma), • • • Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar), Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler), Rutin çalışma, İşyeri yerleşim planı, İş stresi, Kapalı yerlerde çalışma, Yalnız çalışma, Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar, Su üzerinde veya yakınında çalışma, Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma, İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama güçlüğü, öfke, kavga etmek), İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.

Tehlikelerin tanımlanması. . . Örnek. . . Tehlike kaynağı Olası etki Girişler çıkışlar Çarpma , takılma, burkulma Kapalı saha Boğulma, karanlık, gaz sıkışması Elektrik çarpması Yanma, yaralanma, ölüm Yanıcı parlayıcı ortamlar Patlama , yanma, yaralanma Düşen parçalar Yaralanma Yüksekte çalışma Düşme, yaralanma, ölüm Titreşim Eklem rahatsızlıkları Gürültü İşitme kaybı, stres, yüksek tansiyon, iktidarsızlık Çöplük Mikrobik hastalık, kemirgen haşere Radrasyon Kanser Yetersiz aydınlatma Göz rahatsızlıkları, iş kazası

Aşamaları. . . RİSK ANALİZİ

Risklerin analizi. . . – Tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti – olasılığı belirlenir. Risk analizinde, – tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, – tehlikeye maruziyet süresi, – kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.

OLASILIK RİSK = OLASILIK x ŞİDDET DERECESİ RİSK = O x Ş R İS K ŞİDDET (Hasar, Zarar)

Aşamaları. . . RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Risk değerlendirilmesi. . . Risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.

Kinney metodu. . . Yöntemler

Kinney metodu • Olasılık ( Şans ): • Frekans: • Şiddet:

KINNEY METODU

ŞİDDET • Şiddet puanlamasında zarar kısmında ölüm var ise puanlamanın buna uygun şekilde 40 puan (tek ölüm) veya 100 puan (birden çok ölüm) olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca şiddet değerlendirmelerinde, herhangi bir şüphe olduğu durumda, daha yüksek puan verilmelidir.

FREKANS • İşin yapılma sıklığı değil, işi yaparken tehlikeye maruz kalma sıklığıdır. • Rutin olmayan bir faaliyet değerlendirilirken, o faaliyet sırasında tehlikeye maruz kalma sıklığı düşünülmelidir (2 saat süren bir faaliyette, 2 saat içinde maruz kalma sıklığı)

ŞANS (OLASILIK) • İlk yapılan risk değerlendirmesinde hiçbir kontrol önlemi dikkate alınmamalıdır, bundan dolayı da olasılıklar hep en kötü olasılık olarak düşünülmelidir. • Yapılan düzeltici faaliyetler frekans veya şiddeti etkilemez, etkileyeceği tek değişken olasılıktır. (Yüksekte emniyet kemersiz çalışan bir işçinin kemer takması sadece düşme olasılığını etkiler, düşerse ölüm riskini azaltmaz veya tehlikeye maruz kalma sıklığını etkilemez)

Kinney metodu ---- Değerlendirme sonucu ----- RİSK DEĞERİ 400 < R RİSK DEĞERLENDİRME SONUCU Tolerans gösterilemez risk (hemen gerekli önlemler alınmalı / veya işin durdurulması, tesisin, binanın kapatılması vb. düşünülmelidir. ) 200 < R < 400 Esaslı risk (kısa dönemde iyileştirilmelidir “birkaç ay içerisinde”) 70 < R < 200 Önemli risk (uzun dönemde iyileştirilmelidir “yıl içerisinde”) 20 < R < 70 Olası risk Gözetim altında uygulanmalıdır R < 20 Önemsiz risk (önlem öncelikli değildir. )

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Risk değerlendirmelerinde: • 0 -20 arası çıkan riskler için herhangi bir kontrole referans olmayabilir ancak bazen herhangi bir riskin 0 -20 arasında olması için de uyguladığımız kontroller olabilir. Bu durumda referans gösterebiliriz. • 20 -70 arası uygulamada risklerin büyük çoğunluğunun çıktığı aralıktır. Bu aralıktaki riskler için eğer herhangi bir yasal gerek yoksa, önlem almamız gerekmemektedir. Ancak ‘olası risk’ kavramı hemen mutlaka varolan bir önlemin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. İstisnalar beklense de, riskin 20 -70 arası çıkması durumunda, riskin bu seviyede tutulmasını sağlayan kontrol yöntemine bir referans olması beklenmektedir. Bu referans: 1. Talimata 2. Prosedüre 3. Uyarı levhasına 4. Eğitime 5. KKE kullanımına olabilir. • 70’ten yüksek çıkan riskler için mutlaka bir düzeltici faaliyet planlanmalıdır.

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 70 puan ve üstü olan risklerle ilgili olarak; – Planlanan aksiyonlar için sorumlular, terminler, maliyetler vb. çıkartılmalıdır. – Tüm önlemler alınmış ve yeni önlemler alınamıyor ise risk değerlendirme prosedürüne bu tip durumlarda tehlikenin bilinerek çalışılacağı vb. bir ifadenin konulması gerekmektedir. – 400’ün üzerindeki tehlikelere yönelik aksiyonların terminleri gözden geçirilerek acil çözümler bulunmalı, bu aksiyonlar gerçekleştirilene kadar geçecek sürede çalışılacaksa nasıl çalışılacağı tarif edilmelidir. – İyileştirme aksiyonları tamamlandıktan sonra puanlama gözden geçirilmelidir. – İyileştirmeler sonrası puanı hala 70 ve üzeri olanlar için önlemlerin garanti altına alınarak faaliyetlere devam edilebilir. – Tüm önlemlere rağmen 400 puan ve üzeri olan risklerle ilgili faaliyetlerin mutlaka Genel Müdür ile paylaşılması gerekmektedir. – AKSİYON PLANLARI İLE RİSK DEĞERLENDİRME FORMLARI ARASINDA İLİŞKİ KURMAK İŞİN KOLAYLIĞI AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİDİR.

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Taşeron çalışması, gece çalışması vb. mevcut tehlikeleri arttıran tehlikeler tek başına değerlendirilebileceği gibi aşağıdaki şekilde de değerlendirilebilir; Şans(olasılık) sorusu zarara göre sorulmalıdır, örneğin gece çalışması yaparken yaralanma ihtimali nedir? Frekans sorusu faaliyeti gerçekleştirirken tehlikeye maruz kalma sıklığı olarak sorulmalıdır, örneğin xxxx faaliyetini gece yaparken ne sıklıkta xxx tehlikesiyle karşılaşıyoruz? Şiddet sorusu ise meydana gelebilecek zararın boyutuna göre sorulmalıdır, örneğin xxxx faaliyetinde gece çalışırken ne olur?

İnsanlar her faaliyetlerinde, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye atan kişisel bir risk seviyesini GÖZE ALIRLAR. RİSK ANALİZİ ANCAK BU GÖZE ALMA SEVİYESİNİN DÜŞÜRÜLMESİ İLE İŞE YARAR.

Kinney metodu - - - Şans - - - ( Olasılık ) - - - Şans ( Olasılık ), zararın gerçekleşme olasılığıdır. Olasılık değeri Beklenir, kesin 10 Yüksek / oldukça mümkün 6 Olası 3 Mümkün fakat düşük 1 Beklenmez fakat mümkün 0, 5 Beklenmez 0, 2

Aşamaları. . . ÖNLEMLERİN BELİRLENMESİ

Önlemlerin belirlenmesi. . . • İlgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir. • Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak, • Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek, • Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek, • Mühendislik önlemlerini uygulamak, • Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.

Risk değerlendirilmesi. . . Önlemlerin belirlenmesi. . . Kalan risk Sınır risk değeri (artık risk) (kabul edilebilir en yüksek risk) Güvenlik önlemleri olmadan risk Gerekli risk azaltması Gerçek risk azaltması düşük Güvenlik risk yüksek Tehlike Farkına varılmış risk – Tedbirler = Kabul edilen risk

Risk değerlendirilmesi. . . Önleme. . . Tehlike Çalışan Tehlikenin ortadan kaldırılması Tehlike Çalışan Bireyin tehlikeden uzaklaştırılması Tehlike Çalışan Tehlikenin yalıtılması Tehlike Çalışan Bireyin korunması Kaynak: E. Gniza; Zur Theorie der Wege der Unfallverhütung Arbeitsökonomie und Arbeitsschutz, Vol. 1, 1957

Önlemlerin belirlenmesi. . . Önlem Alınırken İzlenen Yol 1. Aşama YOKET! Riskin tamamen ortadan kaldırılmasıdır. (riskli bir maddenin, bir işlemin kaldırılması gibi. ) 2. Aşama İYİLEŞTİR! Riski azaltıcı önlemler almaktır. (koruyucu malzeme kullanımı gibi. ) 3. Aşama 4. Aşama KABUL ET! Risk onunla yaşabileceğimiz kadar azalmıştır. DAĞIT! Risk olasılığı az, ancak bedeli ağırsa riski paylaşmak gerekir. (yangın sigortası gibi. ) Önlemler Planlanırken • • Maliyet analizi yapılır Yan etkileri değerlendirilir Verimlilik Kalite Estetik Ergonomi Çevre • Eğitim ihtiyacı • Yasal ve diğer gerekliliklere uyum • Mevcut prosedürlere uyum • Bakım, yedek parça • Denetim, gözden geçirme Gibi hususlar dikkate alınır.

Aşamaları. . . DEĞERLENDİRME RAPORUNUN HAZIRLANMASI

Risk değerlendirme raporunun hazırlanması. . . • Yapılan işin tanımlanması, • Mevcut riskler, • Risklerden etkilenen çalışanların listesi, • Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti, • Zarar, hasar veya yaralanmanın meydana gelme olasılığı, • Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk düzeyleri), • Alınması gerekli kontrol önlemleri. • Risk değerlendirme raporunda, risk değerlendirmesini yapan kişilerin ad, soyadı ve imzaları ile risk değerlendirmesinin yapıldığı tarih belirtilir.

Risk Değerlendirme Genel Takip Tablosu Yerin tanımı: Tehlike no İşin Şekli / Tehlike Değerlendirme konusu: Değerlendirmeyi yapan: TEHLİKENİN Kimler Etkilenebilir? Tehlikenin Açığa Çıkma Olasılığı Şiddet Derecesi Risk Skoru Etkin Kontrol Var Mı? Sonuç

Aşamaları. . . DENETİM İZLEME GÖZDEN GEÇİRME

Denetim, izleme ve gözden geçirme. . . İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.