Rijden en epilepsie Eric Schmedding Verlies van controle

Rijden en epilepsie Eric Schmedding

Verlies van controle of bewustzijn Hoe kan dat?

Verlies van controle of bewustzijn Hoe kan dat?

Werking van de hersenen • De hersenen bestaan uit een netwerk van cellen • Die met elkaar verbonden zijn • En elkaar kunnen – Prikkelen • positief beïnvloeden: – of remmen • negatief beïnvloeden:

Véél cellen • Gelijktijdige prikkeling van véél cellen leidt tot: – Pieken – Verstoring van de normale functie en epileptische verschijnselen

Epileptogenese Hoe onstaat epilepsie ? Gegeneraliseerd Partieel Diffuse verstoring Lokale beschadiging Thalamocorticale circuit Epileptisch focus

Functieverlies… • Bewegen, voelen, spraak… – …als het specifieke gebied betrokken is in het epileptisch proces • Bewustzijn – als grote delen van de schors erin betrokken zijn

Te bespreken §Het gevaar §De procedure §De beperkende wet §Geheimhouding

Gevaar in het verkeer? • 367 pre-chirurgische patienten: rijdt U? • 39 % had ooit een aanval tijdens het rijden. • 68 % hiervan (27% van de hele groep) had ooit één of meer ongevallen daardoor. Van deze had – 94% materiele schade – 32% zelf lichamelijke schade; – 20% veroorzaakte dit bij anderen (matig tot ernstig) Berg A et al: “Driving in adults with refractory localisation-related epilepsy” Neurology 2000; 54: 625 -630

Wat als u mag rijden?

Kans op een ongeval bij epilepsiepatienten die mogen rijden (na 1 jr) • Onderzoek bij: 50 patienten met een aanvals-gebonden ongeval vs 50 zonder ongeval zou het risico: – bij een aanvalsvrije periode >12 maanden 93% minder zijn – bij een aanvalsvrije periode >6 maanden 85% minder zijn – bij een aanvalsvrije periode van 3 maanden: geen significant verschil • Andere factoren, die een gunstige invloed hadden op het risico: – het afwezig zijn van andere, niet- aanvalsgebonden ongevallen – Kraus et al “Risk factors for seizure-related motor vehicle crashes in patients with epilepsy” Neurology 1999; 52: 1324

Kans op een ongeval bij epilepsiepatienten die mogen rijden (na 2 jr) • Is na correctie voor leeftijd en rijervaring bij epilepsiepatienten gelijk aan die bij de bevolking ! • De kans betrokken te zijn in een ernstig ongeval (met lichamelijke schade voor bestuurder of andere) is gestegen met 40% tov controlegroep (OR: 1. 37 CI: 1. 02 -1. 84) – dit met uitsluiting van de bestuurders die overleden (vragenlijst) – t. o. v. populatiegegevens was dit percentage 100% Taylor, Chadwick, Johnson: “Risk of accidents in drivers with epilepsy” J Neurol, Neurosurg, Psychiatry 1996; 60: 621 -27 • Deense studie: 7 x zoveel bestuurders met epilepsie worden behandeld op de eerste hulp dan zonder. (C. I. : 2. 18 -26. 13!) Lings S : ”Increased driving accident frequency in Danish patients with epilepsy“ Neurology 2001; 57: 435

Wat is groep 1 en groep 2?

0 16 jr A 3 16 jr A 18 jr < 50 cc; <25 km/u Keuring: < 50 cc; <45 km/u; als 3 wiel<270; als Rijcategorieën 4 wiel <350 en <4 k. W >50 cc; ev + zijspan Groep 1 <3500 kg, (Ev. met aanhanger<750); als 18 jr uit prognose! B Andere 3 wiel<1000 kg; als 4 wiel<400 kg, resp <550 kg (personenvervoer) en<15 k. W Bromfiets klasse A Bromfiets klasse B Motorfiets Auto; 3 wieler 4 wieler met motor B 18 jr Idem, personenvervoer <8+1 - als dit georganiseerd is ! Auto C 1 18 jr >3500 en <7500 kg (Ev. met aanhanger<750) Lichte Vrachtwagen C 21 jr >3500 kg, (Ev. met aanhanger<750) 18 jr met vakbekwaamheidsattest Vrachtwagen D 1 21 jr >8+1 en <16+1 personen 18 jr met attest; (ev. aanhanger<750) Kleine Bus D 21 jr >16+1 personen (Ev. met aanhanger<750) Bus (18) Groep 2

Te bespreken §Het gevaar §De procedure §De beperkende wet §Geheimhouding

Wanneer gaat de rijonbekwaamheid in? n. Bij twijfel of de chauffeur nog wel vrij is van een van de lichaamsgebreken of kwalen genoemd in art 23. 3° (eigen verklaring) n. Rijbewijs moet binnen 4 dagen afgeleverd bij het overheidsorgaan dat heeft afgegeven §Advies vragen aan een geneesheer

Groep 1 Kandidaat Concluderend arts (onderzoek eigen verklaring) epilepsie moet: advies Neuroloog Oogarts (model VIII) BIVV (model XII) Model VII Niet geschikt Geschikt – ev. voorwaarden/ beperkingen bv geldigheidsduur functiestoornis moet: Praktijk examen Kan geen rijbewijs bekomen 1 geen houder RB 2 houder RB (Tijdelijk) RB Voorlopig RB leervergunning Afgifte rijbewijzen v d gemeente

contractbreuk met de verzekering ! Groep 1 Kandidaat Concluderend arts (onderzoek eigen verklaring) Tijdelijk! Uw oude rijbewijs Model VII Niet geschikt is niet meer geldig Praktijk examen Geschikt – ev. voorwaarden/ beperkingen bv geldigheidsduur 1 geen houder RB 2 houder RB (Tijdelijk) RB Voorlopig RB leervergunning Afgifte rijbewijzen v d gemeente

Groep 2 Kandidaat Keurend arts (onderzoek eigen verklaring) epilepsie advies Neuroloog Oogarts (model X) BIVV (model XII) Model XI functiestoornis Niet geschikt Geschikt – ev. voorwaarden/ beperkingen bv geldigheidsduur Kan geen rijbewijs bekomen (Tijdelijk) RB Afgifte rijbewijzen v d gemeente

Vóór aflopen v drijgeschiktheid periode: terug Ná dehet periode van Groep 1 Groep 2 Concluderend arts Keurend arts (onderzoek eigen verklaring) Neuroloog (Tijdelijk) RB Afgifte rijbewijzen v d gemeente

Te bespreken §Het gevaar §De procedure §De beperkende wet §Geheimhouding

Neurologische aandoeningen 1 • 1 Neurologische aandoeningen • 1. 1 Normen voor de kandidaat van groep 1 • 1. 1. 1 Neurologische aandoening: neuroloog bepaald de rijgeschiktheid en de geldigheidsduur ervan – Dus ook epilepsie • Verminderde functionele vaardigheid: BIVV • 1. 1. 2 Niet rijgeschikt als: aandoening die kan leiden tot een acute stoornis in de hersenfunctie met als gevolg : plots bewustzijnsverlies of plots onvermogen

Groep 1

3. 1 Groep 1 • 3. 1. 2 Kandidaat met epilepsie is niet rijgeschikt • 3. 1. 3 Sedert de leeftijd van 15 jaar geen aanvallen meer – - geen behandeling sedertdien – - Uitgebreid neurol. onderzoek toont geen hersenziekte • Rijgeschikt zonder duurbeperking • 3. 1. 4 Meerdere aanvallen gehad – - dan 12 mndn aanvalsvrij • Rijgeschikt voor 1 jr; dan 3; dan 5 • 3. 1. 5 Eerste aanval: – - dan 6 mndn. aanvalsvrij; – - regelmatig geneesk. toezicht; – - EEG: geen Epi activiteit Geen hersenziekte • Rijgeschikt voor 1 jr; dan 3, 5; dan 5

3. 1 Groep 1 • 3. 1. 6 Aanval tgv afbouw of wijzigen van AE medicatie – - dan 3 mndn aanvalsvrij • Rijgeschikt voor 9 maanden Dan 1 jr; dan 3; dan 5 • 3. 1. 7 Eenmalige aanval tgv verklarende en vermijdbare uitlokkende factor – - dan 3 mndn aanvalsvrij • Rijgeschikt voor 9 maanden Dan 1 jr; dan 3; dan 5 • 3. 1. 8 Aanvallen zonder invloed op het bewustzijn of de rijvaardigheid – - geen andere epileptische aanvallen in de anamnese – - dit gedurende 3 maanden • Rijgeschikt voor 9 maanden Dan 1 jr; dan 3; dan 5

3. 1 Groep 1 • 3. 1. 9 Aanvallen uitsluitend in de slaap – - dit gedurende 2 jaar • Rijgeschikt steeds voor 1 jaar • 3. 1. 10 Voorwaarden voor de verlenging v d rijgeschiktheid onder 3. 1. 4 tot 3. 1. 9: – – – Geen aanvallen meer; geen andere aanvallen bij 3. 1. 7 tot 3. 1. 9 regelmatig geneeskundig toezicht; stabilisatie gebleken bij uitgebreid neurologisch nazicht; aanvrager heeft voldoende inzicht in zijn ziekte; en is therapietrouw.

Perioden van rijgeschiktheid

Groep 2

3. 2 Groep 2 • 3. 2. 1 De kandidaat met epilepsie is niet rijgeschikt • 3. 2. 2 Sedert de leeftijd van 15 jaar geen aanvallen meer – - Geen behandeling sedertdien – - Uitgebreid neurologisch onderzoek toont geen cerebrale pathologie • Rijgeschikt 1 jaar, dan 4 maal 1 jr Dan telkens 5 jr tot de leeftijd van 50 jr, erna telkens 3 jaar (art. 44) IK RAAD U AAN DIT ARTIKEL, ZO OOIT, UITSLUITEND TE GEBRUIKEN INDIEN HET GAAT OM EEN BENIGNE EPILEPSIE VAN DE KINDERLEEFTIJD MET CENTRO-TEMPORALE PIEKEN!

3. 2 Groep 2 • 3. 2. 3 Eenmalige aanval met een aanwijsbare oorzaak • of posttraumatische epilepsie en: – – – - 2 Jaar aanvalsvrij - Geen blijvende cerebrale pathologie - Geen epileptiforme EEG-afwijkingen - Voldoet aan de voorwaarden gesteld in 3. 1. 10 - Gunstig verslag v d neuroloog: Rijgeschikt 1 jaar, dan 4 maal 1 jr. Dan volgens artikel 44 1. IK RAAD U AF DE POSTTRAUMATISCHE EPILEPSIE ANDERS TE BEOORDELEN DAN ENIGE ANDERE EPILEPSIE. DEZE UITZONDERING HOORT HIER NIET THUIS ! • 2. VOOR WAT BETREFT DE EENMALIGE AANVAL DIENT HIER TOEGEVOEGD DAT DE KANDIDAAT GEEN ANTI-EPILEPTISCHE BEHANDELING MAG HEBBEN EN DE OORZAAK VERMIJDBAAR MOET ZIJN.

Te bespreken §Het gevaar §De procedure §De beperkende wet §Geheimhouding

Verplichting en geheimhouding • …moet hij de belanghebbende op de hoogte stellen van de verplichting om zijn rijbewijs in te leveren bij de gemeente waar hij is ingeschreven – …en wel binnen de 4 werkdagen volgend op de beslissing – …maar ook de verzekeringsaspecten daarvan • De orde der geneesheren adviseerd strikte geheimhouding om de arts-patient relatie niet te verstoren