RGT KLTR BLM 6 Ait olduunuz kltrn gnlk

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ BÖLÜM 6

Ait olduğunuz kültürün günlük hayatınızda hangi özelliklerini taşıyorsunuz? Bu kültürle ilgili neleri sayarsınız / yorumlarsınız? Diğer kültürlerden farkı nedir? Peki, kültür nedir?

1. ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN TANIMI, KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ A. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ Tanımı -Örgütler oluştuklarında diğer örgütlerden farklı ama kendi içlerinde nispeten ortak inanç ve değerler sistemi oluşturmuşlardır. Oluşan bu sistem, örgüt içinde değişik inanç, değer, tutum, düşünce şekli ve ahlak anlayışının bir arada var olmasına yardım eder. Bu oluşuma ‘örgüt kültürü’ denir. İçinde bulunduğu işletme veya toplumun bir alt kültürü olur.

Kültür, bir toplumun kimliğini oluşturur, onu diğer toplumlardan farklı kılar. Kültür, toplumun yaşayış ve düşünüş tarzıdır. Kültür, genel olarak iki öğeden oluşur a) Maddi Kültür Öğeleri: Binalar, her türlü araç-gereç, giysiler vb. b) Manevi Kültür Öğeleri: İnançlar, gelenekler, normlar, düşünce biçimleri vb. Kültürün maddi ve manevi öğeleri arasında sürekli bir etkileşim vardır. Birinde meydana gelen bir değişim diğerini de etkiler. Kültür, toplumun doğal çevresinden yani coğrafi koşullardan etkilenir. Örneğin, dağlık bölgelerde yaşayan toplumların kültürüyle verimli ovalarda yaşayan toplumların kültürü birbirinden farklıdır. KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ * Kültür görelidir. Yani her toplumun kendine özgü kültürü vardır. * Kültür tarihseldir. Yani geçmişten günümüze süregelmektedir. * Kültür insan eseridir. İnsanlar hem kültürü oluştururlar hem de kültürden etkilenirler. * Kültür durağan değildir. Zaman içinde değişir. Maddi öğeler daha hızlı değişir. Ayrıca her toplumda kültürel değişim hızı birbirinden farklıdır.

KÜLTÜRÜN KAZANILMASI İnsanların toplumları, ülkeleri birbirinden farklı da olsa biyolojik olarak birbirlerine benzerler, ama inanç, düşünce, tutum ve olayları algılayış tarzı bakımından farklıdırlar. Bu farklılığı ortaya çıkaran etkenlerin başında içinde yetiştikleri kültürel yapıdır. Bireyler, kültürü sosyalleşme süreciyle kazanırlar. Birey, içine doğduğu kültürel ortamın özellikleri ana-babasından, yakınlarından, arkadaşlarından, okuldan, sokaktan ve iş ortamından öğrenir. Ömür boyu süren bu öğrenme ve uyma sürecine sosyalleşme denir. Birey sosyalleşme süreciyle içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olur. Olayları algılayış tarzından giyim tarzına, düşünüş tarzından davranış biçimine kadar her konuda kültürden etkilenir. Sosyalleşme süreci, aynı toplumdaki bireyleri genel olarak birbirine benzetir. Ancak aynı kültürel ortamda da yaşasa her insanın yaratılış özellikleri farklı olduğu için kişilikleri birbirinin aynısı değildir.

Edgar Schein Örgüt kültürü, bir grubun dışa uyum sağlama ve iç bütünleşme sorunlarını çözmek için oluşturduğu ve geliştirdiği belirli düzen içinde oluşan temel varsayımlar olarak tanımlar.

Örgüt Kültüründe Diğer Kavramlar Kültür, örgüt içinde çalışanları o örgütün amaçlarını, çalışanları da birbirine bağlar. Kültür bu toplayıcı rolünü yapamıyorsa zayıftır ve bu sayede örgüte sadakat azalır. (sadece maddi amaç için çalışma) Çalışanların inanç ve bağlılığı güçlüdür ve benzerdir. Benzerler güçlü grup oluştururlar ve sadakatle bağlı olurlar. Güçlü kültür oluşan kurumlarda çalışanlarda güven ve Enerji İle çalışırlar.

Pepsi Cola şirketi tamamen farklı bir değere sahiptir. Pepsi yumuşak (alkolsüz) içecek pazarının daha geniş bir kısmını ele geçirmek için Coca Cola şirketi ile şiddetli bir rekabet halindedir. Pepsi’nin yöneticileri Pazar payını genişletmek, kârını arttırmak daha fazla çalışmak konularında aşırı derecede hassastırlar. Çalışanların başarısız olmaları durumunda görevine son verilmektedir. Bu nedenle çalışarak öne geçme yarışını kazanmak zorundadırlar. Kariyer pazar payında neden oldukları artışa bağlıdır. Herkes şirket kültürünün üretkenlik esasına bağlı olduğunu bilmektedir. Başarı, bu dahili yapıya adapte olmakla mümkündür. Şirketin Havası, şiddetli rekabet halindeki takım sporlarının özellikleri ile karakterize edilmektedir. Yöneticiler sık görev değiştirmekte ve daha iyi yerlere getirilerek motive edilmektedir.

“J. C. Penny şirketi, çalışanları ve müşterilerine özen gösteren bir firmadır. Bu işletme iş dünyasında büyük bir yer kaplamakta ve müşterilerini daima tatmin etmektedir. Bu özellikler şirketin örgütsel kültüründe hakim değerlerdir. (Kamu, Hizmet, Perakende, vb. kurumların farklı kültür yapıları)

Bartol’e göre kültür ve sembol arasında ilişki vardır. 1. ‘Sembol kültürün yerleşmesine yardım eder’ (Nesne, cisim, resim, faaliyet, olay, vb. ) Semboller duyguları canlandırır, göreve ilgi artar. Kültürü kökleştirir. (Örn: Giysi, üniforma, rozet, vb. ) 2. Kültür Kökleşmesi için 2. Kavram Kahramanlardır. Güçlü kültürlerde, 1/birçok kahraman vardır. Bu örgüt için dev işler başarmış, yol göstericiler, dolayısı ile model kişilerdir. Onların hikayeleri değerleri bıraktıkları örnekler diğerlerindeki kültür bağlılığını ve değerlerini de etkiler. (çocuk kaçıranların Avcıları, Kurtuluş Savaşı-Atatürk, ÇYDD-Türkan Saylan, vb. )

3. Unsur da Slogan’dır. Slogan kültürün benimsendiğini, üyelerin bunu her zaman ve gerektiği her yerde uygulamaya hazır oldukları izlenimini veren araçtır. (markanın imajını ve kimliğini hatta hitap ettiği kitleyi simgeleyen özet ve akılda kalıcı kelime veya cümle. ) "kirlenmek güzeldir“, ‘Hayatın tadı-Coca-Cola’, ‘Just do it’, ‘Önce Güven-Bosch, ‘Connecting People-Nokia’ 4. Unsur ise seremonidir. Özel bir olay için bir araya gelmeler, faaliyetler, vb. (ödüllendirme ve övgüler )

C. Örgüt Kültürünün Özellikleri 1. Örgüt kültürü öğrenilmiş veya sonradan kazanılmış bir olgudur, (kurucu kişilerin devam ettirdikleri) 2. Örgütsel kültür grup üyeleri arasında paylaşılır olmalıdır, (inanç, saygı, yaşatma içgüdüsü) 3. Örgüt kültürü yazılı bir metin halinde değildir. Örgüt üyelerinin düşünce yapılarında, bilinç ve belleklerinde inanç ve değerler olarak yer alır. (1. katman fiziksel düzen ve sosyal çevre, üst katman; teknoloji, iş akışı, düzeni, ofis düzeni, kullanılan dil, toplantı odaları, tartışma düzeni, orta katman; davranışlara rehber olan ve sorun çözüm yollarını oluşturan değer yargıları) yazılı olmasa da aktarılır ve uyulur.

C. Örgüt Kültürünün Özellikleri 4. Örgütsel kültürün dördüncü özelliği düzenli bir şekilde tekrarlanan veya ortaya çıkarılan davranışsal kalıplar şeklinde olmasıdır. (Kahve makineleri, çay servisi, vb. . ? ? )

D. Örgüt Kültürü İle İlgili Yaklaşımlar a) Karşılaştırmalı Yönetim Yaklaşımında Örgüt Kültürü, (comparative management approach). Örgüt dışında yer alır ancak örgütün temel inanç ve değer yargılarını etkiler. (örgüt-üyelerden oluşur-onların davranışları ile etkilidir). Örnek Amerikan ve Japon firmalarının kültürlerinin kendi toplumlarının bireyleri tarafından örgüte getirilmiş o topluma has bir kültürdür. b) Durumsallık Yaklaşımında Örgüt Kültürü Kültür, örgütün içinden olan bir değişken olarak ele alınmakta ve örgüt içinde geliştirilmiş inanç ve değer yargılarından oluşur. (kendi kültürlerini, gelenek, görenek, efsane, kendi içlerinde üretirler) İçsel ve dışsal örgüt kültürünü oluşturan birer olgudurlar.

II. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ MODELLERİ A. PARSONS MODELİ Sosyal değerlerin katkıları üzerinde durmuştur. 4 fonksiyonu vardır. 1. Uyum (adaptation) 2. Amaca ulaşma 3. Bütünleşme (integration), 4. Yasallık Parsons her sosyal sistemde bu fonksiyonların mevcut olmasının gerektiğini savunmaktadır. Bu sistemin varlığı ortama uyum sağlamasını, amaçlarına erişebilmesini , alt kısım veya sistemleri arasında bütünleşmenin sağlanabilmesini , toplum ve toplumu oluşturan bireylerce yasal yada meşru olarak varlığına inanmasını gerektirir.

Şekil 1. Parsons Modelinde kültürel değerlerin fonksiyonları Sistemin değişen çevreye diğer sistemlere uyumu Sistemin tutarlı olması, çevre koşullarına uygun amaç belirlemesi ve amaçlarına ulaşması Şirket içi oluşturulan Değerler Bütünü (Örgüt Kültürü) Sistemin kendisini oluşturan kısımların bütünleşmesi Toplum tarafından sistemin kabulü ve yaşama hakkı tanınması

Her sistemin bağlı olduğu bir üst sistem ve alt kısımlar vardır. Sosyal olarak uyum ve çalışmayı sağlamak için sistem alt kısımlarda bütünleşmeli üst kısımlarla topluma ve ortama uyum sağlamalıdır. İşlerin yapılmasında kültürel değerlerin önemli payı vardır. Dolayısı ile kültürel değerlerin rolü büyüktür. Organizasyonlarda kültür oluşumuna katkıda bulunan öğelerden; - Teknik değerler: (mühendislik, fiziksel yönlere ilişkin bilgiler, inançlar ve uygulamalardır. - Ekonomik değerler: (tüketici davranışları) - Sosyal değerler: toplumun sosyal değerleri-inançları, vb. - Psikolojik değerler: kişisel eğilim, ihtiyaç ve tercihler, - Politik Değerler: ülkenin yönetim biçimi - Estetik Değerler, - Ahlaki Değerler - Dini Değerler

B. SCHEIN MODELİ Örgütsel Kültürün 3 ana işlevi var 1. Örgütün dış çevreye uyum sorunlarını çözme, - görev ve strateji - amaçlar (hemfikir olma), - araçlar, - ölçme - düzeltme 2. Örgütün çevreyle bütünleşme sorunlarını çözmek için yapılacaklar, - ortak dil ve kavram birliği, - grup sınırları, gruba dahil olma ve kabul edilmeme ölçüleri - güç ve konum (hiyerarşi) - kişisel ilkeler, arkadaşlık ve sevgi, - ödüller ve cezalar - ideoloji ve din 3. Çevresel belirsizlikleri azaltma, endişeleri giderme

C. KILMANN MODELİ Örgüt Kültürü görevini her şeyi harekete geçiren sosyal bir enerji olarak tanımlar. Bürokrasiyi yorumlama işlerini de yerine getirmektedir. Örgütsel kültür örgüte hakim olan inançların ve örgüt ikliminin davranışlara yansımasıdır. İşlevsel 2 yönü vardır; 1. Bürokratik Kültürler: Hiyerarşik yapılar oluşturmuş, tüm çalışanların yetki ve sorumlulukları, iş yapma mekanizmaları kontrol sistemleri oluşturmuş. Büyük firmalar uzun süre yaptıklarının başarılı sonucunu görmüş – değiştirmek zor. 2. Yenilikçi Kültürler: Bürokratik yerine dinamik ve koşullara göre değişim gerektiren bir anlayışın ürünü olan kültür (bugüne uygun) Girişimi değişime açık, yenilikçi firmalar ve kişiler gerekir. Bürokratik kurallara takılmaktan hoşlanmayan. (Canon, Sony) İşin gerekleri yüksek düzeyde yeni başarı ihtiyacı doğuruyorsa bu durumu gerekli kılar.

Quin ve Cameron Modeli: Örgüt kültürü ile başarı ve etkinliğin etkilerini araştırır. (pazarlama unsurları ile örgütsel etkinlik arasında güçlü bir ilişki var ve her ikisi de rahat ölçülebilir). ‘Rekabetçi Değerler’ modeli geliştirdiler. Modelin temelinde örgütsel etkinlik için bireylerin sahip oldukları değer yargılarının amprik analizi yatmaktadır. Kültür tipleriyle bir model yaratılabilir.

Klan Kültürü: Piyasa kültürü değerlerine tamamıyla karşıt olan değerleri bünyesinde barındıran kültür tipidir. (Birleştiricilik, katılımcılık, takım çalışması değerleri aile bilinci, ebeveyn rolünde liderlik, sadakat, bağlılık, geleneklere sahip çıkma ve geliştirme, vb. Bu değerler Pazar payı veya finansal kazançlardan daha üstün tutulur. Adhokrasi Kültür: (adoption) girişimciliğe, yaratıılığa ve uyum sağlamaya dönüktür. Esneklik ve tolerans gereklidir. Yeni pazarlar bulma, yeni alanlara doğru genişleme önemlidir.

Klan Baskın Nitelikler (Birleştiricilik, katılımcılık, Takım çalışması, aile bilinci Adhokrasi Baskın Nitelikler (Girişimcilik, yaratıcılık, uyum sağlama Lider Stili Danışman, kolaylaştırıcı, atalık rolü Kaynaştırma Sadakat, gelenek, kişilerarası bağlılık Stratejik Önem İK geliştirmeye, bağlılığa, morale yönelik Lider Stili Girişimci, yaratıcı risk alıcı Kaynaştırma Girişimcilik, esneklik, risk Stratejik Önem yaratıcılığa, büyümeye, yeni kaynaklara yönelik Dışsal Konumlandırma Tip : Piyasa Baskın Nitelikler Rekabet amaca ulaşma Lider Stili Hedefe yönelim, üretim, rekabet Kaynaştırma Hedefe yönelim, üretim, rekabet Stratejik Önem Rekabet gücüne Pazar üstünlüğüne İçsel Konumlandırma Tip – Hiyerarşi Baskın Nitelikler Düzen kurallar ve düzenlemeler Lider Stili Koordinatör, İdareci Kaynaştırma Kurallar, politikalar, yöntemler Stratejik Önem Dengeye, tahmin edilebilir işler

Yatay boyut olan içsel koruma-dış konumlandırma Schein’ın dışa uyum ve bütünleşme sorunlarıyla hemen aynıdır.

- G. Miles ve Snow Modeli - Şekil 4 - Sayfa 157 inceleyiniz.

Örgüt Kültürünün Önemi Organizasyon kültürü kuruluşların rekabet avantajı kazanmalarında önemli rol oynamaktadır. Çünkü, organizasyon kültürü işletmenin amaçlarının, stratejilerinin ve politikalarının oluşmasında önemli bir etkiye sahip olduğu gibi yöneticilere seçilen stratejinin yürütülmesini kolaylaştıran /zorlaştıran bir araçtır. Örgüt kültürü güçlü olunca organizasyonun amaç ve hedefleri de daha iyi başarılır. (veya tersinde tersi durum) Örgüt Kültürünün Yararları 1. Başarıya ulaşmalarında tutarlı kararlı olmalarına, uyum içinde çalışmalarına, 2. Bilgi, beceri ve davranışlar kazanmalarına yardımcı olarak yetişme ve gelişmelerine, 3. Biz duygusu ve takım ruhu geliştirir

4. Çeşitli nedenlerle ortaya çıkan çatışmaları standart uygulamalar ve süreçler yardımı ile azaltır, 5. Örgütsel yaşamı sürekli kılar (Hacı Bekir, Hacı Ömer Sabancı) 6. Tanıtıcı kimlik gibidir. Tüm bunların gelişimine önemli katkı ve destek sağlar