RETM YNTEM VE TEKNKLER r Gr Uzm Berin
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğr. Gör. Uzm. Berin BAYRAKLI
YÖNTEM: Eğitim hedeflerine ulaşmak amacıyla kullanılacak tekniklerin, işlenecek konunun, araç-gereç ve kaynakların bütünlük oluşturacak biçimde örgütlenerek hizmete sunulan bir öğretme yoludur. 2
Öğrenme-öğretme sürecinin etkili olabilmesi uygun yöntemlerin seçimiyle doğru orantılıdır. Öğreticilerin yöntem konusunda seçici olabilmesi onların çok farklı yöntemleri tanımaları ve kullanabilmeleri ile mümkündür. 3
ANLATIM YÖNTEMİ (Takrir) Tarihi oldukça eski, geleneksel bir yöntemdir. Sosyal Bilimler alanı başta olmak üzere, sözlü anlatıma dayalı bütün öğretim faaliyetlerinde yaygın olarak kullanılır. Bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında çok etkili olup, aynı zamanda çok sayıda kişiye hitap etme imkanı vardır. Öğretici merkezlidir. 4
Anlatım Yönteminin Olumlu Yönleri Zaman, araç-gereç kullanımı açısından ekonomiktir. Sürpriz bir bilgi ile karşılaşılmayacağı için öğretene güven duygusu verir. Esnek bir yöntemdir. Küçük gruplarla yapıldığında, sohbet tekniğine; grup büyüklüğü 50 -60’ı geçince konferans tekniğine dönüşebilir. Sınıfta canlı, sıcak, iyi bir öğrenme atmosferi oluşturulmasını sağlar 5
Anlatım Yönteminin Olumlu Yönleri Diğer bütün yöntemlerle birlikte kullanılabilir. Gezi, gözlem, laboratuar, proje vb. yöntemlerle birlikte kullanılabilir. Bu yöntem sayesinde öğrenciler, dikkatlerini uzun süre bir konuşmaya vermeyi, sabırla dinlemeyi, not tutmayı vs. öğrenirler. Dinleyerek öğrenmeye yatkın olanlar için verimlidir. 6
Anlatım Yönteminin Olumsuz Yönleri Sadece işitme duyusuna hitap eder. Dolayısıyla görmeye dayalı bilgilerin ve psiko-motor öğrenmelerin öğretilmesi zordur. Uzun ve sık tekrar edilen anlatım kolayca sıkıcı hale gelebilir. Öğrenciler pasif durumdadır. Bilgiler çabuk unutulabilir. Öğrencilerin ilgi ve gereksinmelerinin karşılanıp karşılanmadığını belirlemek güçtür. Geri dönütün olmaması eksik iletişime neden olur. 7
Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar Kullanılan dil basit, sade, açık olmalıdır. Resim, modeller ve diğer araç-gereçlerle anlatım zenginleştirilmelidir. Yeterli sayıda ve nitelikte örneğe yer verilmelidir. Soru-cevap tekniğine yer verilmelidir. Önce ana noktaların girişi yapılmalı, sonra bu noktalar (anlatım, örnek, uygulama vb. yollarla) genişletilmeli ve ana noktaları içeren bir özetle bitirilmelidir. 8
ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Gerçek hayatta karşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesi yoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır. Bu yöntem öğrencilere bir konuyu ya da bir beceriyi kazandırmak ve o konuda uygulama yaptırmak amacıyla kullanılır. Örnek olaylar, genelde yazılıdır, görsel olan olaylara da yer verilebilir. Bu yöntem daha çok buluş yoluyla öğretme yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır. 9
Bu yöntem, sosyal ilişkilerle ilgili durumu, bir problemi, bir olayı inceleme, olayın nedenlerini ortaya çıkararak, çözüm yolları önerilmek istendiğinde olayı kişiselleştirmeden genel bir hava içinde ve problem merkeze alınarak tartışılması amacıyla uygulanır. Yöntemin amacı öğrencinin karar verme, seçme ve sonuca ulaşma ile ilgili yaşantı geçirmesini sağlamaktır. Çoğunlukla iş çevrelerinde, sosyal çalışma alanlarında, tıpta ve eğitimde uygulanmaktadır. 10
YÖNTEMİN ÖZELLİKLERİ * Öğrenci merkezlidir. * Öğrenciler, bildiklerini ve kavradıklarını gerçek bir duruma uygulama şansına sahip olurlar. * Bir problemi çözmeyi, analiz edip sonuca ulaşmayı öğrenirler. * Olayların derinlemesine incelenmesini sağlar. Böylece kişilerin olaylara yüzeysel yaklaşımını önler. * Araştırma ve problem çözme gücünü geliştirir. * Kişisel sorunları, kişisel olmayan bir yaklaşımla çözme olanağı verir. 11
YÖNTEMİ UYGULARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 1. Sınıfa getirilecek örnek olayda temel ayrıntılar iyi belirlenmiş olmalı, Örnek olay gerçek mi? Olay anlamlı mı? Bir bütünlük taşıyor mu? Mantık açısından farklı bir görüş getiriyor mu? 2. Örnek olayda temel bir sorun bulunmalı, 3. Bu sorunun analiz edilmesi istenmeli, böylece sorun iyice anlaşılmalı, 4. Örnek olay, hedefler, ilişkiler ve değerler açısından değerlendirilmeli, 5. Öğretici denetleyen değil eleştiren konumda olmalı, 12
6. Örnek olayda beklenen çözüm için öğrencilere ön bilgiler verilmeli; bu amaçla ya yazılı bir rapor verilmeli ya da örnek olayla ilgili bir video filmi gösterilmeli, 7. Örnek olay için yönlendirici tartışma soruları önceden belirlenmeli; olayın nedeni, oluş şekli ve sonuçları üzerinde tartışmalar yoğunlaşmalı, 8. Tartışma sonunda ortaya çıkan ilke ve sonuçlar ile en çok görüş birliğine varılan öneriler belirlenip kaydedilmeli, 9. Örnek olayda elde edilen sonuçlardan ve deneyimlerden kurumlardaki çalışmalarda ne şekilde yararlanılacağı konusu üzerinde durulmalıdır. 13
ÖRNEK OLAY TÜRLERİ 1. Genel biçimi ile örnek olay 2. Sunuş biçimi ile örnek olay 1. a. Tüm metin örnek olay 1. b. Kısaltılmış örnek olay 1. c. Düzensiz örnek olay 1. d. Eksik metin örnek olay 1. e. Etkileşim durumu örnek olay 1. f. Birbirini izleyen örnek olaylar 14
TÜM METİN ÖRNEK OLAY * Analiz edilmeleri uzun zaman alabilir, * Örnek olayı okuma, analiz etme, karara varma, varılan kararın tartışılması öğrencilerden istenebilir. * Öğreten analiz edişe ve karar verme yeteneklerine bakmalıdır. KISALTILMIŞ ÖRNEK OLAY * Kapsam daralabilir, * Dikkat bir noktada yoğunlaşabilir, * Çözümler sınırlanabilir, 15
DÜZENSİZ ÖRNEK OLAY * Verilen bilgiler belli bir sistem dahilinde verilmez, * Öğrencilerden örnek olayı anlamlı bir bütün haline getirmeleri istenir, * Sonrada sorunu çözmeleri beklenir, * Öğrenciye gerekli olan bilgilerin bütünü bu örnek olaylarla verilebilir. EKSİK METİN ÖRNEK OLAY * Bilgi sınırlı verilmelidir, * Öğrenci gerekli bilgiyi öğretenden istemelidir, * Bununla beraber öğrenci istemediği sürece açıklama yapılmamalıdır, 16
ETKİLEŞİM DURUMU ÖRNEK OLAY * Öğrenciye bilgiler eksik olarak verilir, * Öğrenci bilgileri çeşitli kaynaklara başvurarak elde edebilir, * Bu süreç araştırma projesi oluşturmada etkili şekilde BİRBİRİNİ İZLEYEN ÖRNEK OLAYLAR kullanılabilir. * Sürece sınırlı bilgi ile başlanabilir, * Olayla ilgili bilgiler her basamak işlendikten sonra parçalar halinde verilebilir, * Her bilgi parçasından sonra, öğrenciye ek bilgi isteyip istemediği sorulur, gerekirse yeteri kadar bilg verilir. 17
SUNUŞ BİÇİMİ İLE ÖRNEK OLAY * Yazılı örnek olaylarla beraber sözlü, oyun, film, re slaytlarla sunulan örnek olaylar vardır. Bu örnekler derste motivasyonu sağlamada etkili elemanlardır. * Örnek olay sunulurken en can alıcı yerinde kesiler Bundan sonra neler olabilir? Niçin? Neden? Nasıl? Gibi sorularak tartışma açılabilir. * Tartışmanın sonuçları da kullanılarak filmin, slaytın dramatizenin sonuçları gösterilebilir. * Sorulara verilen cevapların uygunluğu konusunda değerlendirme ve kesin sonuca varma amaçlı yenid tartışma açılabilir. 18
GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ (DEMOSTRASYON) * Bir işlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama; sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretm yöntemidir. * Bilgilerin önce açıklanarak ve bu bilgilerin beceri haline getirilmesi için gerekli uygulamaların yapılma aşamasında kullanılır. Böylece kalıcı öğrenme gerçekleştirilebilir. * Bu yöntem uygulama basamağındaki davranışlar kazandırılmasında kullanılır. 19
YÖNTEMİN ÖZELLİKLERİ * Gösteri eğitimci, uygulama işlemi öğrenci merkezli * Öğrencilerin psiko-motor becerileri kazanmalarınd etkili bir yöntemdir. * Beceriler yaparak yaşayarak edinilir. DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR * Uygulama önce öğretici tarafından yapılarak, öğrenciye gösterilmeli, * Her öğrenciye yeterli zaman ve tekrar etme fırsatı verilmeli, * Gösteri sırasında kullanılacak materyaller, öncede hazırlanmalıdır. 20
* Kazandırılmak istenen beceriler sırayla ve aşamal olarak öğretilmeli, biri tam olarak öğretilmeden diğerine geçilmemelidir. * Basitten karmaşığa doğru yol izlenmeli, öğrencinin önce kolay yapabilecekleri işler yaptırılmalı, * Uygulamaların yapılacağı derslik, atölye veya laboratuvarda gerekli sağlık tedbirleri alınmalı ve yeterli araç gereç bulundurulmalı, * Dersin yapılacağı yer önceden denetlenip eksikle tamamlanarak hazır hale getirilmeli, * Yapılacak işler sırasıyla aşamalı olarak bir çizelge veya plan taslağı halinde yazılı hale getirilmelidir. 21
PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ Bir problemin yada durumun bilimsel yaklaşımla çözümünü sağlayan yöntemdir. Söz konusu olan “problem” varolan bilgi birikimiyle cevabı bulunamayan, ancak, araştırma ve incelem cevaplanabilen sorudur diye tanımlanabilmektedir. Problem çözme çok kişi tarafından yöntem olarak nitelendirilmese de çok sayıda eğitim sorunu bu yön aracılığı ile çözümlenmiştir. Problem çözme konu alanlarının öğretimini, gerçek yaşam koşulları içinde ele aldığı için öğretimde dah artan hızla kullanılmaktadır. 22
YÖNTEMİN ÖZELLİKLERİ * Öğrenci merkezlidir. * Öğrencide ilgi uyandırarak motivasyonu arttırır. * Daha kalıcı öğrenmeler sağlar. * Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel tutumu kazandırır. DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 1. İzlenen yollar tümevarım ve tümdengelimdir. * “Tümevarım” örneklerden, olaylardan, özel durumlardan genel sonuçlara ve kurallara varma yo * “Tümdengelim” genelden özele, yasalardan ve olgulardan olaya, kuraldan örneğe geçme yolu, 23
2. Bir problemi çözmede izlenen yol * Problemin farkına varma, * Problemin ne olduğunu tanımlama ve sınırlama, * Problem çözümü için denenceler oluşturma, * Veri toplama, toplanan verileri analiz edip yorumlama, * Denenceleri test edip kabul ya da red etme, * Çözümü uygulama, elde edilen sonuçlara göre önerilerde bulunma. 24
* PROBLEMİN FARKINA VARMA Problem çözmenin başlangıcında karşılan güçlükler öğretim elemanı tarafından incelenmelidir. Karşılan güçlüklerin başlıcaları; * Problemi açık seçik belirleyememe, * Sınırlarını çizememe, * Problemin sınıf içi etkinliklerle ilişkisini kuramama. Bu durumda; * Öğreten ve öğrencilerin ortak çalışmaları, * Grubu oluşturmaları, birlikte problem seçimi, * Çözüm yollarının ve ölçütlerinin belirlenişi, ile çözüm için gerekli materyallerin belirlenmesini, tartışıp karara 25
PROBLEMİN TANIMLANMASI Problem öğrencinin gücüyle orantılı olarak sınırlandırılır. “Problem çözümüne nereden başlanacağı, kapsa başlangıç ve bitiş noktası önceden saptanır” Bu belirlemeler için soru ve öneriler içeren öğretme tekniklerinden yararlanabiliriz. Böylece öğrencinin kesin olarak ne yapacağını görmesi sağlanır. 26
İPUÇLARI ARAMA Bu aşamada artık öğrencinin problemini tanımlamış çözüm için ipuçları aramaya başlaması beklenir. Problem çözmenin her aşamasında özellikle bu aşamada gerek bireysel gerekse grup öğretim tekniklerinden yararlanılır. Grup üyeleri tarafından toplanan bilgiler hep birlikte değerlendirilerek elenir ve problemin çözümü için kullanılır. 27
PROBLEMİN ÇÖZÜMÜ Bu aşamada ise saptanan denenceler, toplanan bil yardımı ile denenerek doğruluk düzeyleri belirlenir. Burada öğretim elemanı problemi çözen değil, problemin çözümüne ışık tutarak sorular sorarak öğrenciyi çözüme yönelten kişi konumunda olmalıd Çözüme ulaşılıp ulaşılmadığı daha önceden belirle ölçütlerle değerlendirilir. Ulaşıldı ise, öğrencinin sonucu belirlemesi , ulaşılm ise yeni bilgilerle işlemleri tekrar denemesi gerekir. Doğru çözüme kadar öğreten rehber olarak yol göstermelidir. 28
ALTI ŞAPKA DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Edward de Bono ; Bilginin tek başına, bir düşünce süreciyle desteklenmediği zaman herhangi bir değeri olmayacağını belirtmiş, zeka katsayısı yüksek insanların aynı zamanda iyi bir düşünür oldukları yönündeki görüşün geçerli olmadığına dikkati çekmiştir.
“Yaşadığımız teknoloji çağında bilgiye erişebilmek artık zor değil. Ama önemli olan ; elimizdeki bilgileri nasıl topladığımız ve üstün bir değer yaratabilmek adına bu bilgileri nasıl kullandığımızdır. Bugünün dünyasında en temel varlıklar ; nakit, yetkinlikler ve yaratıcılıktır. Altı şapkalı düşünme tekniği sayesinde bu varlıkları fark yaratabilmek için kullanabiliriz”
Altı Renkli Şapkanın Anlamı Edward de Bono’nun Altı Şapkalı düşünme tekniğinin temelinde, altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak ortaya koymak ve yaratıcılığımızı geliştirmek yatıyor Bono bu şapkaları ve işlevlerini şöyle özetliyor : 32
Beyaz şapka Beyaz tarafsız ve objektifdir. Beyaz şapkayı giyince şunlara benzer sorular sorarız ; �Elimizde ne gibi bilgiler var ? �Daha hangi bilgiler gerekiyor ? �Eksik bilgiler nelerdir ? �Gerekli bilgileri nasıl elde ederiz ? �Ne tür sorular sormalıyız ? Beyaz şapkaca düşünmenin amacı pratik olmaktır. 33
Kırmızı Şapka Kırmızı; öfke, tutku ve duyguyu çağrıştırır. Genel olarak zihnimizin arka planında korku, öfke nefret, şüphe, kıskançlık ya da sevgi gibi güçlü duygular yer alabilir. Bu duygusal arka plan algılama biçimimizi sınırlar ve yönlendirir. 34
Kırmızı şapka takmak düşünüre “Konu hakkındaki duygularım bunlardır” deme olanağı sağlar. Duyguları düşünmenin önemli bir parçası olarak kabul eder. 35
Siyah Şapka • Siyah karamsar ve olumsuzdur, kötümserdir. • En sık kullanılan şapka kesinlikle siyah şapkadır. (en yararlı şapka)-tedbir şapkası • Bir şeyin niçin yapılmayacağını görür. • Bir bakıma en yararlı şapkadır. • Bu şapka eleştirme şapkasıdır. • Düşünme ve yöntemdeki hatalara işaret eder.
Sarı Şapka Sarı güneş gibi aydınlık ve olumludur. İyimser umutlu ve olumlu düşünme ilgilidir. Ortaya atılan görüşü beğenmesek bile sarı şapka bizden, bu önerinin iyi yönlerini de bulmamızı ister. 37
Sarı şapka bize bazı sorular sordurur. § Bunun ne gibi yararları var ? § Bundan kim yararlanacak ? § Bu yararlar nasıl ortaya çıkabilir ? § Değişik değerler nelerdir ? Sarı şapka ; sağlam temellere dayanan bir iyimserliği ortaya koymaya çalışır. Bu düşünce, yapıcı ve üreticidir. § Somut teklifler ve öneriler çıkar. 38
Yeşil Şapka Yeşil bereket ve verimli büyüme demektir. Yaratıcılık ve yeni fikirlerle ilgilidir. Yeşil şapka enerji şapkasıdır. Yeşil şapka ile düşündüğümüz zaman, önerileri sürer, yeni görüş ve seçenekler ortaya koyabiliriz. 39
Yeşil şapka takmak insanları otomatik olarak daha yaratıcı hale getirmez. Ancak bu şapka düşünürlere daha yaratıcı olmaları için gerekli zamanı ve dikkati sağlayabilir. Kışkırtma yeşil şapka düşünmesinin önemli bir unsurudur. Kışkırtma olağan düşünme kalıplarının dışına çıkmamız için kullanılır 40
Mavi Şapka Mavi serinkanlılığı temsil eder ve her şeyin üstündeki göğün rengidir. Mavi şapka düşünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolü ile uğraşır. Bize Bundan sonra ne yapmalıyız ? Şu ana değin neleri başardık ? Sorularının cevabını almamızı sağlar. 41
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Avantajları Bir konu üzerinde daldan dala atlanarak belirtilen görüşler bir sisteme konulmuş olur. 2. Zaman kaybını önler. 3. Bir karara varma sonuçların ortaya çıkması kolaylaşır 1. 42
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Amaçları Altı şapkalı düşünme tekniğinin iki ana amacı vardır 1. Düşünürün her seferinde sadece bir şeyle uğraşmasını sağlayarak düşünme faaliyetini sadeleştirir 2. Gerekli düşünme biçimlerine istenildiği anda geçiş yapmayı sağlamaktadır. Düşünme şapkalarının bir tür kısaltılmış talimatlar olduğu söylenebilir. 43
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Getirdiği Yenilikler Düşünen takımların, düşünce sistemlerini altı değişik renkteki şapka altında toplayarak, takım düşünmesini daha olumlu bir şekilde oluşturulması ve yönlendirilmesi. 44
Sonuç olarak ; Düşünmenin en büyük düşmanı karmaşıklıktır, karmaşıklık karışıklığa yol açar. Berrak ve sade olduğunda düşünme daha zevkli ve daha etkili bir hale gelir. 45
ATLI KARINCA TEKNİĞİ • Bir konunun değişik boyutlarının küçük gruplar halinde değişkenli olarak tartışılmasıdır. • Geniş bir alanda katılımcılar daire halinde yüzleri dışa dönük olarak otururlar. • İkinci bir grupta yine daire olacak şekilde ama bu defa yüzleri içe dönük olarak otururlar. • Yani içtekilerle dıştakiler karşılıklı otururlar. Eşler aynı sayıda olmalıdır. Eksik yada fazla olmamalıdır. İçtekiler ev sahibi, dıştakiler misafirdir. 46
ATLI KARINCA Ev sahibi Misafir
�Önceden belirlenmiş bir konunun – sorunun değişik bölümünü tartışırlar. Ev sahiplerinin konu-bölümleri sabittir. Yerleri de sabittir. �Kısa bir süre tartıştıktan-konuştuktan sonra, misafirler saat yönünde ilerleyerek yer değiştirirler. �Ev sahiplerinin konusu da, yeri de değişmez. Yeni gelen misafirlerle yine aynı konuyu tartışır-konuşurlar.
�Bu işlem bir tur atılıp ilk misafirlerin ilk ev sahibiyle tekrar karşılaşmalarına kadar devan eder. �Döngü süreleri önceden belirlenir. �Sonuçta ev sahipleri konularını kısaca sunarlar. Geri bildirim (feedback) verirler. �Gerekirse konu tartışmaya açılır. Eğitmen atlı karıncadan önce gruba yazılı veya sözlü bilgi verir.
Atlı Karınca Uygulanması �Eğitmen dersten önce ev sahiplerinin konularını belirler. �Konuyla ilgili yazılı-sözlü sunum yapabilir. �Önce bu yöntem katılımcılara ayrıntılarıyla anlatılır. �Ev sahipleri ve misafirler belirlenir. �Katılımcılar, yerleştirilir. atlı karınca düzeninde
�Eğitim-süre başlatılır. �Eğitmen aralarda gezerek gözlemizleme yapar. �Eğitmen süre ve tartışmayı takip ederek döngüyü sağlar. �Konu tartışmaya açılır. Eğitmen konuyu özetleyerek kapanışı yapar.
SORU-CEVAP TEKNİĞİ * Düşünme ve konuşma alışkanlığı kazandırır. * Açıklanması gereken durumları açıklığa kavuşturur. *Yorumlama yeteneğini geliştirir. *Sorularla öğrencinin derse daha çok dikkati sağlanır. Öğrenme teorilerindeki büyük değişikliklere rağmen önemini korumakta ve geniş çapta kullanılmaktadır. Öğretimin bel kemiği denebilir. 52
SORU-CEVAP TEKNİĞİ SINIF İÇİ ÖĞRETİMDEKİ YARARLARI * Bilmek istediği noktaları öğrenmek, * Başkalarının neler bildiğini öğrenmek, * Düşünme yeteneğini geliştirmek, * Öğrenmeyi güdülemek, * Öğrendiklerini uygulama olanağı vermek, * Belirli verileri örgütlemeye yardımcı olmak, * Verileri yorumlama olanağı vermek, * Önemli noktaları belirginleştirmek, 53
SORU-CEVAP TEKNİĞİ * Sebep-sonuç ilişkisini göstermek, * Öğrencinin ilgisini çekmek, * Takdir etme gücü geliştirmek, * İşlenen konuları tekrar etme olanağı vermek, * İfade etme gücünü geliştirmek için pratik yapma olanağı hazırlamak, * Zihinsel gelişmeyi hızlandırmak, * Bireyin belirli bir görüşe katılıp katılmadığını belirlemek, 54
SORU-CEVAP TEKNİĞİ * Öğrenci ile öğretmen arasında iletişim kurmak * Öğretimin üstün ve eksik yönlerini saptamak, * Eğitimin verimliliğini değerlendirmek, * Dağınık dikkatleri konuya çekmek, öğretmen öğrenci öğretmen öğrenci Teşvik etme 55
SORU-CEVAP TEKNİĞİ SORU SORARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 1. Sorular bütün sınıfı ilgilendirmelidir. Aynı anda herkes cevabı bulmak için düşündürülmeli daha sonrada soruyu soracak kişi belirlenmelidir. 2. Bu belirlemede gönüllü öğrencilere öncelik verilmelidir. Soru dağılımı adaletli bir şekilde dağıtılmalıdır. 3. Sorular sınıfa değil de tek öğrenciye soruluyorsa kişi belli sıraya veya sınıf listesinden değil de seçkisiz (random) yolla sorulmasında yarar vardır. Böylece herkesin dikkatli ve ilgili olması sağlanır. 56
SORU-CEVAP TEKNİĞİ SORU SORARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 4. Doğru cevaplar anında pekiştirilmelidir. 5. Yanlış cevaplar doğrusu tekrar ettirilerek düzeltilmelidir. Doğru cevapların verilmesi için ipuçları verilmeli veya yan sorular sorulmalıdır. 6. Sınıfı dikkatli tutmak için soruyu tekrardan kaçınılmalıdır. Eğer soru anlaşılmamış ise tekrar edilebilir. 7. Soru öğrencinin dikkatsizliğinden dolayı anlaşılmamış ise tekrar edilmeden başka bir öğrenciye geçilmelidir. 57
SORU-CEVAP TEKNİĞİ SORU SORARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 8. Sorular EVET yada HAYIR cevapları verilecek yapıda olmamalıdır. 9. Sorular yaratıcı düşünmeyi özendirici ve geliştirici nitelikte olmalıdır. Bu tür sorular; (hangi koşullar altında? , nasıl? , niçin? , ne derecey kadar? , karşılaştırınız) gibi ifadelerle sorulmalıdır. (kim söyleyecek? , kim biliyor? İfadelerle soru sormaktan kaçınmak gerekir. 10. Sorular hoş bir tavırla, kolay anlaşılır ve samimi konuşma havası içinde sorulmalıdır. 58
SORU-CEVAP TEKNİĞİ SORU SORARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 11. Sorular öğrenciye makul cevabın beklendiği izlenimini verecek biçimde sorulmalıdır. 12. Öğrenci soruyu cevaplayamadığı yada cevabı yeterince açık olmadığı zaman küçük düşürücü davranışlardan kaçınılmalıdır. 13. Sorular bizzat öğrenciye sorulacak ise adına hitaben sorulmalıdır. 14. İyi bir soru varolan bilgiyi (edinilmiş bilgiyi) ölçme yerine sınıfın üzerinde çalıştığı konuyla ilgil sorunlara çözüm arayıcı olmalıdır. 59
SORU-CEVAP TEKNİĞİ SORU SORARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 15. Soruyu sorduktan sonra öğrenciye, düşünmesi için zaman verilmelidir. 16. Öğrencilerin, sorulara kendi sözcüklerini kullanarak cevap vermeleri sağlanmalıdır. (Özellikle çocuklarda) Soru-cevap tekniği diğer yöntemlerle desteklenmelidir. Tek başına konunun anlaşılmasında güçlük çıkabilir. 60
BÜYÜK GRUP TARTIŞMA TEKNİĞİ NE ZAMAN KULLANILIR * Bölünemeyecek kadar az sınıflarda, * Çeşitli nedenlerle sınıfın birlik halinde tutulması gerektiğinde, * Küçük grup çalışmaları, sempozyum, konuşma ve filmi izleyen tartışmalarda.
Planlanışı * Öğrenciler birbirlerini görecek biçimde oturtulur. * Grup lideri seçilir. * Tartışılması gereken önemli noktalar saptanır. * Bazı önemli noktalara yer vermek koşuluyla planda esnekliğe yer verilir. * Plan üyelerin dikkatini çekecek, ilgi uyandıracak, düşünme ve konuşmayı özendirecek biçimde yapılmalıdır. * Zamanı iyi kullanmaya dikkat edilmelidir. 62
Uygulanışı * Problem canlı bir şekilde gruba sunulur. * Konunun canlı ve ilgi çekici biçimde devamı sağlanır. * Sorumluluk lider kadar diğer üyelere de düşmektedir. * Lider veya öğretmenin ilgiyi uyandırıp tartışmayı yönlendirecek yeterlikte konuştuktan sonra tartışmayı gruba bırakması, tartışmanın bir kişi tarafından yürütülmemesinde yararlı olacaktır. 63
* Konuşmaların özetlenmesi, önemli noktaların belirtilmesi bütüncül düşünmeyi sağlar. * Liderin konuşulanları özetlemesi, yeni sorularla tartışmayı, hedeflere ulaştıracak biçimde yönlendirmesi, tartışmanın canlı ve güdüleyici olmasına özen göstermesi beklenir. * Tartışmanın sonunda özet yapılır, sonuçlar rapor edilir. * Bütün grubun bu etkinliklere katılması sağlanmalıdır. 64
KÜÇÜK GRUP TARTIŞMA TEKNİĞİ * Tartışmalara geniş ölçüde katılımı sağlamak için büyük grubun küçük gruplara bölünmesidir. *Gruplar genellikle 6 kişiden oluşur. *Bu gruplara tartışmak için 6 dakikalık süre verilir. *Bu nedenle bu tekniğe grup 66 da denilmektedir. (veya BUZZ GRUP “fısıltı grup) *Bu teknikte gruptaki kişi sayısı tartışılan problemin niteliği ve verilen süreye göre adı değişir. (Grup 22, grup 44 gibi) 65
Uygulanışı �Ya bütün gruplar aynı konuyu ayrı tartışırlar(önce kendi aralarında fısıltı şeklinde tartışarak görüşler belirlenerek yazılı hale getirilir) yada her bir grup problemin alt bölümlerinden birini tartışarak çözüm yollarını önerirler. Bu çözüm yolları sonra büyük grupta tartışılır. �Neyi ve nasıl planladığımızı bütün sınıfa duyurmalıyız. �Sınıf altı yada daha az gruplara ayrılır. �Süre belirlenir ve o süre içinde grubun konuyu tartışması sağlanır. 66
�Grubun buluşlarını birleştirip, bütün sınıfın rapor etmesi sağlanır. �Bütün sınıfın sunulan ortak rapor hakkında tartışması sağlanır. �Öğrencilerin dikkati sonuca çekip özetlenir. UYGULANDIĞI YERLER *Film, konuşma, temsil yada panelden sonra *Herhangi bir çalışma programının planlanmasından önce *Öğrencilerin belli konular hakkında neler öğrenmek istediklerini saptamak için iyi bir tekniktir. 67
DRAMATİZASYON * Drama yaşama sanatı, dramatizasyon ise oyunlaştırma, yaşanır hale getirmedir. * Eğitimde dramatik yaşantılar olay, olgu ve durumların öğrenciler tarafından oyunlaştırılmasıyla edinilen yaşantılardır. * Dramatik etkinliklerle yaşantı edinmede, mimikler, jestler, vücut hareketleri ve sesler iletişim amacı olarak kullanılır. “Yaparak yaşayarak öğrenme kuramı” söz konusudur. 68
DRAMATİZASYON * Dramatizasyon yöntemi özellikle çocukların öykünme (taklit) güçlerine dayanan doğal bir öğrenme yolu olduğundan onların yaşamında geniş ölçüde yer almaktadır. * Dramatize edilen bir konuyu izleyici durumunda olanlar olayı yalnızca yaşarken, rol oynayanlar açısından hem yapma hem de yaşama söz konusudur. * Oyunlar hedeflerimize ulaştırır nitelikte olmalı veya yönlendirilmelidir. 69
DRAMATİZASYON * Dramatizasyon etkinliklerinde sınıftaki öğrenci, oyun sırasında kendi duygularını gerçek ve inanılır biçimde ortaya koymakla beraber diğer öğrencilerlede paylaşmayı öğrenmektedir. * Dramalar bazen bütün sınıfın katılmasıyla, bazen de belirli öğrencilerin katılmasıyla gerçekleştirilir, Bazen de öğreten özellikle yeni bir ders ya da konu verilirken kendisi uygular ve oynar, öğrenciler 70 ise seyirci durumundadır.
DRAMATİZASYON * Özellikle çocuklarla uygulanırken çocuk, karakterlendirdiği kişinin kimliğine bürünürken kendini tanır, çevresini ve insanları öğrenir, hayal ve yorum gücünü kullanarak duygularını ve heyecanlarını harekete geçirir. * Etkin katılımıyla kelime haznesini geliştirir. * Öğrenci bu yöntemle hangi durumda ne yapacağın öğrenir. * Problem çözme ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. * Etkili ve dikkatli dinleme yeteneği kazandırır. 71
DRAMATİZASYON * Kişinin kendine olan güvenini arttırır. * Anlama yeteneğini ve yaratıcılığı arttırır. * Akıcı konuşmayı geliştirir. * Dile hakimiyeti ve iyi ifade etme yeteneğini geliştirir. * Bilgilerin etkin kullanımını sağlayarak, onları pekiş Bu teknik hem oyuncuya hem de seyirciye yöneliktir. 72
DRAMATİZASYON Dramatizasyon yönteminden başarı ile yararlanabilmek için, önem verilmesi gereken noktalar vardır. 1. Öğrenciler oynanacak oyuna karşı ortak ilgi duymalıdırlar. 2. Oyunu oynayacak öğrenciler rollerini ve sorunu çok iyi anlamış olmalıdırlar. 3. Oyun hoşça vakit geçirmek için değil, öğrenmek için oynanır inancı öğrencilerce anlaşılmış olmalıdır. 73
DRAMATİZASYON Dramatizasyon uygulamada birbirinden farklılık gösteren türlere ayrılırlar. 1. Parmak oyunu 2. Sözsüz oyun (Pandomin) 3. Öykünme (Taklidi oyun) 4. Bağımsız dramatizasyon (Rol yapma) 5. Bağımlı dramatizasyon 6. Kukla ve bebekler 74
DRAMATİZASYON Bütün türlerin ortak bir yönü de değerlendirme basamağıdır. Değerlendirmede oyun sonunda oyunla ilgili tartışma açılır. Oyunun artı ve eksileri ortaya konur. Oyunun daha anlamlı ve başarılı olması için ekleme ve çıkarmalar belirlenir. Seyircilerin görüşleri saptanır. Ne yaşadınız? Neler hissettiniz ? Nerede güçlük çektiniz? Soruların tartışılması, gerekirse öğretenin kendi gözlem ve düşüncelerini de ortaya koyarak katılımcılarla 75
DRAMATİZASYON Dramatizasyon gerçekleştirilmeden önce gerekli hazırlıkların ve görevlerin içeriğe göre ve hedeflere göre belirlenmesi gerekir. Dramatizasyon diğer yöntemlerin içinde aktif olarak özellikle kazandırılması güç davranışların kazandırılmasında ve toplumsal değerlerin iyi anlaşılması için, olması gereken alışkanlıkların kazandırılmasında kullanılacak yöntemlerin başında gelir. 76
ÇEMBER TARTIŞMA TEKNİĞİ Bir konunun veya ünitenin açılışı sırasında yada çalışmaların özetlenmesi ve değerlendirilmesi sırasında kullanılır. Grup üyeleri tartışmak üzere çember biçiminde otururlar. Değişik yaşlardaki kişilerin tartışmaya katılması da tekniğin başka bir özeliğidir.
Planlanışı *Üyeler daire veya yarım daire biçiminde oturtulur(sınıfa arkalarını dönmemeleri için). *Tekniğin başarılı olabilmesi için 15 kişiyi geçmeyecek küçük gruplarda uygulanır. *Tartışmayı yönetecek bir lider seçilir. *Tartışmanın yazılışını sağlamak için bir sekreter seçilir. *Zamanı ayarlayıp belirtecek bir kişi seçilir. *Tartışmanın ve konunun ilerleyişini sağlayıcı sorular hazırlanır. *Sonuç geçici olarak belirlenir 78
Uygulanışı �Grup yerleştirildikten sonra, tartışılacak konu sunulur. �Tartışmaya liderin sağından başlayıp herkes konuşana dek devam edilir. �Her üyeye bir defasında yalnız bir dakikalık süre verilir. �Her konuşma not edilir. �Tartışmanın sonunda esas noktalar saptanarak özetlenir. 79
KOLLEGYUM �Panele oldukça benzeyen bir tekniktir. Ancak bunda bir yerine iki panel vardır. �Birinci panel kaynak kişilerden, ikincisi ise öğrencilerden oluşur. �Her iki grupta 2 veya 4 kişi vardır. �Kaynak kişiler konu uzmanı olmaları nedeni ile davet edilirler. 80
�Bu grup kaynak kişilere uygun soruları sorması ve gerekli görülen katkıyı sağlaması için hazırlıklı olmalıdır. �Dinleyicileri temsil eden kişilerin de, tartışılan konuya ilgi duymaları beklenir. 81
Uygulanışı *Her iki panelin üyeleri dinleyici karşısında yerlerini alırlar. *Dinleyicileri temsil eden grup, konuyu sunar ve kaynak panele sorularını yöneltirler. *Kaynak kişiler, sorulan sorunun kendi uzmanlık alanlarına giren kısımlarını açıklar. *Lider, dinleyicileri soru sorma ve katkıda bulunmaya özendirir. *Tartışma özet ve önerilerle sona erer. 82
PANEL �Küçük bir grubun ilgi çekici bir konuyu kendi aralarında, büyük bir grubun karşısında tartıştıkları bir tekniktir. �Bu tekniğin amacı üyeler arasında ortak düşünüş ve çalışmayı özendirmektir. �Panel lider dahil 5 ila 9 kişiden oluşmaktadır. �Lider konuyu ve panel üyelerini sunup tartışmayı açar. 83
�Lider kendiside zaman tartışmalara katılarak ve özellikle tartışmaları özetler. �Lider, tartışmanın akıcılığı ve herkesin katılımını sağlayıcı bir rol oynar. �Lider tartışma sırasında soracağı soruları önceden hazırlamalı ve üyeleri bu sorulardan haberdar etmelidir. 84
ÜYELERİN SEÇİMİ �Çabuk düşünebilen �Kolay konuşabilen �Muhakeme yeteneği iyi olan �Konuyu çok iyi bilen kişilerden seçilmelidir. Bu kişiler konunun uzmanı olabilecekleri gibi çeşitli görüşlerin veya fikirlerin, ilkelerin temsilcileri de olabilirler. Panele her yaştan kişi katılabilir. 85
ZIT PANEL �Bu teknik işlenmiş konuları tekrar etme, gözden geçirme, amacıyla kullanılır. �Sınıfın yarısı soru sorar, yarısı da cevap veren gruba ayrılmıştır. �Kısmen tartışılmış ama açıklığa kavuşmamış konularda kullanılır. Bundan amaç, Yeni fikirlerin ortaya çıkmasını sağlama yoluyla konuya ilgi uyandırmak, işlenen bölümleri tekrar etme fırsatı vermek, konuyu yeniden gözden geçirerek yanlış anlamları düzeltmektir. 86
Uygulanışı �Lider seçilir. �Sınıf ikiye bölünür. �Her bir bölüm tekrar dört yada altı kişilik gruplara ayrılır. Soru soracaklar sorularını saptarken diğer grup kendilerine sorulması olası sorulara tahmini cevap hazırlarlar. � 15 -20 dakika hazırlık için verilir. �Sorular cevaplanır, eğer cevaplar soru soranları tatmin etmezse kendi çözüm yollarını önerirler. 87
SEMPOZYUM �Belirli bir konuyla ilgili iki yada daha çok konuşmacının katıldığı bir grup tartışma tekniğidir. �Daha çok bir konferans havasını taşıyan yönleri dinleyiciye sunulduktan sonra bunu; �soru-cevap �büyük grup tartışması izler �Bir alanda temel bilgi edinmek amacıyla söz konusu alanın uzmanından yararlanma fırsatı verir. 88
UYGULANIŞI *3 -5 yada daha fazla kişi bir masaya yüzleri dinleyicilere dönük bir biçimde oturur, *Sırası gelen konuşmacı ayağa kalkarak hazırlığını ya okur yada anlatır, *Konuşmacı konuşmasını bitirene kadar sözü kesilmez. *Konuşmalar bittikten sonra sempozyum üyeleri önce kendi aralarında, sonra da dinleyicilerle birlikte konuyu, problemi tartışırlar. *Tartışmalar özetlenip sonuca ulaşılarak bitirilir. 89
FORUM *Aynı konuyla ilgili 2 yada daha fazla konuşmacının katıldığı bir grup tartışma tekniğidir. *Bu teknikle tartışmalı bir konunun farklı yönleri, o alanda iyi yetişmiş kişilerce, dinleyicilerin tartışılır. *Forum panelekarşısında çok benzer, sadece uygulanışında izlenen yolda panele göre daha formaldir. *Forumda konuşmacılar dinleyiciler karşısında ya ayakta yada oturarak konuşmalarını yaparlar. 90
*Konuşmacılar arasında tartışma, soru sorma yoktur. *Buna karşın dinleyiciler, zaman elverdiği sürece konuşmacılara direk soru sorabilir ve kendi görüş ve düşüncelerini söyleyebilirler. *Bu teknik, tartışmalı konuların zıt yönlerini açıklamak amacıyla kullanılır. 91
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER *Konuşmacıların kendi görüşlerini, diğer konuşmacılara sataşmadan sunmasını, *Konuşmanın soru-cevap tekniğinin izlemesini, *Dinleyicilerin belirli konuşmacıya yönelttiği sorulara yeterli cevap verilmesini sağlamalıyız (Bu görev liderin veya başkanın veya eğitimcinin görevidir). 92
LABORAVUAR TEKNİĞİ İlke ve yöntemlerin pratikte uygulanması için kullanılan bir tekniktir. El becerisini yönetimsel yeteneği geliştirmek, gerekli bilgiyi elde etmek, düşünme gücü geliştirmek amacıyla kullanılır.
Planlanışı �Konuya veya üzerinde çalışılan projeye uygun çalışma saati belirlenir. �Laboratuvar çalışması için hedefleri saptayıp, öğrencilere duyurulur. �Yapılmakta olan çalışmalara ilişkin işlemler sırası öğrencilerle birlikte belirlenir. �Öğrencilerin araç-gereç, enerji ve zamanı en iyi şekilde 94
�Bir grup öğrenci, araç-gereç ve kaynakların kullanma biçimini denetlemek üzere görevlendirilir. �Laboratuvar çalışmasını düzenleyen kurallar belirlenir. �Özel yardıma gerek duyabilecek öğrenciler saptanır. �Çalışmaların değerlendirilmesinin nasıl yapılacağı belirlenir. �Öğrencilerin çalışmalardan sonuç çıkarmasına ve genelleme yapabilmesine yardımcı olunur. 95
Uygulanışı �Planlama, uygulama ve özetleme, değerlendirme olmak üzere üç aşamada ele alınır. �Planlama aşamasında, çalışmanın hedefleri, konusu ve yöntemi belirlenir. �Uygulama aşamasında belirlenenler uygulanır. �Değerlendirme aşaması ise özetleme ve ölçmeyi içerir. 96
Tekniğin üstün özellikleri �Yanlışlıklar hemen düzeltilir. �El becerisi geliştirir. �Her öğrenciye kişisel destek ve yardım sunulur. �Öğrencilerin çalışma amaçlarından ilke ve genellemelere ulaşıp ulaşamadıklarını belirleme olanağı verir. �İlgi uyandırır. 97
Beyin Fırtınası �Beyin fırtınası tekniği, yaratıcı problem çözme gücünü geliştirmeyi amaçlayan bir grup tartışma tekniğidir. �Hayal yoluyla fikir elde etmek için kullanılan bir tekniktir. �Teknik uygulanmadan önce çalışma planı hazırlanmalıdır. 98
Uygulanışı �Konuşulanları ve görüşleri yazacak bir sekreter seçilir. Eğer katılımcı sayısı çok ise ikinci bir sekreter daha belirlenir. �Problem sunulur. �Katılanlara akıllarına gelen her hangi bir fikri mantık ölçülerine vurmadan söylemeleri gerektiği belirtilir. �Tekniğin devamı sırasında eleştiriye yer vermemeye dikkat 99
�Tartışmanın sonunda fikirleri tarayıp değerlendirilmesi yapılır. �Problem için en uygun olan çözüm biçimi özetlenir. �Tartışmanın hedefi açıklanmalı ve problem tanımlanmalıdır. �Tartışma süresi belirlenmelidir. �Tartışma süresinin sonunda, söylenenlerin analiz edilmesi, eleştirilmesi, değerlendirilmesi ve çözüm yolunun kararlaştırılması yapılır. �Ulaşılan sonuca göre devam edilip edilmeyeceğine karar verilir. 100
Dikkat edilecek noktalar �Tekniği uygulayan kişinin (Öğreten yada lider) katılanları tartışmaya özendirmeli, tartışmanın yönünü ayarlayarak, gerekli uyarıcıları eleştirmeden vermeli, yönlendirmeyi sağlamalıdır. �Bireyleri konu ile ilgili bilgiler derinlemesine inmeden ana hatlarıyla aydınlatılmalıdır. 101
�Problem basit, sınırlı olmalı, karmaşık ve çok genel problemlerden kaçınılmalıdır. �Seçilecek konu, çözülecek nitelikte ve öğrencinin ilgi alanı içinde, kısmen bildikleri türden olmalıdır. �Problem değişik çözüm yolları önerilebilecek yapıda olmalıdır. 102
Çözüm yolları Beyin fırtınası ile problem çözmede istenilen düşünme yöntemleri farklılık göstermektedir. �Benzerinden Yararlanma: Bir problemi çözmek için yollar aranırken tabiattaki örneklerden yararlanmak mümkündür. Örneğin; Pamuk liflerini tohumdan ayıran çırçır makinasının bulucusu bu makina “bir kedinin pençesini çitten geçirip bir civcivi nasıl kavradığını görerek” geliştirilmiştir. 103
�Anılan bu makina tıpkı kedi örneğinde olduğu gibi çalışmaktadır. �Buna paralel olarak, uçak kanat modellerinin kuş kanatlarından esinlenerek üretilmesi bir başka örnek olabilir. Fikir Bağlantıları Kurma: Nasa yetkilileri astronot elbiselerinde fermuar yerine geçecek bir düzenek arıyorlardı. Fikir bulma tipi toplantıda sözlükten rastgele “yağmur ormanı” sözcüğünü seçti. 104
Beyin fırtınası tekniğinin kulllanıldığı bu toplantıda katılan üyelerden biri tropik yağmur ormanından geçerken elbisesinin dikenlere takıldığını hisseder gibi olduğunu söyledi. Bunun üzerine astronotlara içiçe giren ve dikene benzeyen ipliklerden yapılmış bir elbise dikilmesi fikri geliştirilmiş oldu. 105
�Zarardan Yarar Çıkarma: ABD’de bira fabrikası dinlenmiş birayı ücret karşılığı elden çıkarmak gibi bir problemle karşıya kalmıştı. �Fabrika yöneticilerinden biri TOM SOWYER’in arkadaşlarını nasıl kandırdığını hatırladı ve bu örnekten esinlenerek dinlenmiş birayı kesimlik hayvanlara besi maddesi olarak Japonya’ya gönderilmesi fikrini ortaya attı. Böylece zarardan yarar çıkarma yoluna gidilmiş oldu. 106
Münazara 107
Münazara n Bir grup tartışması tekniğidir. n Birbirine zıt görüşler içeren bir konuda iki farklı grup oluşturulur ve her grup kendi görüşünü belli zaman birimleri içinde tarafsız bir dinleyici grubuna anlatır. 108
Münazara n Amaç, kendi tarafının görüşlerini doğru, diğer tarafınkileri yanlış göstermektir. n Dinleyici grup alkışlarla tartışmanın akışını etkilemeye çalışırken, tartışmacıları çeşitli yönlerden tek değerlendiren ve kazanan tarafı açıklamaya yetkili bir jüri vardır. 109
Münazara n Burada tartışmalar fazla bilimsel olmaz; daha ziyade söz ustalığı ve hazır cevap olma gibi özellikler öne çıkar. n Ancak yine de öğrenciler herhangi bir münazaraya, uzun süre kaynakları tarayarak ve bilgi toplayarak hazırlanırlar. 110
Münazara n Öğrenci hem kendi tezini hem de karşı tezi iyi bilmelidir. n Eğer eğitimci münazarayı sınıfta düzenlemiş ise, daha sonra karşıt görüşleri topluca değerlendirecek bir sınıf çalışması da yapmalıdır. 111
Balık Kılçığı Tekniği n Bir neden sonuç çizelgesidir. n Bir konu belirlenir. n Tahtaya bir balık omurgası çizilir. n İncelenecek sorun balığın baş kısmına yazılır. n Beyin fırtınası ile olayın nedenleri belirlenir. n Her bir neden bir kılçığın üzerine yazılır. 112
n n Bu nedeni oluşturan alt etmenlerde kılçığın altına yazılır. Alt etmenler tek incelenerek probleme katkıları belirlenmeye çalışılır. n Bir problem çözme yöntemidir denilebilir. n Karmaşık problemleri analiz etmede kullanılır 113
BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI Dile dayalı becerilerin ortaya çıkmasında etkilidir Öğretimi öğrenci merkezli hale getirir Kopyayı ortadan kaldırır Sosyalleşme ve kendini ifade yeteneğini geliştirir Üstünlükler SÖZLÜ SINAVLAR Yetersizlikler Sosyal olmayan öğrenciler psikolojik ortamdan etkilenir Öğrencinin düşünme zamanı kısıtlıdır Kalabalık gruplarda uygulanması zordur 114
“Balık kılçığı” yöntemi, örgütsel problemlerin çözümünde, sorunları analitik bir yaklaşımla göz önüne serme ve bu doğrultuda fikir üretme amaçlarıyla genellikle Örgüt Geliştirme uzmanları tarafından kullanılmıştır. �“Ishikawa diyagramı” olarak da bilinen balık kılçığı yöntemi 1943’te Kauro Ishikawa tarafından geliştirilmiştir. �Detaylı bir sebep-sonuç diyagramı balık kılçığı şeklindendir, bu yüzden “balık kılçığı diyagramı” olarak da adlandırılır. 115
Aşamalar �Problemi tanımlama �Nedenler üretme (beyin fırtınası) �Balık kılçığı diyagramını oluşturma (Yapılandırılmış beyin fırtınası, ana nedenler ve detaylar) 116
Faydaları �Birlikte çalışma becerisi �Karşı fikirlere saygı duyma, değişik görüşlere açık olma �İlişkileri organize etme becerisi �Problemle ilgili ayrıntılı düşünme becerisi �Yaratıcı düşünme, analiz, sentez, çok yönlü düşünme 117
BALIK KAVANOZU Bir grubun konuyu tartışırken, diğer bir grubun tartışmaları izlemesidir. Görüntü nedeniyle balık kavanozu denilmiştir. 118
�Geniş bir alanda 4 -5 kişilik bir grup iç daire olacak şekilde yüze oturtulur. �Ayrıca bu dairenin dışına da aynı sayıda bir daire daha oluşturulur. �Her biri içteki tartışanlardan birini izlerken, genel tartışmayı da takip eder. �İçtekiler bir problemin, konunun değişik boyutlarını belli bir sürede tartışırlar dıştakilerde onları izler. Gerekirse not alabilirler. Sürenin sonunda tartışmaya dıştakilerde katılır. Gözlemlerini aktarırlar. 119
�İçerde boş bir sandalye bırakılarak dıştakilerin de bu tartışmaya katılmakları sağlanabilir ki; buna açık balık kavanozu denir. Eğer boş sandalye bırakılmazsa kapalı balık kavanozu denir. � Eğitmen isterse içte yer alıp tartışmalara aktif olarak katılabileceği gibi, dışta kalıp izler. 120
Balık kavanozunun uygulanması �Katılımcılar konuyu bilip önceden �Oturma düzeni hazırlanır. �Grup tartışmacılar ve gözlemciler hazırlanırlar. olarak ikiye ayrılır. �Dış dairedeki gözlemcilerin nasıl-ne zaman geribildirimde bulunacaklarını belirleyin. �Kısaca tekrar işleyiş hakkında katılımcıları bilgilendirin. �Genel tartışmayı başlatın. �Zaman ve konu dışına çıkılmamasını izleyin. Gerekirse müdahale edin. �Gözlemcilerin geri bildirim vermelerini sağlayın. �Tartışmayı sürenin sonunda özetleyerek tamamlayın. 121
SUNUM TEKNİĞİ İyi bir sunumun başarısındaki en önemli etken, konuşmacının kendisine ve anlattıklarına olan inancı, İşini iyi yapmaktan kaynaklanan coşkusudur. Etkin sunum becerileri, özenle kullanılan bir sözel/ yazılı ifade, anlamlı beden dili ve teknolojik görsel- işitsel araçların kullanımıyla önem kazanır
Sunumların hazırlanışında sorulması gereken ana sorular Neden? Ne tür bilgi? Kimlere? Hangi Destek Araçlarla? Ne Zaman? Nerede? Nasıl? 123
SUNUMLAR ÜÇ AŞAMALIDIR 1. Hazırlanma/ Planlama 2. Sunuş/ Etkileşim 3. Özetleme/Geri Bildirim Sunumlar kısa Giriş'le başlayıp, Gelişme ile devam eder Kapanış/ Sonuç'la biter. 124
Giriş'te "Hoş Geldiniz“ kendiniz tanıtılır, konu, amaç, sunumun ana hatlarını belirtilir ve konularla ilgili ipuçları verilir, Sunumunuzun Gelişme bölümünde örneklerle konu/sav güçlendirilir Sunumun Sonuç bölümünde sunumun ana hatlarını/ başlıklarını belirtilir katılımcıların dikkatle izleyip aktif katılımlarına teşekkürler edilir, sorular yanıtlanır. 125
Anlatımı güçlendirecek görsel malzemeler ØDiyagramlar ØTablo / Haritalar Øİstatistikler/ Ölçümler ØResimler ØPosterler/ Resim kartları ØFilmlerden kesitler/ müzik ØDenek nesneler 126
Etkin sunumlarda fiziki ortam ve donanımın etkisi büyüktür. o Sunumun yapılacağı oda o Işıklar o Hareket alanı o Oturma planı o Araç - gereç o Teknoloji o Akustik düzen / Ses ayarlamaları 127
�Ne kadar uzun anlatırsan o kadar az hatırlanır. Fenelon �Mesajınızı bir cümlede yazamıyorsanız bir saatte söyleyemezsiniz. D. Booher 128
Sunum provası yaparken nelere dikkat edilmelidir *Beyninizi olumlu düşüncelerle yükleyin *Sunumu içinizden en az 3 kez okuyun *Sunumu yüksek sesle en az 3 kez okuyun *Aynanın önünde sunumu prova edin *Kullanacağınız görsel ve işitsel malzemeleri kontrol edin *Aileniz veya arkadaşlarınızdan dinleyiciler olmalarını rica edin ve onlara sunum yapın geri bildirim alın 129
Power. Point Slaytların Yazılımı Arka fon Büyük veya Yazım küçük biçimini harf Sözcük ve maddeleri Uzun. Font cümlelerden büyüklüğünü kaçınıp saptayın 8 satır Bir slaytta Sembol ve Gerek işaretlemeleri Anahtar Yazım olmadıkça şeklini seçin. Renkleri anlamlı bir içerik iyi için belirlenmeli, takım halinde, seçimini belirleyin. sözcükler En uygun: Bir satırda 8 kelime kod olarak takım kullanıp, bir slaytta bütünlük içinde, İşlevsellik kelimeler amacıyla Italic En uygun: uyumlu 4 renkten Olmasına Başlıklar: vedikkat 36 - 44 En uygun: mesafelere fazla seçim yapmayın. Fon ile yazı organizasyon kullanımından Arial/ kullanın için Times kullanın kaçının Roman edin ederek gruplandırın maddeler Metin: kullanın 24 Dikkat -32 New zıt renklerde olmalı Küçük Düzgün, Bold harf 130
Görsel- İşitsel Malzemenin Seçimi Amaç ve içerik doğrultusunda resim seçimi yapın. PP slaytlarını figürlerle doldurmayın Sözel olarak belirtmeyeceğiniz bilgileri slaytlara yazmayın. Slaytlarda uyumlu renk seçimi ve hareket olanağını bilginin kolay aktarımı amacıyla kullanın. Ses veya müzik seçeneğini doğru amaca yönelik kullanın. 131
Özetleme ve Geri Besleme Teknikleri v. Sunum sonunda kısa ana başlıkları vurgulayan özet vermek sunumun akılda kalıcılığını sağlar. v. Görsel ve sözel bilgi üzerinde sorular etkileşimi geliştirir. v. Katılımcı tepkisini olumlu değerlendirmek önemlidir. v. Katılımcılara görüş ve değerlendirmelerini alabileceğiniz yazılı sorular yönlendirerek geri bildirim alınız 132
Sunumlarda Yapılması Gerekenler Görsel malzemelerinizle Sesinizin vurgularında Dinleyicileriniz sözlü anlatımınız ve tonlamada Adınızı, soyadınızı Zamanınızı Konuşmanızı Herarasında bölümün başlığı Konuşmanızı ile göz teması Sunumunuzun ana hatlarını önem ve tekrarlama için ve yeterince açıklayıcı iyidenge düzenli ve tutarlı içinde bulunun veen az olmasına öğretim elemanı/ uzman kişiye içeriğe uygun olmalıdır konumunuzu kullanın beden dilinize dikkat edin bir sunum öncesi verin üç kez provadüzenleyin edin şekilde değişiklikler yapın vererek kendinizi tanıtın 133
Gösterilen PP slayt'ta yazılı olan metindeki Sunumcümlelerin boyunca kartlar üzerindeki okumayın tıpa tıp aynısını konuşmanızda kullanmayın Çoknotlarınızdan hızlı, çok yavaş, ya da okuma biçiminde Dinleyicilere sırtınızı dönmeyin monoton bir şekilde konuşmayın. Görsel malzemeyle ilgili olmayan bir konudan Görsel malzemeyi çok fazlabahsetmeyin yazılı metinle, resimlerle veya çokgörsel farklı renklerle Kolay okunmayan malzeme doldurmayın kullanmayın Sunumlarda Yapılmaması Gerekenler 134
Eğitsel Oyunlar Eğitsel oyunlar, öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesini ve daha rahat bir ortamda tekrar edilmesini sağlayan etkinliklerdir. Eğitsel oyunlar özellikle öğrenmeye yönelik olmalı ve bir amaç için uygulanmalıdır. 135
SİZ OLSAYDINIZ NE YAPARDINIZ? 136
“Siz Olsaydınız Ne Yapardınız? ” tekniği � “Siz Olsaydınız Ne Yapardınız? ” Öğretim tekniği kart oyunu tekniğidir. � Bu kart oyunu tekniği, öğrencilerin ilgi, ihtiyaç, sorun, tutum ve yaklaşımları, sağlık ve temizlik alışkanlıkları; aile, arkadaş ve okul ilişkileri; sosyal tavırlar gibi konuları tartışılarak belirlemek için kullanılır 137
Tekniğinin Uygulanışı Siz olsaydınız ne yapardınız? Sorusuyla cevaplayıcının görüşü ya da durumla ilgili tepkisi istenir. 2) Yazım işi tamamlanan kartlara 1 -2 -3 -4 numaralar verilir. 3) Sonra karıştırılarak deste yapılan kartlardan birini öğrencinin çekmesi istenir. Planlanan sayıda öğrencinin (ya da grubun) kart çekme işlemi tamamlanır ve düşünmeleri için zaman verilir 1) 138
1) Öğretmen bu numaralardan birini söyleyince, kartın sahibi olan öğrenci (ya da grup), kartta yazılı olan durumu okur ve durumun gerektiği yanıtı verir. 2) Öğrencinin yanıtı yetersiz ise ya da diğer öğrenciler katkıda bulunmak isterlerse, onların konuşmalarına olanak verilir. 3) Tartışılanlar özetlenir ve ikinci karta geçilir. 4) Bütün kartlar tamamlanıncaya kadar bu işlem sürdürülür. 139
Kaynaklar: -Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı, Özcan Demirel -Plandan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Özcan Demirel -Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Veysel Sönmez -Plandan Öğretime. Münevver Bertan -Genel Öğretim Metodları. Münevver Bertan -Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Veysel Sönmez -Eğitime Giriş. Nurettin Fidan. Münire Erden 140
- Slides: 140