Respiratorni sistem respiracija celularni proces pretvaranje i oslobaanje

Respiratorni sistem - respiracija – celularni proces; pretvaranje i oslobađanje hemijske energije sadržane u organskim molekulima, u energiju koriste ćelije u metaboličkim procesima. Ćelijsko disanje se obavlja u mitohondrijama - aerobno disanje – razgradnja glukoze (u preko 20 međuprocesa) do CO 2 i H 2 O, višak energije se ugrađuje u ATP. Kiseonik služi kao akceptor vodonika koji u gasovitom stanju ne može da postoji u ćeliji - anaerobno disanje (glikoliza) – dobijanje energije iz glukoze (enzimske reakcije), bez kiseonika. Javlja se kod organizama koji žive u sredini bez O 2, kao i u skeletnim mišićima sisara i čoveka. Anaerobno disanje je evolutivno starije, aerobno se javlja tek kada se zahvaljujući fotosintezi u atmosferi nagomila određena količina O 2 - tokom evolucije su se kod životinja razvile različite strukture koje omogućavaju disanje. Na račun ektoderma su se razvili (uvrati i izvrati) respiratorni organi beskičmenjaka, a na račun endoderma, evaginacijom ždrela, škrge i pluća kičmenjaka

- praživotinje – difuzno‚ celom površinom tela (zahvaljujući razlici i parcijalnim pritiscima gasova) - sunđeri, dupljari, parenhimatični crvi – difuzno, gastrovaskularni sistem - valjkasti crvi – difuzno koža - Pulmonata – pluća - Oligochaeta – koža - Polychaeta – kožne škrge, kao i kod mekušaca (sem Pulmonata), rakova i bodljokožaca -insekti i paukolike životinje – traheje Respiratorni sistem

Respiratorni sistem

Respiratorni sistem - traheje

Respiratorni sistem

-Tunicata, amfioksus – škržno crevo - ribe – škrge (riblji mehur, epitel creva) – evaginacia ždrela Respiratorni sistem

- Amphibia – metamorfoza, spoljašnje škrge → unutrašnje škrge → pluća i celom površinom kože - nemaju dijafragmu i rebra Respiratorni sistem

- Reptilia – pluća, dosežu u trbušnu duplju jer je dijafragma nepotpuna - Aves – pluća, 5 pari vazdušnih kesa koje zalaze i u šuplje kosti (smanjenje specifične težine tela, toplotni izolator, respiracija) Respiratorni sistem

- Mammalia – pluća, elastična, velika alveolarna površina, potpuna dijafragma, pluća obavija plućna maramica (peritoneum). Kiseonik iz alveolarnog vazduha prelazi u krv i najvećim delom ga vezuje hemoglobin, a deo se rastvara u plazmi. Centar za disanje (inspiraciju i ekspiraciju) je u produženoj moždini. Respiratorni sistem

Respiratorni sistem – disajni pokreti

Respiratorni sistem

Respiratorni pigmenti - složena organska jedinjenja proteinske prirode rastvorena u krvnoj plazmi ili locirana u ćelijskim elementima krvi. Pored hromoproteida, u njihov sastav ulaze i neki metali (Fe, Cu. . . ) Cu – puževi, glavonošci, rakovi, pauci, insekti. . . Imaju plavu krv čija boja potiče od hemocijanina rastvorenog u plazmi hemocijanin Respiratorni pigmenti

Fe – najčešći je hemoglobin, sintetišu ga ćelije koštane srži, svi kičmenjaci i neki beskičmenjaci (prstenasti crvi, mekušci, zvezde, ježevi) rastvoren ili u eritrocitima. - eritrokruorin (crveni) – kišna glista; - zeleni hlorokruorin – Spirographis; - ljubičasto-crveni hemeritrin – Sipunculidae hemeritrin Respiratorni pigmenti

- repiratorni pigmenti su tokom evolucije nastali od ćelijskog respiratornog pigmenta – CITOHROMA, koji ima vodeću ulogu u oksidativnim procesima svih biljaka i životinja citohrom c Respiratorni pigmenti

HVALA NA PAŽNJI