Republika e Kosovs Republika KosovaRepublic of Kosovo QeveriaGovernment

Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria-Government Ministria e Zhvillimit Ekonomik/Ministry of Economic Development FORUMI I NIVELIT TË LARTË “SIGURIA E FURNIZIMIT ME ENERGJI ELEKTRIKE NË KOSOVË” KORNIZA E POLITIKËS ENERGJETIKE NË KOSOVË LUAN MORINA, DREJTOR I DEPARTAMENTIT PËR ENERGJI PRISHTINË, 1 MARS 2016

Palët Kryesore të Interesit në Energji Ministria e Zhvillimit Ekonomik – përgjegjëse për politikat energjetike; Strategji të energjisë, Parku Kombëtar për Energji të Ripërtëritshme, Plani kombëtar për EE dhe kornizë legjislative Zyra e Rregullatorit për Energji – përgjegjëse për çështjet rregullative; licencim, tarifa, autorizim KEK – përgjegjës për gjenerim të Energjisë Elektrike – kompani shtetërore KOSTT – përgjegjës për rrjetin e transmisionit; kompani shtetërore; operon me linjat 110 k. V, 220 k. V, 400 k. V KEDS – përgjegjës për rrjetin e Distribucionit; kompani private; operon me linjat 35 kv dhe më të ulëta KESCO – përgjegjës për furnizim me energji; kompani private

Furnizimi me Energji në Kosovë në mes të viteve 2014 - 2015 Energjia – Prodhimi i Energjisë Elektrike në Kosovë është i bazuar dy termocentrale të bazuara në Qymyr : TC Kosova A / kapaciteti i instaluar 800 MW – prodhimi i energjisë elektrike në vitin 2014: 1432 GWh (1, 905, 371 në vitin 2015) TC Kosova B/ kapaciteti i instaluar 678 MW –prodhimi i energjisë elektrike në vitin 2014: 3310 GWh (3, 556, 996 në vitin 2015) Hidrocentralet e vogla : HC Ujmani /kapaciteti i instaluar 35 MW; prodhimi i energjisë elektrike në vitin 2014: 103, 3 GWh (101, 5 GWh në vitin 2015) HC Shpërndarës (Lumbardhi , Dikance, Radavc dhe Burim)/kapaciteti i instaluar 10. 84 Mw; prodhimi i energjisë elektrike në vitin 2014: 36. 1 GWh (49. 4 GWh në vitin 2015) Importet : në vitin 2014/ 932 GWh dhe në 2015 / 648 302 MWh Eksportet: në vitin 2014 /452 GWh dhe në 2015 / 552 520 MWh

TC Kosova A / kapaciteti i instaluar 800 MW – prodhimi i energjisë elektrike në vitin 2014 : 1432 GWh Dekomisionimi i TC Kosova A është paraparë të bëhet në vitin 2017 Grupet punuese janë themeluar dhe janë duke punuar bazuar në vendimin e Qeverisë së Kosovës për dekomisionimin e Kosovës A, duke filluar nga objektet e plehrave, gasifikimi dhe uzina e ngrohjes, si faza e parë e këtij procesi; Për qëllime të sigurisë së furnizimit, duhet të merret parasysh zgjatja e punës së TC Kosova A derisa të kemi kapacitetet e reja gjeneruese.

TC Kosova B – Termocentralet ekzistuese të jenë në përputhje me kërkesat e ECT Në TC Kosova B duhet të zbatohen masat mjedispre bazuar në kërkesat e Direktivës IED Janë duke u kryer dy studime : Studimi për identifikimin e masave të cilat duhet të zbatohen; financuar nga BE, përmes IPA 2014 Studimi për modalitetet e financimit për zbatimin e masave të rekomanduara; financuar nga USAID – drafti veç është prezantuar tek MZHE dhe palët tjera të interesit në energji

Potenciali i Energjisë së Ripërtëritshme në Kosovë Energjia nga SHPP– identifikimi i 77 lokacioneve me një kapacitet të instaluar prej 128, 197 MW ( studimet) Energjia nga Era– Vlerësimet aktuale kanë identifikuar rreth 250 MW kapacitet të instaluar (Kf. W- atllasi i erës) Energjia Solare– vlerësimi vjetor i potencialit: mes 1500 dhe 1650 k. W/m²/vit Energjia nga Biomasa (drutë për djegie)- potenciali për prerje vjetore të drurit vlerësohet të jetë 0. 9 mil. m³, për nevoja energjetike. Energjia Gjeotermike – nuk ekzistojnë supozime të detajuara

Korniza e energjisë së ripërtëritshme në Kosovë Caku Kombëtar në BRE - 25 % e detyrueshme - 29. 47 % treguese Plani Veprues Kombëtar për Energji të Ripërtëritshme 2011 - 2020 Korniza legjislative për BRE - AI nr. 01/2013 për Caqet e Energjisë së Ripërtëritshme - AI nr. 2/2013 për promovimin e përdorimit të BRE Skema Mbështetëse për BRE – veç është

Korniza legjislative për BRE Direktiva 2009/28/EC për Burimet e Ripërtëritshme të Energjisë (BRE) Ndarja e Caqeve të Energjisë së Ripërtëritshme në konsumin final bruto deri në vitin 2020 Llogaritja e caqeve të BRE-ve: BRE në energji elektrike + BRE në ngrohje dhe ftohje + BRE në transport Konsumi bruto final i energjisë

AI Nr. 01/2013 PËR CAQET BRE -E MW GWh ktoe Fotovoltanikët 5*/10** 10. 295*/20. 590** 0. 88*/ 1, 77** Biomasa 5*/14** 37. 5*/105. 000** 3. 22*/9, 03** Era 62. 15*/150** 125. 22*/302. 220** 10. 76*/25, 9 9** SHPP – Ekzistuese 46, 21 130. 900 11, 26 SHPP – Të reja 107*/240** 621, 82*/1079. 9** 53. 46*/92, 8 6** TC – Zhuri 305 398. 000 34, 22 TOTALI 530, 36*/765, 21** 1138. 46*/2. 036. 71 0** 97. 89*/175. 13** Pjesa e Energjisë elektrike nga BRE RES në totalin e Energjisë së Ripërtëritshme (%) 22. 63*/34. 35** Pjesa e Energjisë elektrike nga BRE në 5. 66*/10. 12 **

AI No. 01/2013 PËR CAQET BRE H&C

AI No. 01/2013 PËR CAQET BRE -T Bio lëndët djegëse për transport janë në përgjegjësi të Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë Caku prej 10%, ose 36, 33 ktoe Prodhimi Vendor i Bio lëndëve djegëse do të bëhet pas vitit 2018, Konsumi i Energjisë së Ripërtëritshme në Transport do të jetë 2, 1 % Konsumit Bruto të Energjisë nga Lëndët djegëse

Zyra e Rregullatorit për Energji – ZRRE Përgjegjësitë për BRE tarifat nxitëse Zyra e Rregullatorit për Energji – ZRRE sipas ligjit themelor për energji është përgjegjëse për tarifat nxitëse dhe procedurat e autorizimit BRE: (€/MWh) ü HC (<10 MW) 63. 3 ü Erë 85. 0 ü Biomasë e ngurtë 71. 3 ü Fotovoltanik 136. 4

Sfidat në Kosovë për BRE-të Rritja e interesimit për investime reale në gjenerim të energjisë së bazuar në BRE – vështirësitë financiare Përfshirja e Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme në proces të prodhimit (elementeve) të energjisë së ripërtëritshme Maksimizimi i prodhimit të energjisë BRE duke marrë parasysh nivelin e zhvillimit ekonomik në Kosovë Themelimi i One Stop Shop për BRE

Efiçienca e Energjisë në Kosovë Caku i Kosovës është 9% , ose 92 Ktoe të arrihet në vitin 2018 Bazuar në këtë cak është zhvilluar Plani i Veprimit të Kosovës për EE 2010 -2018 Zbatimi i masave EE është i përqendruar në vendet konsumuese, sipas direktivës 2006/32/EC Korniza legjislative ekziston; Ligji nr. 04/L-116 për Efiçiencë të Energjisë është zhvilluar bazuar në direktivat relevante : Direktiva 2006/32/EC Direktiva 2010/30/EC Direktiva 2010/31/EC

Sfidat në Kosovë për Efiçieincë të Energjisë Ligji për Efiçiencën e Energjisë duhet të rishikohet bazuar në direktivën 2012/27/EC – është në fazën finale Fondi për Efiçiencën në Energji duhet të themelohet në mënyrë që të krijoj skema financimi jo vetëm për ndërtesa publike por edhe për sektorin e NVM-ve dhe shtëpive. Caku i Efiçiencës së Energjisë do të rritet pas vitit 2018 – në nivel të këshillit të ministrave brenda ECT janë bërë zotime shtesë drejt zbatimit të masave për Efiçiencën e Energjisë

Qasja strategjike për arritjen e So. S Parashikimi i kërkesës së pikut mes viteve 2016 -2024 Kapacitetet aktuale operuese të energjisë: TC= 825 MW ( 260 x 2 + 135 x 3) HC = 48 MW

Qasja strategjike për arritjen e So. S Parashikimi i kërkesës për energji në mes 2016 -2024 Në vitin 2015 konsumi total i energjisë ishte 5580 GWh (të dhëna preliminare)

Qasja strategjike për arritjen e So. S, do të bazohet në: Strategjinë kombëtare të zhvillimit Disponueshmëria dhe besueshmëria e energjisë elektrike është shtytje për ekonominë Nxit rritjen ekonomike në sektorin e biznesit, rrit punësimin Kapacitetet gjeneruese – Ngarkesa bazike – në qymyr / linjit Rehabilitimi i kapaciteteve aktuale gjeneruese Ndërtimi i kapaciteteve të reja gjeneruese – TC Kosova e re

Qasja strategjike për arritjen e So. S Arritja e caqeve për burime të energjisë së ripërtëritshme Futja e kapaciteteve gjeneruese të bazuara në BRE Efiçienca e Energjisë – zotime shtesë, duke marrë parasysh direktivën 2012/27/EC Masat EE në anën e konsumit dhe gjenerimit Diversifikimi i burimeve të gjenerimit të energjisë, duke marrë parasysh zhvillimin e sektorit të gazit për sektor të industrisë dhe shtëpive dhe sistemet e reja të energjisë termale.

Qasja strategjike për arritjen e So. S Zotime të plota për obligimet ndërkombëtare; puna drejt integrimit të plotë, si dhe hapja e tregut të energjisë Duke marrë parasysh zhvillimin e ulët ekonomik dhe afatin kohor të zbatimit – pa vështirësi sociale – qasje graduale – tranzicion të planifikuar

Ju faleminderit për vëmendjen!