RENMEDE NSANCIL YAKLAIMLAR v nsan temel alan bir

ÖĞRENMEDE İNSANCIL YAKLAŞIMLAR

v İnsanı temel alan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım insanı; Ø doğuştan iyi olan Ø olumlu potansiyele sahip bulunan Ø gelişme gücünü kendinden alan Ø oluşum halinde olan bir varlık olarak görür.

v İnsan belli bir toplum düzeninin aracı haline getirilmemelidir. v İnsan kendisinden, davranışlarından, oluşturacağı kişiliğinden kendisi sorumludur. v Hayatı kendisi için yaşamaya değer, anlamlı bir hale getirmek kişinin kendisine düşer.

v Bu yaklaşıma göre insanın doğumla başlayan ve ömür boyu süren gereksinimleri vardır. Ø Açlık, susuzluk, cinsellik vb. Ø Güven, saygı, sevgi, kendini gerçekleştirme vb. v. Bu gereksinimleri önem sırasına göre doyurmalı ve sağladığı doyuma öre aşama gelişme kaydetmelidir.

v Yaklaşıma göre insanlar birbirinden farklıdır. Bu nedenle tüm insanlar bir bütün olarak ele alınıp değerlendirilemezler.

Hümanist Yaklaşımın Temel İlkeleri v İnsan doğası gereği iyidir. v İnsan, uyarıcılara karşı kendi öznel algılamasına göre tepkide bulunur. v İnsanda yaşantıları düzenleyen, bütünleştiren ve tepkileri belirleyen ‘benlik’ kavramı önemlidir. v Gelişme ve kendini gerçekleştirme, bireyin temel güdüsünü oluşturur. Dolayısıyla insan kendini gerçekleştirmek için sürekli bir çaba içindedir.

v İnsanda olduğu var sayılan saldırganlık, kıskançlık ya da düşmanlık gibi duygular insan doğasına özgü tepkiler değildir. (sevgi, güvenlik vb. ) v İnsan kendini özgürce yönetme, yön verme ve kendini denetleme gücüne sahiptir. v İnsan, basit yapılara sahip olan hayvanların aksine, karmaşık süreçleri kendi içinde barındıran bir varlıktır.

ROGERS VE HÜMANİST YAKLAŞIM v Bu yaklaşım, insanlara yeterli özgürlük ve yeterli duygusal destek verildiğinde geliştiklerini, ancak böylece insan olma işlevlerini bütünüyle yerine getirebilen bireyler olabildiğini savunur.

ROGERS’İN ÜZERİNDE DURDUĞU KAVRAMLAR Benlik v Kendimizle ilgili düşünce, algı, duygu ve değerlendirmelerin tümüdür. v Benlik, çevreyle etkileşim sonucunda kişinin geliştirdiği ben algısı ve değerlerdir. v Doğrudan ya da dolaylı yaşantılar sonucu oluşur. Ø Ben kimim? Ø Ne yapabilirim? Ø Benim için neler değerlidir? Ø Hayattan ne istiyorum?

Olumlu ve Olumsuz Benlik v Kişinin kendini algılaması olumlu ya da olumsuz olabilir. Fakat bu algı her zaman gerçeği yansıtmayabilir. Ø Bir kişi yetenekli ve zekası üst seviyede olduğu halde, bu yöndeki geri bildirim ve pekiştireçlerden yoksun kalmışsa zayıf, olumsuz bir benlik algısına Ø Bir başka kişi ise, yetersiz bir zekaya ve düşük beceri kapasitesine sahip olmasına rağmen, aldığı olumlu geri bildirim ve pekiştireçler nedeniyle güçlü benlik algısına sahip olabilir.

Gerçek Benlik v Bireyin fizyolojik ihtiyaçlarından kaynaklanan yeme, içme, cinsellik, uyku, korunma gibi ihtiyaçlar özbeni temsil eder. v Özben, her zaman iyiye yöneliktir.

İdeal Benlik v Bireyin olmak istediği benliktir. Bireyin çevresiyle etkileşimleri sonucu kendine ilişkin belirlediği ‘hedef benlik’tir.

Benlik Saygısı v Bireyin kendi benliğine olan saygısıdır. Gerçek benlik ile ideal benlik arasındaki fark, bireyin özsaygısını oluşturur. v Eğer bu fark büyükse özsaygı düşük, fark küçük ise özsaygı yüksek olur.

v Rogers’a göre, insanın sahip olduğu önemli nitelikler: Ø Özgür olma Ø Mantıklı olma Ø Öznel dünyasına göre davranma Ø Değişebilme potansiyeline sahip olma Ø Hem çevre hem de biyolojik yapıdan etkilenme Ø Benlik ve kişilik bütünlüğüne doğru ilerleme

MASLOW VE HÜMANİST YAKLAŞIM v Maslow, daha çok sağlıklı kişiliğin nasıl oluştuğu üzerinde çalışmıştır. v Sağlıklı bir kişiliğin gelişebilmesi için gerekli olan ihtiyaçlardan oluşan, piramit biçiminde bir ihtiyaçlar hiyerarşisi geliştirmiş, özellikle bu piramidin tepesinde bulunan kendini gerçekleştirme kavramı üzerinde durmuştur.

İhtiyaçlar hiyerarşisinin özellikleri 1. Söz konusu gereksinimler evrenseldir. 2. Gereksinimlerin hiyerarşisindeki sıralamalar değişmez. 3. Hiyerarşideki gereksinimlerden biri doyurulmadan üst basamaklara geçilemez. 4. Bir üst ihtiyaç bir alt sıradaki ihtiyaç için feda edilebilir. Ancak bir üst sıradaki ihtiyaç için bir alt sıradaki temel ihtiyaç feda edilemez.

Kendini Gerçekleştirme v Kendini gerçekleştirmek, kişinin potansiyellerini ortaya çıkarması demektir. v ‘Tam işlevli kişi’ anlamına gelmektedir.

Kendini Gerçekleştiren Bireyin Özellikleri 1. 2. 3. 4. Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder. İçinden geldiği gibi davranır. Kendi dışındaki sorunlarla ilgilenir. Kendi kendine yeterli olabilir ve gerektiğinde çevreden bağımsız davranabilir. 5. Takdir edebilir. 6. Yaşamda amaç ve araçlar arasında ayrım yapabilir.

7. İlişkileri duygu yüklüdür ve kişilerarası derin ilişkiler kurabilir. 8. Gerçeği olduğu gibi algılar. (arzu, beklenti, önyargılardan bağımsız) 9. Yaratıcıdır, yaşamında özgün eserler verebilir. 10. Kendisine güvendiği gibi başkalarına da güvenir. İlişkilerinde sevgi, saygı, hoşgörü hakimdir. 11. Aşırı toplumsal kalıplaşmaya karşı direnç gösterir. 12. Eleştiriye açıktır.

Hümanist Yaklaşımda Sınıf Ortamının Özellikleri 1. Sınıf ortamı rahattır ve işbirliği söz konusudur. 2. Öğretimin temeli, öğrencilerin ilgileri, yararları ve hedefleridir. 3. Öğretmenler güven ortamı oluşturarak, çocukların bireysel farklılıklarına uygun öğretim yöntemleri kullanmaya çalışarak yardım etmeye çalışırlar. 4. Öğretmen, öğrencileri olduğu gibi kabul etmeli ve başarma hazzı yaşatarak ‘değerli olduğu’ duygusu sağlanmalıdır.

5. Öğretmen, öğrenci ile empati kurmalı ve sempati yaşamalıdır. 6. Öğretmen, öğrencilere ‘saydamlık ilkesine’ göre davranmalıdır. 7. Öğretmen, saygı, dürüstlük ve empati ilkelerine dikkat etmelidir.

HÜMANİST YAKLAŞIMIN EĞİTİME UYGULANMASI 1. Bireyin kendini gerçekleştirebilmesi için uygun ortam yaratılmalı, seçimlerinde ise özgür bırakılmalıdır. 2. Eğitim ortamı tehdit edici unsurlardan arındırılmalıdır. 3. Hem dış hem de iç etmenler davranışın ortaya çıkmasında etkilidir. 4. Uyaranlar önemlidir, dikkat edilmelidir. 5. Kişilerin öznel gerçeğini iyi bilmek gerekir.

Kaynakça Aydın, B. , Can, G. , Ersanlı, K. , Kılıç, M. , Külahoğlu, Ş. , Öztürk, B. , Bilge, F. , Küçükkaragöz, H. , Kısaç, İ. , Korkmaz, İ. ve Bilgin, M. 2002. Gelişim ve öğrenme Psikolojisi. Pegem Yayıncılık, Ankara. Binbaşıoğlu, C. 1991. Öğrenme psikolojisi. Kadıoğlu Maatbaası, Ankara. Onur, B. 1997. Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara. Selçuk, Z. Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayıncılık, Ankara. Yörükoğlu, A. 1997. Çocuk ruh sağlığı. Özgür Yayınları, İstanbul.