RENMEDE BLG LEME MODEL BLGY LEME KURAMI v

ÖĞRENMEDE BİLGİ İŞLEME MODELİ

BİLGİYİ İŞLEME KURAMI v Kuramın temsilcileri; Gagne, Bruner, Asubel ve Piaget’dir. v Bilişsel öğrenme kuramları, insanın dünyayı anlamada kullandığı zihinsel süreçleri inceleyen kuramlardır. v Bu zihinsel süreçler, tanıdığımız bir insanın adını hatırlamaktan, karmaşık bir problemin çözümüne kadar çok çeşitli durumlarda kullanılmaktadır.

Bilgiyi işleme kuramına göre öğrenmeyi sağlayan süreçler şunlardır: v Çevredeki uyarıcıların duyu organları yoluyla alınması (duyumsama) v Duyusal kayıt yoluyla bilgilerin kaydedilmesi (duyusal kayıt) v Dikkat ve seçici algılama yoluyla, duyusal kayıta gelen bilginin kısa süreli belleğe geçirilmesi

v Bilginin kısa süreli bellekte kalabilmesi için zihinsel tekrar yapılması (Kısa süreli bellek) v Bilginin uzun süreli bellekte depolanabilmesi için kısa süreli bellekte (işleyen bellekte) anlamlı kodlamanın yapılması v Kodlanan bilgilerin uzun süreli bellekte depolanması

v Bilginin uzun süreli bellekten kısa süreli belleğe geri getirilmesi (hatırlama) v Bilginin kısa süreli bellekten tepki üreticiye gönderilmesi v Bilginin işleyen bellekten tepki üreticiye (kaslara) gönderilmesi v Öğrenenin çevresinde performansını göstermesi v Yürütücü kontrol tarafından tüm bu süreçlerin denetlenmesi ve düzenlenmesi

Bilgiyi İşleme Kuramı İle İlgili Temel Kavramlar 1. Dikkat : Dikkat psiko-fizik enerjinin bir nokta üzerinde yoğunlaştırılmasıdır. 2. Algılama : Duyusal bilginin anlamlandırılması, yorumlanması sürecine denir. 3. Kodlama : İşleyen bellekteki bilginin uzun süreli bellekte, var olan önceki bilgilerle ilişkilendirilerek, yeni bir organizasyon içerisinde uzun süreli belleğe aktarılma sürecine denir.

4. Anlamlandırma : İşleyen belleğe gelen yeni bilgi ile uzun süreli bellekte var olan diğer bilgiler arasında ilişki kurulma sürecidir. 5. Biliş : Algı, dikkat, anlama, karar verme, problem çözme gibi insan zihninin dünyayı anlamaya yönelik yaptığı işlemlerin tümüdür. 6. Bilişsel Süreç : Duyu organları ile bilginin alınmasını, saklanmasını ve geri getirilmesini sağlayan dikkat, algılama, tanıma, hatırlama, anlamlandırma, kavrama, düşünme, örgütleme, kodlama gibi zihinsel faaliyetlerin tümüne denir.

7. Şema : Bilgiyi organize etmek için kullanılan temel çerçeve niteliğindeki yapılardır. 8. Yürütücü Biliş : Bireyin kendi düşünmesi üzerine düşünmesidir. 9. Yürütücü Kontrol : Bireyin tüm bilişsel süreçlerini kontrol eden üst bir sistemdir.

BELLEK VE BELLEK TÜRLERİ v Bellek : Bilgilerimizin, yaşantılarımızın, anılarımızın ve davranış kalıplarımızın saklandığı yerdir. v Yaşamımızı sürdürebilmemiz için gerekli bir ögedir.

Bellek Türleri : 1. Duyusal Kayıt : Bilgiyi işleme sürecinin, duyusal kaydın yapıldığı ilk aşamadır. 2. Kısa Süreli Bellek : Duyusal kayıttan gelen sınırlı miktardaki bilgiyi, sınırlı bir zaman dilimi içinde geçici olarak depolayan bellektir. 3. Uzun Süreli Bellek : Yeni bilgilerin eskilerle örgütlenerek uzun bir zaman dilimi süresince saklandığı bellektir.

Uzun Süreli Bellek Çeşitleri: A. Sözel Deklaratif Bellek (Belirgin-ifade edilebilir bellek) : Sözle ifade edilebilen bilginin bilinçli olarak hatırlanmasıdır. 1. Anısal Bellek : Bireyin başından geçen olayların nerede, ne zaman olduğuyla ilgili bilgilerin saklandığı depodur.

2. Anlamsal Bellek : Bu bellekte herhangi konu alanının kavramları, olguları, genellemeleri, kuralları bulunur. B. Prosedürel Bellek (Belirgin olmayan-ifade edilemeyen bellek) : Herhangi bir şeyin nasıl yapılacağı ile ilgili bilgilerin, işlemlerin depolandığı bellektir.

BELLEĞİN TEMEL İŞLEMLERİ 1. Kodlama : Belleğe giren bilginin zihinde kaydedilmesidir. Öğrenilen yeni bilgiler daha önce var olan ilgili bilgilerle ilişkilendirilerek kodlanır. 2. Saklama : Uygun kümelere yerleştirilmiş olan bilgileri, yeniden kullanabilmek için izlerin bellekte tutulmasıdır. 3. Geri Getirme : Daha önce bellekte kodlanarak saklanmış olan bilgilerin, istenildiğinde çağırılması işlemine denir.

SIRADIŞI BELLEKLER 1. Flaş Bellek : İnsanların, dramatik veya duygusal olayları mutlaka doğru olması gerekmeden çok canlı ve genellikle ayrıntılı bir şekilde hatırlamasını sağlayan bellektir. 2. Fotoğrafsı Bellek : Yetişkinlerde görülen, bir resmi ya da bir sayfayı kısa bir süre inceledikten sonra keskin ve ayrıntılı görsel imgeler oluşturabilme ve imgenin tamamını daha sonra hatırlayabilme becerisidir.

3. Fotoğrafsı İmge : Fotoğrafsı belleğin çocuklarda görülen bir türü olup, bir resmi ya da bir sayfayı 10 -30 saniye boyunca inceleme ve görsel imgesini birkaç dakika boyunca ayrıntılı bir şekilde akılda tutabilme becerisidir.

UNUTMA VE UNUTMANIN SEBEPLERİ v Unutma : Bilginin zihinde canlandırılamamasıdır. v Unutmanın Sebepleri ; 1. Tekrar Etmeme 2. Bastırma 3. Organik Faktörler (hastalık durumları vb. ) 4. Güdülenme Eksikliği 5. Yanlış Yerleştirme 6. Ket Vurma

Kaynakça Aydın, B. , Can, G. , Ersanlı, K. , Kılıç, M. , Külahoğlu, Ş. , Öztürk, B. , Bilge, F. , Küçükkaragöz, H. , Kısaç, İ. , Korkmaz, İ. ve Bilgin, M. 2002. Gelişim ve öğrenme Psikolojisi. Pegem Yayıncılık, Ankara. Binbaşıoğlu, C. 1991. Öğrenme psikolojisi. Kadıoğlu Maatbaası, Ankara. Onur, B. 1997. Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara. Selçuk, Z. Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayıncılık, Ankara. Yörükoğlu, A. 1997. Çocuk ruh sağlığı. Özgür Yayınları, İstanbul.