RELJEF INE SVE NERAVNINE NA ZEMLJINOJ POVRINI PLANINE

RELJEF ČINE SVE NERAVNINE NA ZEMLJINOJ POVRŠINI: PLANINE, RAVNICE, KOTLINE Planine su uzvišenja na Zemljinoj površini. Kotline su manja udubljenja u kopnu okružena brdima ili planinama. Prema nadmorskoj visini se dele na: - NISKE (500 do 1 000 m) - SREDNJE (1 000 do 2 000 m) - VISOKE (preko 2 000 m) Ravnice su uravnjeni delovi Zemljine površine. Ravnice do 200 m n. v. nazivamo NIZIJAMA. VISORAVNI su zaravnjeni delovi planina nadmorske visine preko 500 m.

Unutrašnje sile Zemlje su RELJEF JE NASTAO NEPREKIDNIM I UZAJAMNIM DELOVANJEM UNUTRAŠNJIH • ZEMLJINA TEŽA (GRAVITACIJA) I SPOLJAŠNJIH SILA TOPLOTA ZEMLJINE UNUTRAŠNJOSTI Unutrašnje sile pokreće sama Zemlja. Uzajamnim delovanjem unutrašnjih sila nastaju epirogeni i orogeni pokreti. Gravitacija Epirogeni pokreti dovode do stvaranja kontinenata i okeanskih basena. To su makroceline na Zemlji. Orogeni pokreti dovode do stvaranja planina i kotlina. OROS – planina GENESIS - nastanak Gravitacija Toplota Zemljine unutrašnjosti Orogeni pokreti mogu biti horizontalni i vertikalni.

HORIZONTALNI OROGENI POKRETI Horizontalno kretanje nastaje kao posledica jakih bočnih potisaka na delove Zemljine kore. Tako dolazi do savijanja i nabiranja slojeva stena. Posledica ovog procesa je stvaranje bora.

Nabiranjem slojeva Zemljine kore usled bočnih potisaka nastaju MLAĐE VENAČNE PLANINE ALPI HIMALAJI

Venačne planine imaju strme strane, nazupčene, oštre vrhove i pružaju se u vencima hiljadama kilometara. KORDILJERI

VERTIKALNI OROGENI POKRETI Vertikalnim kretanjem delova Zemljine površine blokovi stena se izdiži ili spuštaju duž velikih pukotina koji se nazivaju rasedi.

Vertikalnim izdizanjem velikih blokova litosfere nastaju STARE GROMADNE PLANINE JURA

Stare gromadne planine imaju blage strane, zaravnjene vrhove i pružaju se u vidu ostrva u odnosu na okolni reljef. APALAČI

Horizontalno i vertikalno kretanje delova Zemljine kore pod uticajem DAKLE unutrašnjih sila izaziva nabiranje i rasedanje Zemljine površine. Tako nastaju stare gromadne i mlađe venačne planine. Osim njih, na Zemlji postoje planine nastale izlivanjem i hlađenjem lave iz Zemljine unutrašnjosti. To su vulkanske planine.

DA PONOVIMO: Tako stvoren reljef dalje preoblikuju spoljašnje sile. Spoljašnje sile nastaju pod delovanjem Sunčeve energije - Reljef čine sve neravnine na Zemljinoj površini: planine, ravnice, kotline. Sunce pokreće vodu u rekama, morima, na kopnu i vetar. - Planine se prema nadmorskoj visini dele na: niske, srednje i visoke. - Unutrašnje Zemljine sile su: Zemljina teža i toplota njene unutrašnjosti. - Orogeni pokreti mogu biti: horizontalni i vertikalni. - Horizontalnim orogenim pokretima nastaju mlađe venačne planine. - Mlađe venačne planine imaju strme strane, oštre vrhove i pružaju se u vencima. - Vertikalnim orogenim pokretima nastaju stare gromadne planine. - Stare gromadne planine imaju blage strane, uravnjene vrhove i liče na ostrva u odnosu na okolinu. - Osim starih gromadnih i mlađih venačnih planina postoje i vulkani. - Unutrašnje sile grade reljef a spoljašnje sile ga dalje preoblikuju.

DOMAĆI ZADATAK: 1. Šta čini reljef? 2. Kako reljef delimo prema nadmorskoj visini? 3. Navedi unutrašnje sile Zemlje i objasni šta ih pokreće. 4. Koje planine nastaju procesom rasedanja a koje procesom nabiranja? 5. Zadatak plus. Napravi svoj rased (na času tehničkog obrazovanja) Potreban materijal: Uputstvo za izradu: - karton, Oblepiti šibice različitim papirima tako da imitiraju slojeve Zemljine kore. - šibice (6 komada), - samolepljivi papir u boji, - lepak i makaze Postaviti šibice u položaj imitacije rasednog rova i rasednog horsta. Zalepiti ih i naš rased je gotov. Umesto šibica može se koristiti sunđer, stiropor, drvo ili neki drugi materijal.