Religie plemienne Czyli niektre wierzenia wiata Spis treci

Religie plemienne Czyli niektóre wierzenia świata

Spis treści • Czym są religie plemienne? • Czym się charkteryzują? • Obrzędy. • Religie Afryki. • Masajowie. • Religie rodzime Australii • • Wierzenia Indian Aztekowie Inkowie Majowie

Czym są religie plemienne? Religia plemienna (religia pierwotna, religia tradycyjna, religia prymitywna, religia archaiczna) – zbiorcze określenie systemów wierzeniowo rytualnych rdzennych mieszkańców głównie Afryki, Australii i Oceanii oraz obu Ameryk.

• Wyznawcy religii plemiennych mają głęboko zakorzenione pojęcie Istoty Najwyższej, która jest stwórcą świata i innych bóstw, zależnych od niej.

Elementy charakterystyczne • Charakterystycznym elementem tych religii jest kult przodków. Wyznawcy wierzą, że ich przodkowie są zawsze z nimi, czuwają nad nimi i wstawiają się przed bóstwami. Innym ważnym elementem jest wiara w duchy, które są przyczyną różnych wydarzeń, dobrych i złych. Mogą nawet sprowadzić chorobę lub śmierć, dlatego składa się im ofiary. Nie ma podziału między sferą sakralną a świecką, są one jednością. Całe życie człowieka jest naśladowaniem bóstw, dlatego w tych religiach tak żywo krążą różne mity.

Obrzędy • Religie plemienne charakteryzują się też rozbudowaną obrzędowością. Obrzędy dzieli się na inicjacyjne (wtajemniczenia, wprowadzające w nowy sposób życia) i puryfikacyjne (oczyszczające, umożliwiające powrót do wspólnoty z innymi ludźmi.

• Znamienną cechą religii plemiennych jest fakt, że nie posiada ona założycieli, ani reformatorów. Jednakże wśród plemion odnajduję się wyróżniające persony. Należą do nich: wodzowie, kapłani, wróżbici, czarownicy, choć nie są oni założycielami religii.

Religie Afryki • Kształtowały się one przed kontaktami Afrykanów z religiami przyniesionymi z zewnątrz. Trzeba przy tym pamiętać, że religie te, nie stanowią zamkniętych systemów, a raczej cechuje je nieustanna zmiana i dostosowywanie do bieżących warunków życia wyznawców. Powszechny jest również synkretyzm, czyli łączenie religii tradycyjnych z islamem lub chrześcijaństwem.

Trudno jest oszacować liczbę wyznawców tych religii, bowiem wielu Afrykanów deklaruje jako wyznanie islam bądź chrześcijaństwo, jednocześnie kontynuując wiele tradycyjnych praktyk.

• Wiele ludów wierzy w istnienie Boga Najwyższego, nie mającego określonego kształtu i płci. Jest on stwórcą wszechświata, zsyła deszcze i pioruny, ale nie ingeruje bezpośrednio w sprawy ludzi. Ludzie nie zwracają się do niego bezpośrednio, a przez inne pomniejsze bóstwa. Między Bogiem a ludźmi istnieje wielka ilość istot boskich. Organizacja świata pomniejszych bóstw przypomina organizację świata ludzi.

• Czynności religijne wykonuje się w ściśle określonym miejscu np. w świętym gaju lub sanktuarium, bądź w wybranej do tego grocie czy gdziekolwiek pod gołym niebem. Świątynie służą nie do gromadzenia się, ale do przechowywanie przedmiotów kultowych jak bębny, maski, ołtarz ofiarny. Kapłani reprezentują zbiorowość w kontakcie ze światem bóstw. Niekiedy mogą to robić także wróżbici, znachorzy, wódz lub kowal.

• Kult przyjmuje formę: śpiewu, tańca, skandowania modlitw, składania ofiar krwawych lub bezkrwawych. Rytuały odprawia się zwykle w grupie, indywidualny kult jest rzadszy.

• Człowiek składa się, według wizji Afrykanów, z szeregu elementów. Niektóre z nich giną wraz z jego śmiercią, inne trwają w jego potomnych bądź przenoszą się do innej rzeczywistości. Człowiek, który prowadził życie uważane za dobre, spłodził potomstwo i został pogrzebany z odpowiednimi obrzędami, jest godzien stać się przodkiem. Przodkowie uczestniczą w życiu społeczności i strzegą przestrzegania zwyczajów. Społeczność składa im ofiary, w zamian za co przodkowie pośredniczą w kontakcie z bóstwami.

• Wiara w magię jest powszechna w religiach afrykańskich. Magia może mieć skutki dobroczynne np. sprowadzać deszcz, ale też może zaszkodzić (np. sprowadzać pioruny bądź chorobę). Zauważa się, że wiara w "złą" magię przybiera na sile, gdy w społeczności wzrastają napięcia i konflikty. Przed szkodliwym urokiem można się chronić m. in. za pomocą amuletów. Ludzie chcący dysponować siłami magicznymi łączą się niekiedy w tajne stowarzyszenia. Przyjęciu do stowarzyszenia towarzyszą rozbudowane obrzędy inicjacyjne.

Masajowie • Plemię Masajowie jest przykładem wyznawców religii plemiennych w Afryce. Masajowie są monoteistami, a ich bóg jest nazywany Enkai lub Engai jest pojedynczym bóstwem o podwójnej naturze: Engai Narok (Czarny Bóg) jest łaskawy, natomiast Engai Nanyokie (Czerwony Bóg) jest mściwy. "Góra Boga", Ol Doinyo Lengai, znajduje się na południe od jeziora Natron.

• Najważniejszym człowiekiem w religijnym systemie Masajów jest laibon, który bierze udział w szamańskim leczeniu, wróżeniu, proroctwach, modlitwach o zapewnienie zwycięstwa w wojnie lub przywołanie deszczu. Jaką moc posiada laibon, zależy od jego osobowości, a nie od pozycji.

• Tradycyjnie życie Masajów skupia się wokół bydła, które stanowi główne źródło pożywienia. Miarą bogactwa mężczyzny jest liczba dzieci i bydła. Stado składające się z 50 sztuk jest już godne szacunku, a im więcej dzieci, tym lepiej. Mężczyzna, który ma wiele dzieci i nie ma bydła, lub odwrotnie, jest uważany za biednego. Według wierzeń Masajów Bóg podarował im całe bydło na świecie. Dlatego kradzież bydła od innych plemion jest tylko odbieraniem swojej własności.

Religie rodzime Australii • Religia aborygenów na kształt wierzeń rodzimych mieszkańców Australii decydujący wpływ miała izolacja kontynentu, charakterystyczne środowisko naturalne oraz nieukształtowana struktura społeczna. Praktykowane są obrzędy związane z czarną magią, a znaczącą rolę odgrywa zjawisko totemizmu. • Wśród większości Aborygenów panuje pogląd, że wszechświat nie miał początku, istnieje wiecznie. Początkowo jednak nie posiadał jednolitej formy, był pusty.

• Uluru dla Aborygenów jest miejscem świętym, swoistym sanktuarium. Według wierzeń to punkt orientacyjny na szlaku sennej drogi, którą wytyczyli osobiście praprzodkowie. Każde zagłębienie, każda szczelina posiada znaczenie, okraszone mitami. I tak np. gęsto usiane jaskinie u podnóży monolitu są śladami pozostawionymi przez plemię zajęczego kangura.

• Kobongi (totemy) są najczęściej materialne, pozbawione cienia fantastyczności. Mogą to być zwierzęta lub rośliny, zdarzają się też inne obiekty naturalne. Ważną rolę pośród ceremonii totemicznych odgrywa obrzęd mający na celu powiększenie liczebności zwierząt totemicznych innego klanu tego samego plemienia. Podczas obrzędu nakłaniany jest przodek do wstąpienia w mającą się narodzić duszę. Praktykowane jest rytualne spożywanie zwierzęcia totemicznego przez gospodarzy uroczystości, mające zapewnić obfitość pożywienia klanom, dla których zwierzę kobong nie jest objęte zakazem zabijania.

Przodkowie, w czasie wędrówki po świecie czasu snu pozostawiali po sobie czuringi, święte przedmioty, otoczone kultem. Wykorzystywane do praktyk czarnej magii. Zazwyczaj są to kamienie o kształcie owalnym lub kawałki drewna, wygładzone i pokryte rysunkami. Rysunki te często przedstawiają wydarzenie mitologiczne związane z przodkiem. Wśród etnografów panuje przypuszczenie, iż z tymi przedmiotami wiąże się wiara w reinkarnację. Po śmierci człowieka, dusza jego powraca do czuringi, by w odpowiednim momencie się odrodzić.

Aborygeni, z racji wiary w reinkarnację nie uznają życia pozagrobowego. Wśród ich wyobrażeń nie ma miejsca na piekło i niebo. Wiarę w Stwórcę, określanego mianem Baimee, Bundżil lub Daramulun praktykuje tylko garstka plemion, żyjących na południowym wschodzie kontynentu. Tłumaczone to jest życiem rodzimych mieszkańców Australii w społecznościach rodowych, bez wodzów. Nieznana im jest też koncepcja wynagradzania dobra lub karania za zło w następnym życiu.

Wierzenia Indian • Najdawniejsze wierzenia religijne Indian powstały w północno wschodniej Azji jeszcze przed ich wędrówką, następnie rozwijały się już na terenach Nowego Świata. Zrodziły się z lęku i bezsilności pierwotnego człowieka wobec działania nieznanych, niepojętych dla niego sił i zjawisk przyrody.

• Indianie północnoamerykańscy wierzyli, że cała otaczająca ich przyroda przeniknięta jest czarodziejską, magiczną mocą, a widziane i odczuwane przez nich działanie sił i zjawisk przyrody to nic innego jak przejawy życia i działalności tej twórczej, nieznanej siły. Ta czarodziejska, twórcza siła nigdy nie była przez nich wyobrażana pod jakąkolwiek postacią (w sztukach plastycznych) i nigdy nie była nazywana bogiem. W Ameryce religie plemienną wyznawało wiele plemion. Każda jednak była inna, choć pochodziły z podobnego źródła. Aztecy, Majowie i inne szczepy indiańskie wierzyły, że przez spożycie mięsa i krwi jeńców mogą wzmocnić.

Aztekowie • Wiara Azteków zadziwiająco przypominała wiarę chrześcijańską. Aztekowie czcili jako boga przywódcę grupy nieznanych obcych przybyszów. Od lśniącego upierzenia ptaka quetzal nazwali jasnowłosego, niebieskookiego i brodatego człowieka Quetzalcoatlem i umieścili go w areopagu swych bogów.

• Jeszcze za czasów Corteza składano mu ofiary z kwiatów i owoców pod znakiem krzyża na olbrzymiej piramidzie świątyni w Choluli — gdy bóg wojny Huitzilopochtli żądał ofiar żywych ludzi. Ale później przod kowie zbuntowali się przeciwko Quetzalcoatlowi, który przed srożącym się Huitzilopochtlim musiał uchodzić z Tabasco na wschód — przez bezmiar morza do wyśnionej krainy Tlapallan. Przed swym zniknięciem zapowiedział jednak, że pewnego dnia bracia jego po wrócą do Meksyku i zdobędą ten kraj.

• Hiszpanie znaleźli istotnie kamienne krzyże i sty lizowane w kształcie krzyża wyobrażenia drzew, pod którymi leżały ofiary z płodów rolnych. Odkryli groby, wielkie sklepienia ze starannie ociosanych płyt kamiennych, tak ułożonych, że tworzyły krzyż. Ze zdziwieniem stwierdzili, że świątynie i ołtarze są ozdobione symbolami wyobrażającymi rybę i rodzaj gołębia, zupełnie podob nymi do symbolów chrześcijańskiej Europy.

• Byli zaskoczeni tym, że w Meksyku chrzci się dzieci, i robili wielkie oczy, gdy kapłan po gański opryskiwał dziecko wodą, gdy zwilżał mu wargi i błagał przy tym bogów, aby krople wody zmyły z dziecięcia grzech pierworodny i spowodowały jego nowe narodzenie. Pojęcia spowiedzi i komunii też nie były Aztekom obce. Przypominało to w sposób zdumiewający chrześcijańską naukę o zbawieniu.

Inkowie • Król, książęta kasty Inków, kapłani oraz uprzywilejowana warstwa naczelników plemiennych, zwanych „kuraka”, stali ponad społeczeństwem i prawem. Oczywiście byli oni zwolnieni od wszelkich świadczeń na rzecz państwa i wiedli dostatnie życie korzystając z pracy poddanych. • Nie znaczy to jednak, że gnuśnieli w bezczynności. Z ich bowiem szeregów zasilano ogromną armię urzędników, gdyż wszystkie stanowiska w administracji, w wojsku i w świątyniach, z wyjątkiem najniższych urzędów w gminie wiejskiej, były dostępne jedynie tylko dla osób pochodzenia szlacheckiego.

• Chcąc zachować wyłączność w panowaniu nad krajem i utrzymać władzę nad podbitymi plemionami, Inkowie troszczyli się o stały przyrost naturalny własnych szeregów. Dlatego wprowadzili dla siebie wielożeństwo, podczas gdy poddanym pozwalali posiadać tylko jedną żonę. • Każdy Inka miał co prawda jedną żonę główną, zwaną koja, jednakowoż oprócz niej mógł pojąć określoną prawem liczbę żon drugorzędnych, zależnie od szczebla, jaki zajmował w hierarchii swojej kasty. Tak na przykład namiestnikowi jednej z czterech dzielnic państwa, zwykle najbliższemu krewnemu króla, przysługiwało pięćdziesiąt nałożnic, a zarządcy prowincji już tylko trzydzieści. Król natomiast nie był pod tym względem ograniczony.

• Jak przemyślny był ów system utrzymania równowagi między rządzącymi a rządzonymi, świadczy również inne postanowienie, według którego w razie śmierci głównej żony Inkę obowiązywał tylko jednoroczny okres żałoby, natomiast zwykły poddany mógł pojąć drugą żonę dopiero po dwóch latach. Dla chłopa było to niezmiernie uciążliwe, szczególnie gdy posiadał nieletnie dzieci. Żona była mu wielką pomocą w gospodarstwie i nie rozporządzał on, jak Inkowie, nałożnicami.

• Chociaż tylko dzieciom prawowitej małżonki przysługiwało prawo dziedziczenia, to jednak synowie pozostałych żon oraz ich potomkowie w linii męskiej uzyskiwali całkowite przywileje Inków. Dzięki temu kasta panująca zawsze była dość liczna, by móc obsadzić wszystkie szczeble drabiny urzędniczej. O jej rozroście mówi między innymi taki fakt, że przy jednej ze świątyń słońca na południowych obszarach państwa zatrudniano czterdzieści tysięcy kapłanów. Ponieważ z pewnymi wyjątkami wolno im było się żenić i zakładać rodziny, również i oni zasilali kastę Inków swoim potomstwem.

• Raz tylko do roku, w wielkie święto Inti Raymi, król nie mógł uniknąć podróży do Cuzco. Było to święto letniego przesilenia nocy i dnia, święto boga Inti, praojca i założyciela dynastii. Nie mogło się ono odbyć bez króla, a poniechanie uroczystości zakrawałoby na świętokradztwo, które mogłoby ściągnąć na ludność wielkie nieszczęścia.

• Gdy dziewczyny kończyły czternasty rok życia, uważano je za kobiety dojrzałe. Następował wtedy drugi, surowszy dobór. Najpiękniejsze, odznaczające się nieskazitelną budową ciała, wysyłano do stolicy, a pozostałe oddawano jako nałożnice Inkom niższej rangi. Podczas wielkiego święta „Inti Raymi”, poświęconego bogu słońcu, wybrane spośród wybranych stawały drżące przed obliczem króla, który decydował o ich dalszym losie. W mniemaniu Inków najwyższy zaszczyt spotkał te dziewczyny, które wysyłano jako mniszki do jednego z wielu konwentów „dziewic słońca”.

• W konwentach panowała tam niezwykle surowa reguła. Odcięte całkowicie od świata, dziewczęta pod okiem „mamakun” tkały z delikatnej wełny odzież dla rodziny królewskiej i kapłanów, utrzymywały świątynie w porządku i były odpowiedzialne za to, by nie wygasł wieczny ogień „raymi”. Dziewice ślubowały czystość i żaden mężczyzna poza królem nie miał dostępu do klasztoru. W razie złamania ślubu, co zresztą zdarzało się rzadko, winowajczynię czekała straszliwa kara. Zakopywano ją żywcem w ziemi, a jej wieś rodzinną po zabiciu wszystkich mieszkańców równano z ziemią. Ktokolwiek z mężczyzn odważyłby się przekroczyć próg klasztoru, podlegał karze tortur i śmierci przez powieszenie.

• Ślub czystości nie zawsze wiązał „dziewice słońca” do końca życia. Poczytywano je za narzeczone boga słońca Inti, przeto król, jako jego wcielenie na ziemi, wybierał sobie spośród nich nałożnice, ile razy przebywał w mieście, gdzie znajdował się konwent. Był to nawet akt o charakterze religijnym, od którego król ze względów rytualnych nie mógł się uchylić. • Wyróżnione przez władcę mniszki, straciwszy dziewictwo, nie mogły już pozostać w klasztorze. Istniały dla nich dwie możliwości: albo król wcielał dziewczyny do swego haremu, jeżeli sobie je upodobał, albo też odsyłał do wsi rodzinnej, gdzie jako byłe „narzeczone boga słońca” żyły w dostatku na koszt państwa.

Majowie • Religia Majów stała się jednym z najbardziej zawiłych wyznań. Podczas okresu klasycznego obejmowała już dużą liczbę bóstw, zwykle dualistycznych pół męskich pół kobiecych; pół starych pół młodych; pół zwierzęcych pół ludzkich itp. Rytuały i ceremonie odprawiane przez Majów również uzyskiwały coraz bardziej skomplikowany charakter, zaś wiele z nich zdeterminowanych było przez nadzwyczajne odkrycia astronomiczne, pozwalające na dokładne określenie ruchu gwiazd i planet oraz przewidywanie zdarzeń astronomicznych. Dla Majów uniwersum było swoistym sakrum, zaś czas postrzegali jako zjawisko cykliczne, a nie liniowe, wobec czego głęboko wierzyli w możliwość wcześniejszego przewidzenia przyszłych wydarzeń.

• Ponadto wierzyli oni, że następujące po sobie cykle czasu przynoszą ze sobą przychylność lub niełaskę bogów – charakter boga przyporządkowanego do danego miesiąca lub roku przesądzał o powodzeniu lub klęsce w danym okresie czasu. W związku z tym, wiele rytuałów odprawianych było w celu zadowolenia bogów, otrzymania od nich przepowiedni i wskazówek i utrzymania w ten sposób porządku kosmicznego, a kapłani, potrafiący interpretować wolę bogów, cieszyli się wielkim szacunkiem. Majowie za wszelką cenę starali się wyszukiwać jak najkorzystniejsze okresy dla realizacji swoich zamierzeń, wierząc że to pomoże pokierować ich sprawy właściwym torem.

• Majowie stworzyli system kalendarzowy dokładniejszy od wszystkich znanych ówczesnym kulturom. Używano dwóch odrębnych systemów pomiaru czasu – jednym z nich był tzolkin – święty kalendarz rytualny składający się z 260 dni, zaś drugim haab – rok świecki liczący 18 miesięcy po 20 dni każdy, do którego dodawano 5 dni uzupełniających, przez co otrzymywano rok liczący 365 dni. Haab stosowany był przy pospolitych obliczeniach kalendarzowych, zaś tzolkin dotyczył wszystkich spraw związanych religią.

• Wszystkie ceremonie religijne były odprawiane przez kapłanów, których praca była ściśle powiązana z obserwacjami astronomicznymi, zaś terminy wszystkich uroczystości wynikały z liczącego 260 dni kalendarza rytualnego i miały głębokie znaczenie symboliczne. Ponadto, swoje własne bóstwa opiekuńcze posiadał każdy dzień, miesiąc i rok, a także zwierzęta, rośliny, góry itp. oraz każdy z trzynastu poziomów nieba i dziewięciu poziomów piekła. Charakterystyczną cechą bogów był dualizm, który przejawiał się w wiecznej walce między potęgą dobra i zła o panowanie nad losem człowieka. Dobrzy bogowie przynosili urodzaj i dobrobyt, zaś źli sprowadzali śmierć, katastrofy i zniszczenia.

Bibliografia • https: //pl. wikipedia. org/wiki/Religia_plemienna • https: //pl. wikipedia. org/wiki/Religie_rodzime_Afryki • https: //www. google. pl/search? q=masajowie&client=firefoxb-ab&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0 ah. UKEwi 9 o_e 4 un. QAh. Xp. Ds. AKHRv. XCy. IQ_AUICCg. B&biw=1024&bih=657 • http: //www. religie. 424. pl

KONIEC • Prezentację wykonała Kinga M.