Reke Republike Srbije Marija Lazi 83 Nastavnik Dragan

Reke Republike Srbije Marija Lazić 8/3 Nastavnik: Dragan Ivanović

Reka � Reka je veliki prirodni vodotok i sačinjavaju je usečeni žljeb – korito i vodena masa koja se u njemu kreće. Od izvora do ušća u drugu reku, jezero ili more, reke primaju vodu od pritoka i podzemnih tokova i tako se hrane. Proučavanjem reka i rečnih tokova bavi se zasebna nauka koja se zove potamologija. � Južna Morava kod sela Moravca

Nastanak vodotoka � Mesto na kojem reka počinje da teče naziva se izvor. Najmanji vodotok naziva se curac i on predstavlja vodeni mlaz koji se kreće kroz erozione brazde na nekom nagnutom terenu. Znatno je veći potočić, čijim spajanjem sa drugim potočićima nastaje potok. Dva ili više potoka sačinjavaju rečicu. Reka, kao najveći vodotok nastaje spajanjem potočića, potoka i rečica, a u kraškim terenima i od vode iz vrela

VODOTOK Primer vodotoka

PRIMERI VODOTOKA U SRBIJI

Izvor je mesto gde počinje neki vodotok, reka ili potok, ili nastaje jezero, bara ili močvara. Izvor u hidrologiji, je otvor na površini zemlje iz kojeg izlazi voda iz podzemlja. Izvor je dakle prelomna tačka iz koje podzemne vode izlaze na površinu.

Karakteristike izvora - Voda u izvorima uglavnom potiče od kiša koje natope tlo i procede se u temelje stena. - Izvor se može klasifikovati i po temperaturi vode. Termalni ili vrući izvori imaju temperaturu vode znatno veću od srednje temperature zraka u okolini. Termalni izvori se javljaju u vulkanskim regijama te u područjima gdje su slojevi stena nastali u geološki novije vreme. Izvori koji sadrže značajne količine otopljenih materija zovu se mineralni izvori. Većina termalnih izvora bogata je otopljenim mineralima, a brojni izvori mineralne vode su vrući. - Kad se vodotok napaja iz više izvora, obično se najviši smatra izvorom, a ostali pritocima.

Slivovi Srbije � Sliv predstavlja površinu sa koje se sva kišnica i snežnica slivaju u manju ili veću vodenu površinu. � Sliv

SLIV Primer sliva

Slivovi Srbije � Reke u Srbiji pripadaju slivovima Crnog, Jadranskog i Egejskog mora. Više od 90% teritorije Srbije sačinjavaju reke koje se ulivaju u Dunav, koji posle otiče u Crno More. Reke u Zapadnom Kosovu pripadaju Jadranskom slivu, dok reke koje pripadaju slivu Egejskog mora su Lepenac, Pčinja i još nekoliko reka u Južnoj Srbiji, koje protiču duž granice sa Makedonijom i Bugarskom. Najduža reka u Srbiji je Dunav. Više od jedne četvrtine reke se prostire duž Srbije, a 588 km je plovno. Takođe plovne reke u Srbiji su reka Sava i reka Tisa, kao i deo Morave koja je najveća reka Srbije. Morava protiče kroz najplodnije područje Centralne Srbije, Pomoravlje.

Rečni slivovi u Srbiji

Rečna razvođa � Razvođe predstavlja uzvišenje koje deli dva susedna sliva.

Rečni sistem i rečna mreža � Rečni sistem je glavna reka sa svojim pritokama. � Rečnu mrežu čine sve reke na jednoj teritoriji. Gustina rečne mreže predstavlja dužinu vodotoka po kilometru kvadratnom, tako da je negde veća a negde manja. To zavisi od padavina i geološkog sastava zemlje.

REČNI SISTEM I REČNA MREŽA Rečni sistem

Rečno korito predstavlja žljeb (udubljenje) po kojim se masa vode kreće od izvora prema ušću. Rečno korito je usečeno u aluvijalnoj ravni. Rečno korito podseća na smanjenu rečnu dolinu, jer strane korita odgovaraju stranama doline, a ravan korita njenom dnu, odnosno dolinskoj ravni. Na stranama korita su obale. U užem smislu obala je linija duž koje se dodiruju voda i kopno, a u širem nepotopljeni pojas strana korita. Prema pravcu oticanja vode razlikuju se leva i desna obala, dok se za sav ostali prostor izvan korita kaže da je na levoj ili desnoj strani reke.

REČNO KORITO Primer

Ušće � Ušće je mesto gde se reka uliva u veću ili manju vodenu površinu. � Ušća reka koje se ulivaju mogu biti: - Deltasta ; - Estuarska ; - Rijasi. Primer

Vrste ušća � Estuar – ušće u obliku levka. � Deltasto ušće – ušće u obliku većeg broja rukavaca koji čine grčko slovo delta.

UŠĆA U SRBIJI VELIKA MORAVA

UŠĆA SRBIJE UŠĆE SAVE U DUNAV

Vrelo � Vrelo (kraški izvor) je mesto na Zemljinoj površini gde voda izbija pod malo većim pritiskom pa izgleda kao da voda vri. � Vrela su najčešće veoma bogata vodom i od njih nastaju reke, koje se hrane podzemnim tokovima. Zajednička odlika vrela je velika izdašnost, izrazito kolebanje i tvrdoća vode. Vrelo Cetine

Krupajsko vrelo Vrelo Mlave Vrela u Srbiji

Gejziri u Srbiji - Gejzir – kada voda izbija pod velikim pritiskom i po nekoliko desetina metara u vis. U Srbiji je odmorište Sijarinska banja poznato po gejziru sa mineralnom i toplom vodom. U pitanju je turistička i geološka pojava, prvenstveno zbog slučajnog nastanka. Sijarniski gejzir nije prirodan, već je nastao prilikom istražnog bušenja 1954. godine. Gejzir, Sijarinska banja

Reke Srbije - Dunav � Moćna reka Dunav, nazvana od strane grčkog Dunavistoričara Herodota “Kralj Evropskih reka”, formira veći deo južno Rumunske. Dunav se uliva u Vojvodinu na sredini svog toka 1. 433 km daleko od svog izvorišta, gde se spajaju granice Mađarske, Hrvatske i Srbije. � Među mnogim rukavcima i močvarama nalaze se jedinstvene prirodne oaze koje su nastanište mnogih vrsta biljaka i životinja. Sva mesta oko obale Dunava u Vojvodine imaju bogat izvor za lov i ribolov. � Retke vrste i jedinstveni primerci jelena i divljih svinja se mogu naći na tim mestima. Takođe na raznim mestima duž reke Dunav se nalaze pravoslavne i katoličke crkve, kao i hramovi ostalim religija, izgrađenih u period od XVII do XIX veka. Mnoge od njih poseduju i dekorisane su sa vrednim ikonostasima, freskama i ikonama.

Reke Srbije – Velika Morava � Velika Morava nastaje iz Zapadne i Južne Morave blizu grada Stalać. Uliva se u Dunav u predelu između gradova Smederevo i Kostolac. Morava, zajedno sa Zapadnom Moravom predstavlja najveću reku u Srbiji. Dužina Velike Morave iznosi 185 km, a zajedno sa Zapadnom Moravom 487 km. Nekada je Velika Morava bila dugačka 600 km. danas predstavlja najudaljeniji izvor vode za Moravski sliv izvora reke Ibar, desne i najveće obale Zapadne Morave. Velika Morava protiče kroz najplodnije i najgušće nastanjenom delom Centralne Srbije, Pomoravlje je formirano na obali Panonskog mora, koje je isušeno pre 200. 000 godina. U proteklim vekovima je bilo poznato po svojim ogromnim šumama. Ranije tokom istorije bilo je plovno sve do grada Ćuprija. Uvek plodna dolina Velike Morave je i najgušće naseljeni deo Srbije, međutim velike poplave sprečavaju naseljavanje na obalama reke. Jedini grad na obali Velike Morave je Ćuprija. Drugi gradovi su izgrađeni malo dalje od reke uključujući: Paraćin, Jagodinu, Batočinu, Lapovo, Svilajnac, Veliku Planu, Požarevac i Smederevo.

Reke Srbije � Dunav � Velika Morava

! ji n ž a p a n a l a Hv